obsesif kompulsif bozukluk ile karıştırılmamalıdır.
Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKKB) ya da saplantı nevrozu (Fransızca névrose obsessionelle, İngilizce obsessional neurosis, obsessive compulsive (psycho) neurosis); Hastanın kendisini sürekli olarak duygulara kaptırmaktan, belli düşünceleri aklına getirmekten, belli davranışları bir tören (ritüel) havasında yinelemekten bir türlü yakasını kurtaramadığı, genç erişkinlik döneminde başlayan ve değişik koşullar altında ortaya çıkan esneklik, açıklık ve verimlilik pahasına düzenlilik, mükemmeliyetçilik, zihinsel ve kişilerarası kontrol koyma üzerine aşırı kafa yormanın olduğu sürekli bir örüntü. Obsesif-kompulsif bozukluk, diğer adıyla saplantı-zorlantı bozukluğudur.
Obsessif nevrozlar vesvese olarak isimlendirilirler. Ancak dini kullanımlarda kelimenin anlam kayması söz konusu olabilir. Bir çeşit nevroz türüdür. Hastalığa yol açan etkenin beyindeki sinir iletimine katkıda bulunan serotonin maddesinin salınımının dengesizliğinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Obsesif-kompulsif bozuklukta kişi aslında davranışının/davranışlarının anlamsız, gereksiz ya da saçma olduğunun farkındadır ancak kendini bu davranışı sergilemekten alıkoyamaz.
{tocify} $title={İçindekiler}
Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu hakkında bilgi nedir?
- Diğer adları: Anankastik kişilik bozukluğu
- Uzmanlık: Psikiyatri
- Ayırıcı tanı: Obsesif kompulsif bozukluk, istifçilik sendromu, narsistik kişilik bozukluğu
- Tedavi: Psikoterapi, SSRI ilaçlar
Klinik Özellikler
Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKKB), sık sık obsesif kompulsif bozukluk (OKB) ile karıştırılabilir, ancak obsesif ve kompulsif davranışlar kişinin yaklaşımına ve hissine göre değişmekte ve buna göre ayrıştırılmaktadır.
OKKB'de kişi egosyntonic, yani düşünce ve davranışları kendisi için değerli hisler ile harmanlayarak kabul edilebilir bir gereklilik veya davranış tarzı olduğunu kabul eder.
OKB'de kişi egodystonic yani düşünce ve davranışları "kendini gördüğü ideal durumu" (self-image) ile çakışmaktadır veya uyumsuzluk göstermektedir.
Tanı
DSM IV Tanı Kriterlerine göre aşağıdaki 8 belirtiden en az 4'üne sahip kişiler obsesif kompulsif kişilik bozukluğuna sahiptir.
- Yapılan etkinliğin asıl amacını unutturacak derecede ayrıntılar, kurallar, listeler, sıralama, organize etme ya da program yapma ile uğraşır durur.
- İşin bitirilmesini zorlaştıran bir mükemmeliyetçilik gösterir (örneğin kendisine özgü aşırı katı ölçütler karşılanamadığı için bir tasarıyı tamamlayamaz).
- Boş zamanlarını değerlendirme etkinliklerinden ve arkadaşlıklarından yoksun kalacak derecede kendisini iş ya da üretkenliğe adar (ekonomik gereksinmeleri ile açıklanamaz).
- Ahlak, doğruluk ya da değerler gibi konularda vicdanının sesini aşırı dinler ve esneklik göstermez (kültürel ya da dinsel özdeşimi ile açıklanamaz).
- Özel bir değeri olmasa bile eskimiş ya da değersiz şeyleri elden çıkartamaz.
- Başkaları, tam olarak kendisinin yaptığı gibi yapmayı kabul etmedikçe görev dağılımı yapmak ya da başkalarıyla birlikte çalışmak istemez.
- Para harcama konusunda hem kendisine, hem de başkalarına karşı cimri davranır; para, gelecekte ortaya çıkabilecek felaketler için biriktirilmesi gereken bir şey olarak görülür.
- Katı ve inatçıdır.