Halüsinasyon veya varsanı, bir duyu organını uyaran hiçbir nesne veya uyarıcı olmaksızın, kişinin sadece kendisinin duyabildiği, görebildiği, dokunabildiği ve koklayabildiği, gerçek olmayan duyuların algılanmasına veya sanıların alınmasına verilen isimdir. Halüsinasyonlar, benzer fenomenlerden ayrı tanımlanmaktadır: örneğin rüya görmek uyanık olma hali barındırmaz; psödohalüsinasyonda istemsiz duyusal algıların gerçek olmadığı kişi tarafından bilinir; yanılsamalar saptırılmış ve yanlış yorumlanmış gerçek duyusal algılar barındırır; zihinsel imge (hayal kurma) kişinin istemi kontrolü altındadır gibi. Ruh hastalıklarında sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Beş duyunun da varsanısı olabilir: görme, işitme, dokunma, koklama ve tat duyusu. Halüsinasyonlarda kişi, bir hastalığının olduğunu bilmeden, gördüğü, işittiği ve hissettiğine bütünüyle inanır. Gözlerinde bozukluk olan kişide veya migrende görülen ışık parıltıları varsanı içine girmez. Bunlarda hasta, olayın nedenini bilmektedir.
Hastanın düşünce ve fikirlerinin dışarıya aktarıldığını sanması, düşüncelerinin bir başkası tarafından biliniyormuş hissine kapılması, yabancı fikirlerin kafasına direkt olarak sokulduğunu zannetme gibi çeşitli ruhsal halüsinasyonlar da vardır.
 |
| Alman sanatçı August Natterer'e ait kendi halüsinasyonlarına dair My eyes at the moment of the apparitions isimli bir eser. |
Normal kişilerde aşırı fiziksel ve ruhsal yorgunluk, ihtiyarlık zamanında uykuya dalarken ve uyanırken görülen geometrik şekiller, gri veya renkli nesnelerin görülmesi normal olarak kabul edilir.
Ruh hastalıklarından şizofreni, psikozlar, psikonevrozlar, kısa sürede gelişen iç sıkıntısı hallerinde halüsinasyonlar sık görülür.
Parkinson hastalarında da halüsinasyon görme vakaları mevcuttur. Hastalar önceleri bunun hayali olduğunun farkında olsa da, hastalığın ilerleyen dönemlerinde gördüklerini gerçekle ayırt edemez duruma gelir.
Beynin bir kısmını veya tamamını ilgilendiren tahribatlarda, tifo, menenjit, aşırı alkol kullanımı gibi durumlarda da çeşitli halüsinasyonlar ortaya çıkabilir.
Doğal veya sentetik bileşenler olan liserjik asit dietilamid (LSD), liserjik asit amin (LSA), meskalin, psilosibin, psilobin, dimetil triptamin (DMT), salvinorum gibi maddeler halüsinasyona yol açabilmektedir. Bu maddeler bu özelliklerinden dolayı halüsinojenlerdendir.
Uzmanlık: Psikiyatri
{tocify} $title={İçindekiler}
Sınıflandırma
Halüsinasyonlar pek çok formda ortaya çıkabilir.
Optik (görsel) halüsinasyonlar
Çoğunlukla aslında var olmayan küçük ve hareket halindeki nesnelerin görünmesi durumunda var olur (ör. deliryum).
Akustik (işitsel) halüsinasyonlar
Genellikle şizofrenlerde yaşanmakla beraber çoğunlukla kendilerine hakaret eden, yorum getiren veya emirler veren seslerin duyulması şeklindedir.
Gustatorik halüsinasyon
Tat ile ilgili çeşitleri bulunmaktadır.
Diğer halüsinasyonlar
Olfaktorik (koku ile ilgili) ve Somatik (iç organlarda hissedilen yanma veya ağrı) halüsinasyon da bulunmaktadır.
TDK sözlük anlamı nedir?
isim, ruh bilimi, Fransızca hallucination
Sanrı.
Tıp Terimleri Kılavuzu - 2010
varsanı
Hemşirelik Terimleri Sözlüğü - 2015
İngilizce: hallucination
(varsanı)
İlaç ve Eczacılık Terimleri Sözlüğü - 2014
İngilizce: hallucination
Uyanık bir kişinin, dışarıdan bir uyarı olmaksızın var olmayan bir şeyi görme, işitme, tat veya kokusunu alma ile beliren yalancı algılama. (sanrı), (varsanım)
Halüsinasyon Kelimesinin Kökeni
Fransızca hallucination "hezeyan" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Geç Latince ʰallucination "bunalım, sayıklama" sözcüğünden evrilmiştir. Bu sözcük Eski Yunanca ʰalýssō ἁλύσσω "bunalmak" fiilinden türetilmiştir.
Halüsinasyon Kelimesi için Tarihteki En Eski Kaynak
[ Özön, Türkçe-Yabancı Kelimeler Sözlüğü (1961) ]