Makaralar, cisimleri hareket ettirmekte kuvvet kazancı sağlayan, kuvvetin yönünü değiştiren basit makinelerdir. İlk arkeolojik makara resimleri MÖ 8. yüzyıl Asur kabartmasında bulunmuştur.
Makaralar sabit makara ve hareketli makara olmak üzere ikiye ayrılır. Ayrıca bu iki makaranın bir arada kullanılmasıyla oluşan palangalar vardır.İşten kazanç sağlamazlar
{tocify} $title={İçindekiler}
Sabit makara
Makaranın tavana bağlanmış olduğu durumdur. Temel kullanım amacı kuvvetin yönünü değiştirmektir. İdeal bir makarada (sürtünmenin olmadığı) kuvvet ne kadar yol alırsa, yük de o kadar yol almış olur.
Hareketli makara
Bu tip makaralar herhangi bir yere sabitlenmemişlerdir ve düşey eksende hareket edebilmektedir.
Aşağıdaki hareketli makara şeklini inceleyelim. Yük makaraya bağlanmış ve makara da ip üzerinde hareketlidir. İpin sağ tarafı tavana bağlanmıştır. Bu yüzden ağırlığın yarısı bu ip aracılığıyla tavana aktarılmıştır. Geriye kalan 50 N'luk yükse kuvvet tarafından çekilmektedir. Böylece yükü kaldırmak için kuvvetten kazanç sağlanmıştır. Ancak kuvvetin yarıya düşmesi yüzünden yol iki katına çıkmıştır. Örneğin kuvvet 2 m yukarı çıksa, yük 1 m yukarı çıkacaktır. Bunun sebebi enerji korunumudur.
Mekanik sistemlerde yapılan iş (aynı zamanda harcanan enerjiye eşittir)
W = E = Fx ile ifade edilir. Burada
- W: İş (joule)
- E: Enerji (joule)
- F: Kuvvet (Newton)
- x: Yol (metre)
Görüldüğü gibi aynı enerji verildiğinde kuvvetle yol ters orantılıdır.
Palangalar
Palanga, az kuvvetle ağır yükleri kaldırmak için kullanılan makaralar sistemidir. Sabit makaraya, aynı gövdeye bağlı bir veya daha fazla hareketli makaranın ilave edilmesiyle meydana gelir. Sabit makara sayısı birden fazla olabilir.
Bu sistemlerde kuvvet bölünerek yükün bir kısmının sabit makaralara taşıtılmasıyla uygulanacak kuvvet azaltılabilir. Palangalarda yükü kaldıracak kuvvet, yükün ağırlığının yükü taşıyan ip sayısına bölümü ile hesaplanır. Hareketli makara arttıkça istenmeyen sürtünme kuvvetleri verimi azaltacağından, palangalarda, yaygın olarak üç hareketli makara kullanılır. İdeal olmayan palangalarda uygulanacak kuvvet hesaplanırken hareketli makaraların ağırlıkları da hesaba katılır. Palangalarda kuvvetten kazanç, yoldan kayıp olur.
Formül şöyle oluşur:
F = P/n
- F Kuvvet
- P Yükün ağırlığı
- n Yükü taşıyan ip sayısı
 |
| Sistemin dengede durması için yükün ağırlığının kuvvete eşit olması gerekir. |
 |
| Hareketli makarada yükün ağırlığının yarıya düşmesi |
 |
| Teknelerde kullanılan bir palanga örneği |
 |
| Palangaların mekanik avantaj için nasıl kullanıldığını anlatan bir çizim |
 |
| Yüke bağlı 4 ip var, bu yüzden kuvvet 100/4=25 N |
 |
| Yüke bağlı 2 ip var, bu yüzden kuvvet 100/2=50 N |
makara kelimesi hakkında bilgi nedir TDK sözlük anlamı ve açıklaması ne?
(maka'ra), Arapça bekere
1. isim Üzerine iplik, tel, şerit vb. sarılan, kenarları çıkıntılı, ekseni boyunca delik silindir; bobin.
2. isim Sürme kapak rayları üzerinde hareket edecek biçimde metal veya plastikten yapılmış değişik tiplerdeki sürme kapak aleti.
3. isim Bir yükün yukarıya kaldırılmasını sağlayan araç.
4. isim, denizcilik Ağır yüklerin kaldırılma ve indirilmesinde kullanılan, birbirine paralel iki veya daha çok tabla arasında dönen, kenarı çepeçevre oluklu tekerlek veya tekerleklerden oluşmuş mekanik alet.
Sinema ve Televizyon Terimleri Sözlüğü - 1981
Türkçe: 1. tambur, 2-5. bobin, film bobini, 6. bobin, İngilizce: 1. drum, roller, 2-5. reel, spool, film reel (spool), 6. reel, Fransızca: 1. tambour, 2-5. bobine (pour film), 6. bobine, Almanca: 1. Trommel, 2-5. Rolle, Spule, Filmrolle, Filmspule, Bobby (a.), 6. Rolle, Spule
Sinema 1. Çeşitli film aygıtlarında filmin geçişini sağlayan, bazıları dişli ya da basaçlı da olan, silindir biçiminde ufak teker. 2. Silindir biçimindeki göbeğine film sarılan, iki yanı kapalı, madenden ya da yoğruktan teker. 3. Bu tekere sarılmış film. 4. Bu filmin içeriği. 5. (35 mm'lik filmlerin makaraları aynı boyda olduğundan) Film uzunluk birimi (35 mm'lik filmin 1 makarasında 1.000 ayak = 300 m film vardır. Genellikle 16 ve 9,5 mm'liklerde 1 makarada 400 ayak = 120 m, 8 mm ve büyük 8 mm'liklerde 200 ayak = 60 m film bulunur). Sinema/TV. 6. Bu makaraların mıknatıslı ses kuşağı, mıknatıslı film, mıknatıslı görüntü kuşağı için olanı.
Bilişim Terimleri Sözlüğü - 1981
İngilizce: reel, Fransızca: bobine
Üzerine delikli ya da mıknatıslı kuşak sarılabilen, iki yanında koruyucu çıkıntılar bulunan silindir.
Çiftteker Terimleri Sözlüğü - 1970
Fransızca: home-traner
Döner silindirler üzerine oturtulan ve çiftekerle duruk çalışma yapılmasını sağlayan araç.
Zanaat Terimleri Sözlüğü - 1976
Çadırın ip takılacak yerlerine bağlanan dirsekli çomak. (Garip *Senirkent -Isparta; Saçıkaralı ve Sarıkeçili aşiretleri -Adana)
Madencilik Terimleri Kılavuzu - 1979
roller
makara
Bilgisayar Terimleri Karşılıklar Kılavuzu - 2007
reel
makara
Kelime Kökeni
Arapça bkr kökünden gelen bakarat بكرة "1. deve yavrusu, 2. makara" sözcüğünden alıntıdır.
Tarihte En Eski Kaynak
makara [ Cafer Efendi, Risale-i Mi'mâriyye (1614) : bekere بكرة arabîdir, türkîde makara demekdir; evvel bakara بقره derler imiş, şimdi ekseriya makara مقره derler ]
makara koyuvermek "gülmek (argo)" [ A. Fikri, Lugat-ı Garibe (1889) ]