Refleks ya da tepki, dıştan gelen bir uyarı sonucunda refleks yayı aracılığıyla doğan ve devinim, iç salgı gibi iç tepkilere yol açan istem dışı sinir etkinliğidir.
Vücudumuzun dışarıdan gelen ışık ses gibi bir uyarıda ani ve hızlı bir hareketle tepki göstermesine refleks denir. Refleks sözcüğü, Latince "yansımak" anlamına gelen "reflectere" sözcüğünden türetilmiştir. Belirli bir uyarı etkisiyle düşünme sürecinden önce oluşan refleks, sinir sisteminin bir olayıdır. Merkezi sinir sisteminin işleyiş yasalarına göre refleksin ana özelliği aynı türden uyarılara hep aynı tepkinin verilmesidir ancak uyarının şiddetine göre refleksin oluşma süresinde ve sürmesinde farklılıklar olur. Refleks, sinir sisteminin işleyişinde büyük öneme sahip bir etkinliktir. Refleksleri olmayan canlı organizmaların, dış etkilere karşı yeterince hızlı tepki verememeleri nedeniyle, yaşamlarını sürdürme olanakları azalır. Refleks mekanizması omurilik tarafından yönetilir.
Omurilik refleksleri kalıtsaldır ve ikiye ayrılır:
- Doğuştan gelen refleks
- Sonradan kazanılan refleks
Doğuştan (Kalıtsal) Refleks
- Doğuştan gelir, sonradan kazanılmaz.
- Aynı türün bireylerinde görülür.
- Bu refleksler omuriliğin kontrolündedir.
Öksürme, hapşırma, göz kapağının kırpılması, çocuktaki emme davranışı, hapşırınca gözün kapanması.
Sonradan (Şartlı) Refleks
- Sonradan öğrenmeyle oluşur.
- Bireyden bireye farklılık gösterebilir.
- Örneğin bisikleti sürmeyi öğrenirken, öğrenme işlevi beynin kontrolündedir. Ancak her gün bisiklet sürerek bu davranışı alışkanlık haline getiririz. O zaman davranış omuriliğin kontrolüne geçer.
Araba sürme, örgü örme, limon görüldüğünde ağzın sulanması, yutkunmak, bisiklet sürme, Pavlov'un köpeğinin zil çalınca ağzının sulanması, yüzmek, kar topu oynamak.
Pavlov'un köpekler üzerinde yaptığı klasik koşullanma deneyleri ünlüdür; Köpeğe ilk olarak birkaç kez zil çalınır. Köpek buna tepki vermez. Sonradan zil çalınır ve et verilir. Daha sonra et verilmediği halde zil çalındığında köpeğin salya salgıladığı görülür. Şartlı ya da şartlandırılmış refleks denen olay da budur.
Yürümek, yüzmek, bisiklete binmek, enstruman çalmak vb. refleks davranışlar olmayıp motor davranış veya beceridir.
{tocify} $title={İçindekiler}
Kaba motor becerileri
Kaba motor becerileri, yürümek, dengede durmak, emeklemek gibi bir iş yapmak için büyük kas gruplarını kullanmak gerekir.
İnce motor becerileri
İnce motor becerileri, piyano çalmak, video oyunları oynamak gibi bir iş yapmak için küçük kas gruplarını kullanmak gerekir.
refleks ne demek? TDK anlamı ve açıklaması
Fransızca réflexe
1. isim, ruh bilimi Dıştan gelen bir uyarım sonucu doğan hareket, salgı gibi iç tepkilere yol açan irade dışı sinir etkinliği; tepke:
"Parmakları yere dokununca şiddetli bir refleks hareketiyle bacağı kasıldı." - Peyami Safa
2. isim, biyoloji Dıştan veya içten gelen bir uyarım sonucunda organizmada tepkilere yol açan istemsiz hareket; yansı, tepke.
Zooloji Terimleri Sözlüğü - 1963
bk. yansı
Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998
Türkçe: fi'l-i mün'akis, İngilizce: reflex, Fransızca: réflexe, Almanca: Reflexe, Latin: reflectere: geri dönmek
Bir uyartıya verilen cevap. Alınan uyartı sonucunda meydana gelen impulsa, beyne iletilmeksizin verilen cevap. Yansı.
Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü - 2007
İngilizce: reflex
Alınan uyartı sonucunda meydana gelen impulsa, beyne iletilmeksizin verilen cevap.
Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü -
İngilizce: reflex
Almaçların duysal uyarılmasıyla kas ve bez gibi effektorlarda oluşan istek dışı bir cevap.
Tıp Terimleri Kılavuzu - 2010
tepke
Hemşirelik Terimleri Sözlüğü
İngilizce: reflex
Dıştan gelen bir uyarım sonucunda doğan ve devinim, salgı gibi tepkilere yol açan istem dışı sinir etkinliği, tepke.
Mantık Terimleri Sözlüğü - 1976
İngilizce: reflex
#(tepke)#
Kelime Kökeni
Fransızca réflexe "1. diz altına vurunca bacağın istem dışı geri bükülmesi, 2. her çeşit istem dışı davranış veya sinirsel uyarı" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Latince reflexus "geri bükülme" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Latince reflectere "geri bükmek" fiilinden türetilmiştir. Latince fiil Latince flectere, flex- "bükmek" fiilinden re+ önekiyle türetilmiştir. Daha fazla bilgi için fleksibl maddesine bakınız.
Tarihte En Eski Kaynak
[ c (1932) : şiddetli bir refleks hareketile bacakları kasıldı ve dizleri bükülerek ]
Ek Bilgi
Redakte etm ~ Fransızca *rédacter fiili Türkçeye özgüdür.