Irk, toplum tarafından genellikle farklı görülen fiziksel ve sosyal niteliklere göre insanların gruplandırılmasıdır. Terim öncelikle ortak bir dil konuşanları ve sonrasında belirli milliyetten insanları anlatmak için kullanılmıştır. On yedinci yüzyıl itibarıyla bu terim fiziksel (fenotipik) özellikleri işaret etmek için kullanılmaya başlanmıştır. Modern bilim ırk terimini sosyal bir inşa olarak görmektedir. Sosyal inşa bireyin toplum tarafından koyulmuş kurallara dayanan kimliğidir. Her ne kadar kısmen gruplar arasındaki fiziksel benzerliklere bağlı olsa da ırk terimi fiziksel ya da biyolojik bir anlam taşımamaktadır.
Sosyal konseptler ve ırkların gruplandırılması zaman içerisinde çeşitlilik göstermiştir. Bu gruplandırmalardan biri olan halk sınıflandırması veya halk taksonomisi bireylerin gözlenen özelliklerine göre başlıca tipler halinde sınıflandırılmasıdır. Bilim insanları biyolojik özcülüğü artık kullanmamakta ve fiziksel ve davranışsal özelliklere dayanarak insanların toplu şekilde farklı gruplara ayrılması ile yapılan ırk tanımlamalarını genellikle desteklememektedir.
Her ne kadar ırk teriminin özcü ve topolojik olarak kavramsallaştırılmasının savunulmaz olduğu konusunda bilimsel görüş birliği olsa da dünyanın her yanından bilim insanları ırkı farklı şekillerde kavramsallaştırmaktadır ki bu görüşlerin bazılarında özcü çıkarımlar da bulunmaktadır. Kimi bilim insanları ırk kavramını davranıştaki gözlenebilir farkları veya özellikleri içeren bulanık kümede ayrımlar yapmak için kullanırken kimileri ırk fikrinin saf veya basit bir anlamda kullanıldığını öne sürmekte ve tüm yaşayan insanların aynı türe, Homo sapiens'e, ait olduğunu işaret ederek insanlar arasında ırkın herhangi bir taksonomik öneminin olmadığını savunmaktadır.
Yirminci yüzyılın ikinci yarısından sonra bilimsel ırkçılığa ait teoriler ve ideolojilerin ırk kavramı ile ilişkilendirilmesi ırkın bilimsel olmayan bir sınıflandırma sistemi olarak görülmesine yol açtı. Hala genel bağlamlarda kullanılsa da ırk kelimesi yerine bağlama bağlı olarak nüfus, insanlar, etnik grup veya topluluk gibi daha belirsiz ve hafif anlama sahip kelimeler seçilir.
ırk kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
Arapça ʿirḳ
1. isim Kalıtımsal olarak ortak fiziksel ve fizyolojik özelliklere sahip insanlar topluluğu; budun:
"Türkler, insan olarak, ulus olarak doğunun en üstün ve şerefli ırkıdır." - Salâh Birsel
2. isim ► soy:
"Esasta dağlı ırktan cahil bir kızcağızdı." - Refik Halit Karay
3. isim, biyoloji Bir canlı türünde aynı karakteri taşıyan canlıların oluşturduğu alt bölüm.
Budunbilim Terimleri Sözlüğü - 1973
İngilizce: race, Fransızca: race, Almanca: Rosse
Kalıtımsal ıraları (deri, göz, saç rengi, saç biçimi, baş biçimi, boy, kan grubu vb.) bir birlik gösteren kişilerin oluşturdukları doğal topluluk, bk. sarı ırk, beyaz ırk, kara ırk.
Zooloji Terimleri Sözlüğü - 1963
İngilizce: race, Fransızca: race, Almanca: Rasse
En az bir karakter bakımından değişik olan ve aralarında verimli çiftleşmeler yapabilen organizmalar topluluğu. Bir tür içinde bir ya da çok sayıda ırklar bulunabilir.
Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998
İngilizce: race, Fransızca: race, Almanca: Rasse
Bir tür içinde belirgin bir farklılık gösteren birey grubu; alt tür.
Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü - 2007
İngilizce: race, subspecies
Alt tür.
Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü -
İngilizce: breed
Bir tür içinde ortak karakterlere sahip olan ve bu karakterlerini kalıtım yoluyla yavrularına geçiren hayvan grupları.
Hemşirelik Terimleri Sözlüğü - 2015
İngilizce: race, racial group
1. Genel olarak ortak fiziksel ve kültürel özelliklere, ortak bir geçmişe ve ulusal kimliğe sahip insan topluluğu. 2. Bir canlı türünde aynı karakteri taşıyan canlıların oluşturduğu alt bölüm, soy.
Kelime Kökeni
Arapça ˁrḳ kökünden gelen ˁirḳ عرق "1. bitkinin kökü, 2. damar, 3. köken, soy, asıl" sözcüğünden alıntıdır.
Tarihte En Eski Kaynak
[ Câmi-ül Fürs (1501) ]