 |
| Dünya'nın Güneş etrafındaki yörüngesi ekvator üzerinde (mavi-beyaz) hareket ettirildiğinde, Güneş ekliptik (kırmızı) üzerinde hareket ediyormuş gibi görünür. |
Astronomide zodyak, ekliptiğin her iki yanında 9° uzanan, Ay'ın ve ana gezegenlerin yörüngelerini kapsayan bir kuşağı ifade eder. Ekliptik üzerinde merkezlenen gökyüzü koordinat merkezinin bir özelliğidir (Dünya yörüngesinin düzlemi ve Güneş'in aşikar yolu), ekinoks noktasının doğusunda derece cinsinden ölçülen gök boylamının (ekliptik ve ekvatorun artan kesişimi) ölçülen değeridir.
{tocify} $title={İçindekiler}
Ölçümü
Güneş'in her yıl yaklaşık 21 Mart'ta gerçekleşen ekinoks üzerine gelmesi tarihsel açıdan birinci dereceden Aries'in ilk noktası olarak bilinen ölçümün başlangıç noktasını tanımlar. Ekliptik boyunca ilk 30°'lik devinimin etkisi görülebilir takımyıldızların arka planından ilkbahar noktasına doğru hareket ettiğinden beri sözde Aries'in zodyak sembolü olarak ifade edilir (şu anda yaklaşık olarak, MS 2. yüzyıldan beri Pisces takımyıldızının sonuna yerleşmiştir). Ekliptiğin 30° sonrası ise sözde Taurus'un zodyak sembolü olarak ifade edilir ve bu zodyağın yirmi sembolü boyunca böylece sürer, böylece her biri zodyağın büyük çemberinin 1/12'sini (30°) tutar. Zodyak sembolleri, ölçüleri ve boyutları belirsiz daima olduklarından zodyak dolaylarında olan takımyıldızların sınırlarını belirlemek için hiç kullanılmadı.
Gök boylamını özel simgeler içinde ölçme kuralı 19. yüzyılın ortalarına kadar hâlâ kullanılıyordu ama günümüzde modern astronomi gök boylamının derecelerini her simge içinde 0°'dan 30°'ye numaralandırmak yerine 0°'dan 360°'ye numaralandırır.
Zodyağın astronomik ölçümü belirlemek için bir araç olarak kullanımı Batı astronomları tarafından Rönesans'a kadar gök konumlarını belirlemek için bir yöntem olarak kalageldi, sonrasında yerini astronomik konumları gök boylamı ve gök enleminin ekliptik temelli tanımları yerine Sağ açıklık ve sapma ile ölçen ekvatoral koordinat sistemine bıraktı.
Zodyak kuşağındaki takımyıldızlar
Zodyak kuşağında 13 takımyıldız bulunmaktadır. Bunlar Capricornus, Aquarius, Pisces, Aries, Taurus, Gemini, Cancer, Leo, Virgo, Libra, Scorpius, Sagittarius, Ophiuchus'tur.
 |
| Takımyıldızı: Aries Kısaltması: Ari Türkçe: Koç Güneş'in geçtiği tarihler: 19 Nisan — 13 Mayıs Güneş'in geçme süresi: 25 gün |
 |
| Takımyıldızı: Taurus Kısaltması: Tau Türkçe: Boğa Güneş'in geçtiği tarihler: 14 Mayıs — 19 Haziran Güneş'in geçme süresi: 37 gün |
 |
| Takımyıldızı: Gemini Kısaltması: Gem Türkçe: İkizler Güneş'in geçtiği tarihler: 20 Haziran — 20 Temmuz Güneş'in geçme süresi: 31 gün |
 |
| Takımyıldızı: Cancer Kısaltması: Can Türkçe: Yengeç Güneş'in geçtiği tarihler: 21 Temmuz — 9 Ağustos Güneş'in geçme süresi: 20 gün |
 |
| Takımyıldızı: Leo Kısaltması: Leo Türkçe: Aslan Güneş'in geçtiği tarihler: 10 Ağustos — 15 Eylül Güneş'in geçme süresi: 37 gün |
 |
| Takımyıldızı: Virgo Kısaltması: Vir Türkçe: Başak Güneş'in geçtiği tarihler: 16 Eylül — 30 Ekim Güneş'in geçme süresi: 45 gün |
 |
| Takımyıldızı: Libra Kısaltması: Lib Türkçe: Terazi Güneş'in geçtiği tarihler: 31 Ekim — 22 Kasım Güneş'in geçme süresi: 23 gün |
 |
| Takımyıldızı: Scorpius Kısaltması: Sco Türkçe: Akrep Güneş'in geçtiği tarihler: 23 Kasım — 29 Kasım Güneş'in geçme süresi: ~7 gün |
 |
| Takımyıldızı: Ophiuchus Kısaltması: Oph Türkçe: Yılancı Güneş'in geçtiği tarihler: 30 Kasım — 17 Aralık Güneş'in geçme süresi: 18 gün |
 |
| Takımyıldızı: Sagittarius Kısaltması: Sgr Türkçe: Yay Güneş'in geçtiği tarihler: 18 Aralık — 19 Ocak Güneş'in geçme süresi: 32 gün |
 |
| Takımyıldızı: Capricornus Kısaltması: Cap Türkçe: Oğlak Güneş'in geçtiği tarihler: 20 Ocak — 15 Şubat Güneş'in geçme süresi: 28 gün |
 |
| Takımyıldızı: Aquarius Kısaltması: Aqr Türkçe: Kova Güneş'in geçtiği tarihler: 16 Şubat — 11 Mart Güneş'in geçme süresi: 24 gün |
 |
| Takımyıldızı: Pisces Kısaltması: Psc Türkçe: Balık Güneş'in geçtiği tarihler: 12 Mart — 18 Nisan Güneş'in geçme süresi: 38 gün |
Diğer kullanımları
Zodyak kelimesi ayrıca gezegenlerin arasında hareket eden toz tanelerinin Zodyak bulutunu ve onlardan yansıyan güneş ışığı olan Zodyak ışığını tanımlamak için kullanılır.
Zodyak kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
Zodyak, -k'ı
isim, özel, gök bilimi, (zodyağı), Fransızca zodiaque
Yıl boyunca Güneş’in yol aldığı yörünge üzerinde sıralanan Koç, Boğa, İkizler, Yengeç, Aslan, Başak, Terazi, Akrep, Yay, Oğlak, Kova, Balık takımyıldızlarının eşit aralıklarla dağıldığı kuşak; Burçlar Kuşağı.
Gökbilim Terimleri Sözlüğü - 1969
bk. burçlar kuşağı.
Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu - 1963
bk. burç kuşağı.
Kelime Kökeni
Fransızca zodiaque "12 canlı şeklinde tasvir edilen burçlar kuşağı" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Eski Yunanca zoidiakós ζῳδιακός sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Eski Yunanca zoîon veya zôon ζῳον/ζῶον "canlı, hayvan" ve Eski Yunanca eîdos εῖδος "şekil, görüntü" sözcüklerinin bileşiğidir. Daha fazla bilgi için zoo+, ide maddelerine bakınız.
Tarihte En Eski Kaynak
[ TDK, Türkçe Sözlük, 1. Baskı (1945) ]