koku kelimesinin kelime ve sözlük anlamı nedir?
1. isim Nesnelerden yayılan küçücük zerrelerin burun zarı üzerindeki özel sinirlerde uyandırdığı duygu."Çöp kokusuyla beraber mutsuzluğu da artıyordu günbegün." -Elif Şafak
2. isim Güzel kokmak için sürülen esans.
3. isim mecaz Belirti, işaret.
Koku Kelimesinin Kökeni
Türkçe sözcük, Ad halinde Çöp kokusuyla beraber mutsuzluğu da artıyordu günbegün. - E. Şafak anlamına gelir. Türkçe dilinden alınan koku kelimesi Koku sürünmek. anlamındadır. Ad sözcük, Ad halinde Osuranın burnuna sıçmalı ki koku ala anlamına gelir. Ad dilinden alınan koku kelimesi Tabağa sorarsan dünyada fena koku olmaz anlamındadır. Osmanlıca sözcük, Romanizasyon halinde anber anlamına gelir.
Koku Kelimesi için Tarihteki En Eski Kaynak
Türk Dil Kurumu, TDK (1940 - ~)
Koku Hakkında Temel Bilgiler
Koku havada çözülmüş haldeki koku verici moleküllerin verdiği histir. Kokuların çoğu organik bileşikler tarafından oluşsa da hidrojen sülfit ve amonyak gibi inorganik maddeler de kokabilir.
Kokunun etkisi iki basamaklı bir süreçte ele alınabilir. Birincisi Fizyolojik faz; burundaki stimulus bölgesinin reseptörler ile hissetmesi. Ardından Psikolojik faz başlar. Stimuluslar insan beyninin koku almadan sorumlu bölgesi tarafından uyarılır ve çalışması sağlanır. Bu nedenle kokunun objektif ve analitik olarak ölçülmesi imkânsızdır.
Koku hissi tamamen kişisel özellikler gösterir; bunun yanında ise kokuya verilen tepki cinsiyet, yaş, sağlık durumu gibi nedenlere bağlı olarak değişir. İnsanların kendi vücut kokuları gibi alışık oldukları kokular dışarıdan gelen ve alışık olmadıkları diğer kokulara göre daha az algılanırlar.
Çoğu kimseye göre koku alma süreci bir maddenin içeriği hakkında ufak da olsa bilgi verir. Buna rağmen flavorist ve perfumer ler sadece koklayarak kompleks karışımların içindeki çok ufak miktarda kimyasalları bile ayırt edebilirler.
Kokunun Analizi
Almanyada koku veren maddelerin konsantrasyonu 1870'lerden itibaren “Olfaktometre” adlı cihazla belirlenmektedir.
Kokunun Ölçümü
Kokunun ölçümü için tam anlamıyla objektif bir metot olmasa da kokunun değişik şekillerde ölçümü bir takım kantitatif biçimlerde yapılabilir. Örneğin:
Bu koku emisyonunu hesaplamak için kullanılan en eski ve ve en önemli metottur.Bu metotta hesaplama kokunun başlangıç noktasındaki koku substratının konsantrasyonu ile yapılır.
Kokunun Yoğunluğu
Bu durumda havadaki yoğunluğa bağlı olan bir ölçek ön plandadır. Bu ölçek şu şekillerde sınıflandırılır:
0 kokusuz
1 çok zayıf (koku eşiği )
2 zayıf
3 belirgin
4 kuvvetli
5 çok kuvvetli
6 dayanılmaz
Hedonik değerlendirme
Hedonik değerlendirme kokuları çok pisten başlayıp his uyandırmayana doğru inip çok hoşa kadar çıkan bir derecelendirme prosesidir. Bu metotla kokunun yoğunluğunu ölçme metodu arasında fark yoktur.
Kokunun Tipleri
Bu teste tabi tutulan kişinin söz ile kokuyu; iğrenç, hoş, pis, kötü vb. şekillerde tanımlamasıdır. Bu metotta bir denek dışında hiçbir şeye ihtiyaç yoktur.
Örnekleme tekniği
Spesifik hava örneğinin ortamdaki diğer kokulardan etkilenmemesi için denek hava örneğini hemen hemen başka içeriği olmayan bir hava ortamında yapmalıdır. Değerlendirme sadece uygun çevresel şartlar altında yapılabileceğinden dolayı hava örnekleri genellikle bir örnek torbasında tutulur. Örneklerin tutulduğu tüm materyaller koku bakımından nötr olan materyallerden üretilmelidir.
Çevre Koruma Yasası üzerinde çalışırken değişik kokuların salınımı üzerinde ne yapılabilir sorusu üzerine şu kanunlar yapıldı:(ülke ALMANYA)
- Rafineri Kılavuzu (1970'lerin başları)
- Federal emisyon koruma yasası (1974)
- Havayı temiz tutmak için teknik kılavuz
- Koku emisyon kılavuzu (1980'lerin başından 1998'e kadar)
İleri teknoloji
Parfümleri test etmek, kanseri teşhis etmek, patlayıcıları tespit etmek gibi konularda koklama makineleri yapma konusunda umutlar var olsa da yapay burunlar hala problemlidir.İnsan burnunun kompleks doğasının ve en ufak kokuları ayırt edebilme özelliğinin taklit edilebilmesi şu an için çok zor görünmektedir.