Jean-Jacques Rousseau

 

Jean-Jacques Rousseau
1753'te Rousseau

Jean-Jacques Rousseau (d. 28 Haziran 1712 Cenevre, Cenevre kantonu - ö. 2 Temmuz 1778 Ermenonville, Fransa), Cenevreli filozof ve yazar. Siyasi fikirleri, Fransız Devrimi'ni etkilemiştir. Düşünceleri özellikle, devrimden sonra kurulan yeni devletin kalkınmasında, toplumun sosyal yapısında ve eğitim sisteminde etkili olmuştur.

{tocify} $title={İçindekiler}

Hakkında bilgi nedir?

  • Doğumu: 28 Haziran 1712; Cenevre, Cenevre kantonu
  • Ölümü: 2 Temmuz 1778 (66 yaşında); Ermenonville, Fransa
  • Çağı: 18. yüzyıl felsefesi (modern felsefe)
  • Bölgesi: Batı felsefesi
  • Okulu: Toplum sözleşmesi, realizm
  • İlgi alanları: Siyaset felsefesi, Müzik, Eğitim, Edebiyat, Otobiyografi
  • Önemli fikirleri: Genel İrade (Volonté générale), Amour-propre, İnsanlığın Ahlaki Basitliliği, Çocuk Merkezli Eğitim, Sivil Din, Halk Egemenliği ve Pozitif Özgürlük.
  • Etkilendikleri: Aristoteles, Cicero, Niccolò Machiavelli, Baruch Spinoza, Michel de Montaigne, Hugo Grotius, Samuel von Pufendorf, Thomas Hobbes, John Locke, Jean Barbeyrac, Jean-Jacques Burlamaqui, Denis Diderot
  • Etkiledikleri: Kant, Fransız devrimi, Robespierre, Louis de Saint-Just, The Counter-Enlightenment, Fichte, Hegel, Goethe, Alexis de Tocqueville, Friedrich Nietzsche, Romanticism, Paine, de Sade, Comte, Bolívar, Marx, Engels, Proudhon, Derrida, Paul de Man, Benedetto Croce, Galvano Della Volpe, Claude Lévi-Strauss, Leo Strauss, Mary Shelley, Maine de Biran, Frederick Neuhouser, Émile Durkheim, Mikhail Bakunin, Maria Montessori, Leo Tolstoy, John Rawls, Michel Clouscard, Juan José Castelli, Mustafa Kemal Atatürk, Dimitri Kitsikis

Jean-Jacques Rousseau'nun imzası
Jean-Jacques Rousseau'nun imzası

Hayatı

Jean-Jacques, 28 Haziran 1712 günü, günümüzde İsviçre sınırları içerisinde bulunan Cenevre kentinde doğmuştur. 4 Temmuz 1712'de vaftiz edilmiştir. Rousseau'nun annesi Suzanne, doğumdan dokuz gün sonra, doğum sonrası enfeksiyon kaptığı için ölmüştür. Rousseau, daha sonraları bu olayı "ilk talihsizliği" olarak nitelendirecektir. Bir saatçinin oğludur. Babası Isaac, Topkapı Sarayı'nda saat tamirciliği yapmıştır. 9-10 yaşlarına kadar babası Isaac ve teyzesi ile kalmıştır. Rousseau on yaşında iken babası Isaac, şehirdeki bir toprak sahibi ile kavga etmişti. Bu tartışmanın ardından babası, Rousseau'yu kardeşine emanet edip Nyon'a taşınmıştır. Isaac, Nyon'a giderken yanında Rousseau'nun teyzesini de götürmüştür. Isaac o günden sonra bir daha asla Rousseau'yu ziyaret etmemiştir. Daha sonradan Isaac'in, Rousseau'nun teyzesi ile evlendiği açığa çıkar. Babası tarafından terk edilen Rousseau, amcası ile bir süre kaldıktan sonra evden kaçarak Cenevre'yi terk eder. 1728-1738 yılları arasında, sekreterlik, müzik hocalığı ve tercümanlık yaparak, Fransa ve İtalya'da dolaşmıştır. Fransa'da yazıları yasaklanınca daha sonra aralarının açılacağı dostu David Hume'un daveti üzerine İngiltere'ye gider. Kalvenist olan Rousseau, Torino'da iken Katolikliğe geçer, daha sonra tekrar Kalvenist olur.

2 Temmuz 1778 tarihinde, 66 yaşında iken sabah yürüyüşü sırasında düşer ve kan kaybından dolayı hayatını kaybeder.

Düşünceleri

Jean – Jacques Rousseau’nun yapıtlarındaki karmaşıklık onun; doğal hukuk kuramcısı, doğal hakları yadsıyan biri, aydınlanmacı, aydınlanma ilkelerini yerle bir eden biri, demokrasinin inançlı savunucusu, demokrasiyi ayaklar altına alan biri, burjuva liberal devriminin hazırlayıcısı, öte yandan böyle bir devrimin olumsuzluklarını çok önceden gösteren, hatta reformculuğu bile benimseyen biriymiş gibi birbiriyle çelişen ve çatışan çok karşıt düşüncelerle yorumlanmasına sebep olmuştur. Bu sebeple Rousseau anlaşılması güç bir düşünür olmuştur. Kendisini hep halktan birisi olarak görmüş, halktan kişiler arasında daha rahat etmiştir. Romantizmden etkilenmiş ve etkileri görülmüştür.

Rousseau, doğru bir siyasal toplumun temellerini ortaya koyabilmek için olguların bir yana bırakılması gerektiğini belirtir. Çünkü ona göre salt olgulardan hareket edildiğinde, çıkarlar, yararlar ön plana yerleştirilmekte ve böylece adalet, hukuk ayaklar altına alınmaktadır. Rousseau, güçlünün haklı kabul edildiği, siyasal toplumun kökenine olguları yerleştiren, olgusal verileri ve kuramları eleştirmektedir. Yurttaşı, ortak benliği, halkı, devleti yaratan bir “toplum sözleşmesi”ni ve bu sözleşmeye toplumdaki her bireyin dahil olması gerektiğini savunur. Halk olmanın temelinde egemenliğin var olması gerektiğini düşünür. Yasaların olmadığı bir yerde devletten söz edilemeyeceğini savunmuştur. Yasaların, halkın tümü için geçerli olması gerektiğini düşünmektedir.

Rousseau’nun toplumsal sözleşme teorisine göre insanların tek kaygısı fizyolojik ihtiyaçlarının giderilmesinden ibarettir. Doğa durumunda, bu ihtiyaçlar insanların ellerinin hemen altında olduğundan mutsuz olmalarını gerektirecek bir şey yoktur. Bu nedenle Rousseau, doğa durumundaki insanların mutlu olduğunu söyler. Doğa durumundaki insanlar birbirlerine karşı iyi veya kötü değillerdir. Her türlü baskıdan da uzaktırlar. Suç veya erdem nedir bilmezler. Rousseau'ya göre doğa durumundaki insanlar arasında savaş veya mücadele yoktur. Bu dönemdeki insanların hepsi eşittir. Ayrım yoktur. Rousseau; herkesin eşit olduğu, ihtiyaçlarını giderdikleri, savaş veya mücadeleye gerek duymadıkları bu mutlu toplumun uygar toplumların ortaya çıkmasıyla birlikte varlığını yitirdiğini söyler. Uygar toplumlarda zamanla sınıflandırmalar olmuş, iyi-kötü ayrımları yapılmaya başlanmış, savaş ve mücadele baş göstermiştir. Rousseau, tüm kötülüklerin sebebini eşitliğin yok olması olarak tanımlar ve bu durumu, "Yaratıcı’nın elinden çıktığında her şey iyidir. Her şey insanların elinde bozulur," sözleriyle açıklar. İnsanlar bir süre sonra savaşa son verebilmek adına sözleşme yapmayı kabule geçmişlerdir. Bu sözleşmenin temeli ise, toplumdaki herkesin haklarını ve varlıklarını genel bir idareye vermesiyle oluşacağı yönündedir. Böylece toplumu yönetecek bir güç olan "devlet" ortaya çıkmıştır.

Üyelerinden her birinin canını, malını bütün ortak güçle savunup koruyan öyle bir toplum biçimi bulmalı ki, orada her insan hem herkesle birleştiği halde yine kendi buyruğunda kalsın, hem de eskisi kadar özgür olsun. İşte, toplum sözleşmesinin çözüm yolunu bulduğu ana sorun budur.

— Jean-Jacques Rousseau, Toplum Sözleşmesi

Halk sayısı arttıkça, yönetici sayısının azalması gerektiğini savunan Rousseau, “demokrasi, aristokrasi, monarşi” şeklindeki sınıflandırmayı benimsemiştir. Rousseau’ya göre demokrasi biçimindeki hükûmette yönetici, halkın tamamı ya da büyük bir kısmıdır. Aristokrasi biçimiyse küçük bir azınlığın yönetimidir. Monarşik hükûmette ise yönetme yetkisi tek bir kişidedir.

Rousseau’ya göre yurttaşlar olmadan erdem, erdem olmadan özgürlük, özgürlük olmadan devlet olamaz. Rousseau; devletin iktidara değil, halka ait olduğunu savunmuş ve ulus-devlet anlayışını benimsemiştir.

Başlıca eserleri

Denemeler

  • Discours sur les sciences et les arts (Bilimler ve Sanatlar Üzerine Söylev). (1750)
  • Discours sur l'origine et les fondements de l'inégalité parmi les hommes (İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Temeli ve Kökenleri) (1755)
  • Discours sur l'économie politique (Politik Ekonomi Üstüne Söylev) (1755)
  • Lettres morales (Ahlak Prensipleri Mektupları) (1758)
  • Lettre sur les spectacles (Etkinlikler Gösterileri Üstüne Mektup) (1758)
  • Du Contrat social (Toplum Sözleşmesi) (1762)
  • Émile ou De l'éducation (Emile ya da Eğiti­m Üzerine) (1762)
  • Lettres écrites de la montagne (Dağda Yazılmış Mektuplar) (1764)
  • Projet de constitution pour la Corse (Korsika İçin Anayasa Projesi) (1765)
  • Considérations sur le gouvernement de Pologne (Polonya Hükümeti Üstüne Düşünceler) (1771)
  • Essai sur l'origine des langues (Dillerin Kökeni Üstüne Deneme) (1781)

Otobiyografiler

  • Les Confessions (İtiraflar) (1770)
  • Rousseau juge de Jean-Jacques (Jean-Jacques'ı Yargılayan Rousseau) (1777)
  • Les Rêveries du promeneur solitaire (Yalnız Gezenin Düşleri) (1778)

Romanlar ve şiirler

  • Julie ou la Nouvelle Héloïse (Julie ya da yeni Heloise (1761)
  • Le Lévite d'Éphraïm (Leviler Kabilesinden Efraim) (1762)

Tiyatro ve müzik eserleri

  • Système de notation musicale de Jean-Jacques Rousseau (Jean-Jacques Rousseau Tarafından Bulunmuş Olan Müziksel Notasyon Sistemi) (1742)
  • Les Muses galantes (Hanımefendi Müzler) (1747)
  • Le Devin du village (Köy Kahini) opera (1752)
  • Narcisse ou l'Amant de lui-même (Narkissos veya öz Sever Kişi) (1752)
  • Lettre sur la musique française (Fransız Müziği Üstüne Mektup) (1753)
  • Pygmalion (1771)

Yorum Gönder

Daha yeni Daha eski