Henri-Louis Bergson (Paris, 18 Ekim 1859 – Paris, 4 Ocak 1941), Fransız filozof.
Özellikle 20. yüzyılın ilk yarısında etkili olmuştur. Bergson, birçok düşünürü, gerçekliği kavramak için sezgi süreçlerinin soyut rasyonalizm ve bilimden daha anlamlı olduğuna ikna etmiştir.
1927 yılında "zengin ve hayat verici fikirleri ve bu fikirlerin sunulmasında kullandığı parlak yeteneği sebebiyle" Nobel Edebiyat Ödülüne layık görülmüştür. 1930 yılında Fransa tarafından Legion d'honneur ile ödüllendirilmiştir.
{tocify} $title={İçindekiler}
Hakkında bilgi nedir?
- Tam adı: Henri-Louis Bergson
- Doğumu: 18 Ekim 1859 (Paris, Fransa)
- Ölümü: 4 Ocak 1941 (81 yaşında) (Paris, Fransa)
- Çağı: 19. yüzyıl felsefesi
- Bölgesi: Batı felsefesi
- Okulu: Batı felsefesi
- Ödülleri: Nobel Edebiyat Ödülü (1927)
- İlgi alanları: Metafizik, Epistemoloji, mantıksızlık, dil felsefesi, matematik felsefesi
- Önemli fikirleri: Değişim, élan vital
- Etkilendikleri: Kant, Kierkegaard, Schopenhauer, Frege, Simmel
- Etkiledikleri: Whitehead, Deleuze, Nikos Kazancakis
Felsefesi
Temel İlkeler: Temel eserleri arasında Essais sur les Donnees immediates de la Conscience (Bilincin Dolayımsız Verileri Üzerine Denemeler), Matiere et Memoire (Madde ve Bellek), Les Deux Sources de la Morale et de la Religion (Ahlak ve Dinin İki Kaynağı) ve L'Evolution creatrice (Yaratıcı Evrim) gibi kitaplar bulunan Bergson, Almanya'da doğup gelişmiş olan idealist felsefenin Fransa'daki temsilcisi olarak tanınır. Aynı zamanda, süreç felsefesi adı verilen felsefe türünün de en önemli temsilcilerinden olan Bergson, pozitivizmin ya da oldukça dar bir çerçeve içinde kalan bilimsel yorumların iddialarına şiddetle karşı çıkarken, insani ve dinsel değerlerin önemini vurgulamıştır.
O, işte bu çerçeve içinde, 20. yüzyılda gelişen akla karşı başkaldırının önemli öncülerinden biri olmak durumundadır. Bergson dinamik ve düalist bir felsefe akımının daha doğru olduğunu benimsedi. Düşüncelerinden dolayı Sezgicilik (entüisyonizm) akımını kurdu.
Bergson bilimin asıl bilgi kaynağı olduğunu reddetti ve sezginin daha önemli olduğunu savundu. Bilimin, yaşamın dinamik özüne ulaşamayacağını söyledi. Düşüncenin evrene benzediğini bir yanda maddenin diğer bir yanda sezginin olduğunu öne sürdü.
Etkileri
Bergson'un 1907'de yayımlanan Yaratıcı Evrim adlı eseri hem felsefede hem de edebiyatta büyük etkiler yaptı. Zaman konusundaki fikirleri Proust sayesinde daha da fazla tanındı. Georges Sorel devrimci sendikalizmi Bergson'un düşüncesiyle birleştirmeye çalıştı.Deleuze'in bazı 1-2 eserinde Bergson'a övgüler vardır. George Bernard Shaw ise onun yaşamsalcılığı olarak gördüğü şeyden etkilendi. Kendisinden sonra gelen birçok düşünür onun kapalı ve mecazi bir anlatımı olduğunu söyledi.
Eserleri
- Essais sur les données immédiates de la conscience (Bilincin dolaysız verileri üzerine deneme) (1889)
- Matière et mémoire (Madde ve bellek) (1896)
- Le Rire: Essai sur la signification du comique (Gülme: Komiğin Anlamı Üzerine Deneme) (1899)
- Introduction à la métaphysique (Metafiziğe Giriş) (1903)
- Les Deux sources de la morale et de la religion (Ahlak ve dinin iki kaynağı) (1932)
- L'Évolution créatrice (Yaratıcı evrim) (1907)
- L'Énergie spirituelle (Ruhsal Enerji) (1919)
- La pensée et le mouvant (1934)