alet

alet kelimesinin kelime ve sözlük anlamı nedir?

(a:let), Arapça ālet
1. isim Bir el işini veya mekanik bir işi gerçekleştirmek için özel olarak yapılmış nesne.

2. isim Bir sanatı yapmaya, uygulamaya yarayan özel araç.

3. isim, teknik Bir makineyi oluşturan ve işlemesine yardım eden parçalardan her biri.

4. isim, mecaz Maşa:
"Birtakım teşebbüslerini gerçekleştirmesi yolunda onu bir alet gibi kullanıyor." - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Alet Kelimesinin Kökeni
Arapça Awl kökünden gelen ālat آلة  "araç, aygıt" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Arapça ˀawl veya maˀāl أول/مآل  "dönme" sözcüğünün ismi merresidir.

Alet Kelimesi için Tarihteki En Eski Kaynak
[ Aşık Paşa, Garib-name (1330) ]

En sık kullanılan aletlerden biri: Çekiç.

Alet, belirli bir işi yapmak için özel olarak üretilmiş, iş sürecinde kullanılan ancak tüketilmeyen nesnedir.

Genellikle el işi yapmakta kullanılan fiziksel nesneler (örneğin çekiç, orak, saban, tırpan vb.) için kullanılmakla birlikte, bir sanatı uygulamakta kullanılan nesneler (örneğin müzik aletleri) ya da bir makine ya da makineyi oluşturan parçaların her biri (örneğin otomobil, tekerlek) de alet sayılır. Alet genellikle fiziksel bir nesne olmakla birlikte, yazılım gibi ürünleri gerçekleştirmek için kullanılmak üzere üretilmiş yardımcı yordamlar ya da yazılımlar (örneğin düzenleme, çizim, test araçları) da alet ya da araç olarak adlandırılır.

Fransa'da Les Combarelles mağarasında bulunan,
10 bin yıldan eski, tarih öncesi taş aletler

Tarihçe
Antropologlar alet kullanımının insanın evriminde çok önemli bir aşama olduğu görüşündedir. İnsanın atalarının ilk taş aletleri üretmesi Taş Devrinin başlangıcı sayılır ve Etyopya'da bu aletlere ait en az 2,6 milyon yaşında örnekler bulunmuştur.

İşlevler ve sınıflama
Temel işlevlerine göre aletler şöyle sınıflandırılabilir:

• Kesici aletler, örneğin çok çeşitli türlerde bıçak ve makaslar, testere, tırpan ya da orak, ince bir kenar boyunca kesici kuvvet uygulamaya yarar. Kural olarak, kesici aletin kestiği malzemeden daha sert olması istenir. Ama en sert aletlerin bile belli bir süre kullanımdan sonra aşınan ve yıpranan ağızlarının bilenmesi gerekebilir.
• Çeşitli nesneleri yerinden oynatmakta kullanılan aletler. Çeşitli levye ve kaldıraçlar kullanıcısına daha az güçle daha büyük iş yapmayı sağlayan mekanik bir avantaj sunar. Kuvvetin etkisini daha küçük bir alanda artıran aletler, örneğin çekiç bir çiviyi çakarken başına, balyoz bir duvarı yıkarken malzemeye, kamçı bir atı yürütürken derisine, kuvveti yoğunlaştırır. Tornavida gibi aletlerde kuvvet daireseldir ve tork olarak adlandırılır. Dolma kalem gibi yazı aletleri mürekkebi kağıda aktarır. Kerpeten, pense, somun ya da boru anahtarı gibi aletler nesneleri kavrayıp döndürebilir. Ayrıca kamyon, roket ve uçaklar daha büyük nesneleri taşıyabilir.
• Çakmak ve pürmüz gibi aletler ısı ya da kıvılcım oluşturmakta kulanılır.
• Cetvel, gözlük, saat, mikroskop, gibi aletler ölçüm ve inceleme için kullanılır.
• Kalıp, mala gibi aletler şekil vermekte kullanılır.
• Kaynak makinesi, perçin ya da çivi tabancası, bağlayıcı işlemlerde kullanılır.
• Bilgisayar, IDE, kelime işlemci gibi aygıt ve araçlar bilgi işlemekte kullanılır.

Çalar saat gibi bazı aletler yukarıdaki işlevlerden birden fazlasını birleştirebilir.

İş eldiveni, koruma gözlüğü, kulaklık, can yeleği gibi bazı donanım ve giysiler genel alet tanımının kapsamına girerler ve doğrudan iş yapmasalar da çoğu durumda işin tamamlanabilmesi için zorunludurlar.

Hayvanlarda alet kullanımı

Felsefeciler önceleri sadece insanların alet kullanabildiklerini düşünüyorlardı ve "İnsan alet yapan/kullanan hayvandır" sözü halen de çok yaygındır. Ancak sonradan pek çok hayvanın da işlerini görecek aletlerden faydalanabildiği gözlenmiştir.

San Diego Hayvanat Bahçesi'nde "avlanan" bir Bonobo.