Epistemolojik kopuş, Louis Althusser'in "Marks'ı yeniden okumaya" girişirken öne sürdüğü ve Marks'ın kuramsal eserinin yeni bir değerlendirmesini içeren Yapısalcı Marksizm anlayışını şekillendirirken kullandığı temel kavramlardan ya da önermelerden birisidir.
Althusser, "epistemolojik kopuş" kavramını hocası Gaston Bachelard'tan ödünç aldığını belirtir.Bachelard bu kavramı bilim tarihinde kullanmış bulunmaktadır, dolayısıyla kendisi "tarihsel epistemoloji"nin yaratıcısı olarak bilinir.Althusser bu kavramı ödünç alarak tamamen başka bir alana taşır; yani Marks'ın teorik-pratiğinin değerlendirilmesi alanına.
Buna göre, Marks, Tarih bilimini kurmak gibi, Althusser'in "eşi benzeri görülmemiş teorik ve siyasi bir olay" olarak değerlendirdiği, bir olayı gerçekleştirmiştir. İdeolojik alandan bilim alanına geçişi ifade ettigi için bu olay teorik bir olaydır.Öte yandan, tarihin sınıf mücadeleleri tarihi olduğunu göstermesi bakımından da, bu olay siyasi bir olaydır.Epistemolojik kopuş kavramı tam bu noktada, belirli bir anda Marks'ın kendisinden öncekilerle temelden uyuşmaz ve ayrı bir konuma geçişini belirtmek ve belirlemek için önerilmektedir. Marks, kendi içinde belirli bir anda bir sıçrama ya da kopuş gerçekleştirerek bilim-öncesinden ayrılmış ve yepyeni bir "Kıta" açmıştır.Althusser bunu "Tarih kıtasının açılış" olarak tarif eder.Bunun anlamı, Marksist teorinin bir Bilim teorisi gibi çalışıp işlemekte olduğudur.
Daha sonra Althusser, Özeleştiri Ögeleri'nde, bu epistemolojik kopuş anlayışında kullandığı bilim-ideoloji ikilemini kısmen sorunsallaştırır ve bunu reddeder.Aşırı Teorisizm olarak değerlendirir özellikle Kapital'i Okumak'taki önermelerini. İşçi sınıfı hareketini "epistemolojik kopuş"a indirmekle suçlar kendisini. Böylece "epistemolojik kopuş" önermesinin iki yönü de Althusser tarafından sorunlu kılınmış olunmaktadır. Ancak yine de Althusser, Marksist teorinin bilimselliginde ve bunun burjuva ideolojisinden temelde karşıtlığında ısrar eder. Epestemolojik kopuş, en temelde bu karşıtlığı ifade etmektedir.
 |
| Louis Althusser |