Balina çubuğu, dişsiz balinalar ya da çubuklu balinalar (Mysticeti) alt takımından balinalarda görülen, 100 - 400 kadar, geniş, ince ağız epitelinin boynuzsu kılıfından oluşmuş plakalardır.
Balina çubuğu adı bazen tek bir çubuğu ifade etmede kullanılırken, bu çubukların tarak gibi sıralanmış takımına Balina tarağı adı da verilir. Bu plakalar, ağız boşluğuna çubuklar biçiminde sarkarlar. Plakalardan sarkan çubukların kenarları uzunlukları boyunca saçaklara ayrılarak, bir tarak ya da elek oluştururlar; böylece aradan geçen suyun içindeki besin parçalarını tutan bir "ağız tarağı" meydana gelir.
Büyük balinalarda bu çubukların uzunluğu 3 m yi bulabilir. Çubukların konumu ve yapısı beslenme tarzı ile yakından ilişkilidir. Gök balinalar ağızlarını açık tutarak küçük balık ya da kril sürülerinin içine doğru yüzerler ve dillerinin altından başlayarak, yutağın ve göğüs duvarının içine doğru uzanan büyük keseye, 70 ton kadar su ve besin girinceye kadar yüzerler. Daha sonra ağız kapatılır ve kese sıkıştırılarak boşaltılır. Keseden çıkan su, elek ya da tarak içerisinden geçerek dışarıya boşaltılırken, besin parçaları içeride tutulur ve çok ince bir yemek borusuyla mideye gönderilir. Diğer balinalar, açık ağızla suyun üzerindeki planktonları bir çeşit sıyırır gibi toplarlar ya da tabandaki besinlerle geçinirler.
Balina çubukları sürekli atılır ve tırnak ya da kıl gibi yeniden meydana gelir.
 |
| Kinguktuk (1871-1941) tarafından Barrow'da balina çubuğundan örülen fildişinden kutup ayısı tutamaklı İnyupik sepeti, San Diego İnsan Müzesi, ABD |
Sanat
Balina çubuklu sepetçilik (İngilizce baleen basketry) Kuzey Alaska'da Eskimo İnyupiklerce ilk önce turistik amaçlı olarak 1914-1918 yılları arasında üretilmiş olup zamanla farklı stiller geliştirilmiştir. Önceleri erkeklerce yapılan sepetçilik 1970 lerden beri daha çok kadınlarca yapılmaktadır. Kuzey Alaska İnyupikleri kar ayakkabısı yapımında da balina çubuğunu kullanırlar.
balina çubuğu ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
isim
Balinanın ağzına aldığı suyu dışarıya süzüp içindeki deniz hayvanlarını tutmasına yarayan ve üst çenesinin iki yanında tarak dişleri gibi sıralanmış, boynuz dokusunda, esnek kemiksi bölümlerin adı.
Zooloji Terimleri Sözlüğü - 1963
İngilizce: baleen, Fransızca: Fanon, Almanca: Barten
(anlamdaş. balina dişi): Bir boynuz maddesi olup dişsiz olan balinaların ağzında bulunur. Boyları 4-5 m olabilen safihalar halindedir. Üst-çene boyunca iki sıra saçak gibi dizilidirler ve besinin toplanıp ağızda alıkonulabilmesi için bir elek görevi görürler. Sertlik yapması için korsa v.b. de kullanılırlar.
Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998
İngilizce: baleen, Fransızca: fanon, baleine, Almanca: Barte, Walfisch
Dişsiz olan balinaların ağzında bulunan, 4-5 m kadar boyunda safihalar hâlinde, üst çene boyunca iki sıra saçak gibi dizili ve besinin toplanıp ağızda alıkonulabilmesi için bir elek görevi yapan bir boynuz maddesi. Balina dişi.
Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü - 2007
İngilizce: baleen
Dişsiz olan balinaların ağzında bulunan, 4-5 m kadar boyunda ince uzun levhalar hâlinde, üst çene boyunca iki sıra saçak gibi dizili ve besinin toplanıp ağızda alıkonulabilmesi için bir elek görevi yapan bir boynuz maddesi, balina dişi.