Bulutsu (İngilizce: Nebula), uzayda bulunan ve geniş alanlara yayılmış olan kozmik toz, hidrojen, helyum ve diğer iyonize gazlardan oluşan bulutsu bir yapıdır. Eskiden galaksileri de kapsayacak şekilde yaygın gök cisimlerine verilen isim iken, astronominin ilerlemesi ile galaksi ile bulutsu farklı anlamlarda kullanılmaya başlamıştır. Yıldızlar arasında bulunan boşluklarda yer alan ve yıldızların yaydığı ışık enerjisi ile görünür hâle gelen yoğun gaz ve toz bulutları, galaksilerin temel bileşenlerindendir.
{tocify} $title={İçindekiler}
Bulutsu oluşumu
Bir bulutsu, oluşmadan önce bir yıldızdır. Bu yıldız büyüdükten sonra ya beyaz cüce nötron yıldızı ya da bir karadelik olur. Fakat bütün yıldızlar bunlardan biri olmadan önce kırmızı süperdev hâline gelir. Bu yıldızlar çok büyük oldukları için içten gelen basınç ve yüksek (100.000.000 °C) sıcaklığın etkisiyle uzay boşluğuna gaz salarlar.
Bu gaz püskürmeleri oldukça büyük ve hızlıdır. Daha sonraları bu gazlar yakınlaşarak bir gaz bulutu oluştururlar. Bu gaz bulutunun sıcaklığı 15.000 °C'den fazladır. Bu sıcaklık ve çeşitli basınçlar oradaki gazlar (hidrojen) ile birleşerek füzyon reaksiyonu başlatırlar. Bu füzyon reaksiyonu yeni bir yıldızın ilk temelleridir. Daha sonra o minik yıldızlar büyür ve anakol yıldızına dönüştüğü zaman ana yıldız kadar olmasa da gaz püskürtmesi yaparlar. Bu arada ana yıldız kahverengi veya beyaz cüce olup ömrünü demir ve karbon yığını olarak tamamlamıştır.
 |
| Yıldız Yaşam Döngüsü (Bulutsunun merkezi koyu renkli bir moleküler bulutu temsil eder, Arka Plan-Hubble Derin Alanı, Kırmızı Döngü, Özel Durum Olmadan Yeşil Kilitli Malzeme) |
Yeni bir yıldız doğdu
Gökyüzüne birer gün arayla bakıldığında önceden görülmeyen çok parlak bir yıldız görülebilir. Bunun nedeni bir süpernova patlamasının olmasıdır. Süpernova patlamaları izlemeye değer olaylardır. En son kaydedilen patlama 1987 yılında olmuş ve kayıtlara 1987A olarak geçmiştir. Eski Çağ dönemlerinde Çin'de de izlenmiş bir süpernova patlaması vardır. Süpernova patlamalarında kırmızı süperdevler patlayıp nötron yıldızı oluştururlar. Bazen karadelik oluşur. Karadelik oluşma ihtimali binde birdir. Karadelik oluştuğu zaman çevresindeki her şeyi çeker. Nötron yıldızı oluştuğu zaman çevresindekileri karadelik gibi çekmez. Nötron yıldızının madde yoğunluğu çok fazladır.
 |
| Orion Bulutsusu'nun Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilmiş fotoğrafı |
Süpernova sonucu oluşan bulutsu
Bazen yıldızlar süpernova geçirerek patlarlar. Bunun sonucunda çevrelerine yavaş yavaş gaz salmak yerine bir anda salmış olurlar. Bu arada bu gazlar çeşitlidir ve reaksiyona girerek çeşitliliği arttırırlar. Bu da çok renkli bir görüntü oluşturur. Bu bulutsular süpernova sonucu oluşmuş bulutsular diye adlandırılır.
Süpernova sonucu oluşmuşlarda gazlar çeşitli etkiler sayesinde dağılır ve garip şekiller oluşur. Fakat gezegenimsi bulutsularda gazlar dağılmadığı için simetriktir. Bir bulutsunun gezegenimsi mi yoksa süpernova sonucu mu oluştuğu buna bakarak anlaşılabilir.
 |
| Kedi Gözü bulutsusu |
 |
| Rozet Bulutsusu |
 |
| Deniz Kulağı Bulutsusu |
 |
| Homunculus Bulutsusu |
bulutsu kelimesi hakkında bilgi nedir TDK sözlük anlamı ve açıklaması ne?
isim, gök bilimi
Uzayda gaz ve toz bulutu; nebülöz.
Gökbilim Terimleri Sözlüğü - 1969
İngilizce: nebula, Fransızca: nébuleuse, Almanca: Nebel
Gaz ve tozdan oluşmuş evren bulutu.
Coğrafya Terimleri Sözlüğü - 1980
Türkçe: sehabiye, İngilizce: Nebula, Fransızca: Nébuleuse, Almanca: Nebelfleck
Uzayda ekseni çevresinde yavaşça dönen, kızgın gaz ve göktozlarından oluşan bulut görünüşünde gök varlığı.
Fizik Terimleri Sözlüğü - 1983
Türkçe: nebülöz, İngilizce: nebula, Fransızca: nébuleuse, Almanca: Nebelfleck
Yıldızlararası uzayda uçuk bulutu gibi donuk görünümlü bölgecikler.