divan ne demek? TDK anlamı ve açıklaması
(di:va:nı), Arapça dīvān
1. isim, tarih Yüksek düzeydeki devlet adamlarının kurduğu büyük meclis.
2. isim, edebiyat Divan edebiyatı şairlerinin şiirlerini topladıkları eser.
3. isim ► sedir (I):
"Gerinerek kollarını yana doğru açarken başını divanın yastıkları üzerine koyuyor." - Esat Mahmut Karakurt
4. isim, mecaz ► meclis:
"Çok geçmeden ortadaki masanın etrafında akşamki divan tekrar kurulmuş bulunuyordu." - Reşat Nuri Güntekin
Yazın Terimleri Sözlüğü - 1974
1. Divan çağı ozanlarının koşuklarını belli bir düzene göre sıraladıkları yapıt. Örneğin, divanlarda önce kasideler yer alır. Gazeller de uyak sonlarındaki harflere göre abecesel düzenle sıralanır. 2. Saz ozanlarının divan yazını etkisinde kalarak "fâlilâtün fâilâtün fâilâtün fâilün" ölçüsüyle yazdıkları koşuklar. Halk yazını divanının murabba, muhammes, müseddes, gazel çeşitleri de vardır. Ayrıca hecenin 4+4+4+3 kalıbıyla söylenen koşuklara da bu ad verilir. Dörtlüklerden oluşan divanların uyak şeması şöyledir: aaba-bbba-ccca. Bu şema, ilk dörtlüğün uyak durumuna göre değişebilir.
Tarih Terimleri Sözlüğü - 1974
1. Eskiden yüksek aşamadaki devlet adamlarının kurdukları büyük meclis: Sadrazam divanı, Kazasker divanı vb. 2-Padişahın önünde davaların görüldüğü meclis.
Edebiyat ve Söz Sanatı Terimleri Sözlüğü - 1948
(Divan edebiyatı terimi) Divan şairlerinin, yerleşmiş bir tertip üzere şiirlerini dizerek meydana getirdikleri eser.
Edebiyat ve Söz Sanatı Terimleri Sözlüğü - 1948
(Halk edebiyatı terimi) Rintçe ve laubali yazılmış gazel.
Kelime Kökeni
Arapça ve Farsça dīwān ديوان "1. defter, özellikle resmi karar ve hesapların yazıldığı defter, şiir koleksiyonu, 2. yazmanlar heyeti, büro, sekretarya, mahkeme" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Orta Farsça (Pehlevice veya Partça) dīvān "resmi daire, büro, sekretarya" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Eski Farsça yazılı örneği bulunmayan *dipi-vahana- "yazı evi" sözcüğünden evrilmiştir. Eski Farsça sözcük Akatça duppu "yazı tableti" sözcüğünden türetilmiştir. Akatça sözcük Sumerce dup- "yazı" sözcüğünden alıntıdır.
Tarihte En Eski Kaynak
- "defter" [ Divan-i Lugat-it Türk (1070) ]
- "kurultay, meclis" [ (1400 yılından önce) ]
- divanhane "meclis edilen yer" [ Filippo Argenti, Regola del Parlare Turco (1533) ]
Ek Bilgi
"Misafir oturtulan minder, sedir" anlamı Türkçeye özgü olup muhtemelen divanhane sözcüğünden evrilmiştir. || İtalyanca dogana, Fransızca douane, İspanyolca aduana (gümrük) sözcükleri Arapça dīwān "dan alınmıştır.