arama-kurtarma köpeği

11 Eylül saldırılarında görev
alan bir arama kurtarma köpeği.

Arama kurtarma köpeği (İngilizce: Search and rescue dog, Almanca: Rettungshund veya Suchhund); özel olarak aranan kişi veya nesneleri bulmak ya da kişileri kurtarmak üzere eğitilmiş köpektir. Günümüzde arama-kurtarma faaliyetleri ve asayiş hizmetlerinde sıkça kullanılmaktadır.

Arama-kurtarma faaliyetlerinde enkaz, arazi, çığ aramaları, suda yer belirleme ve kurtarma yapma kabiliyetine sahip olan köpekler; asayiş hizmetlerinde ise narkotik ajan ve mühimmat bulmak için kullanılmaktadırlar.

Arama kurtarma köpekleri eğitimden geçtikleri zaman, onlara birini ya da bir şeyi bulmayı bir ödül maması almaları ile ilişkilendirmelerini öğretmek için olumlu pekiştirme yöntemi kullanılır.

İsviçre, arama kurtarma köpekleri eğitiminin öncüsü olan ülke olmuştur. İsviçre’nin arama kurtarma köpeklerini eğitmeye başlamasının nedeni, İsviçre Alpleri’nde kaybolan çok sayıda insan olmasıydı.

Arama Kurtarma Köpeklerinin Tarihçesi

Bir Kızılhaç arama kurtarma köpeği.

Her ne kadar av köpekleri her zaman arama ve kurtarma görevlerinde kullanılmış olsalar da, bu köpeklerin yetenekleri ile tanınması İkinci Dünya Savaşı’nın olduğu dönemi bulmuştur.

Alman çoban köpeği gibi köpek cinsleri enkaz altında kalan kazazedeleri aramak için kullanılmıştır. Kısa bir süre sonra, özel olarak arama kurtarma köpekleri eğitmek daha yaygın bir hale gelmiştir. Çünkü insanlar gelecekteki felaketler ve ortadan kaybolma vakaları için bu hayvanları kullanmak istemişlerdir.

Henüz 1950’li yıllarda, savaş sonrası dönemde Avrupa’nın tarihteki en zor zamanının üstesinden gelindikten sonra, arama kurtarma köpeklerinin eğitimi konusunda uzmanlaşmış bazı okullar ortaya çıkmaya başladı.

Bu meslek özellikle İsviçre ve Almanya’da popüler oldu. 80’li yıllarda ilk İspanyol arama kurtarma köpeği eğitim okulu açıldı. Bu okuldaki eğitim, Hamburg’daki Kızıl Haç (Uluslararası bir yardım örgütü) tarafından geliştirilen bir yönteme dayanıyordu. Eğitim planı dört aşamadan oluşuyordu:

• Kafes ve insan figürü
• Kutu ya da konteyner
• Saklanmış biri
• Tasma takılıyken arama

Arama Kurtarma Köpekleri Nasıl Arama Yapar?

Arama kurtarma köpekleri

Bazı insanlar bu köpeklerin, kaybolan kişiye ait olan bir nesneyi koklayarak ve bu aldıkları kokuyu kaybolan kişiyi bulana dek takip ederek ipuçlarını “avladıklarına” inanır.

Ancak bu kişinin kimliği bilinmiyorsa ya da kişinin kokusunu takip edebilecek herhangi bir nesne ortada yoksa bu yöntemi uygulamak mümkün değildir.

Arama kurtarma köpeklerinin eğitimlerinde, eğitmenler köpeklere yakındaki insanların kokuları, köpeğin görebileceği kokular ve köpeğin koklayabildiği; ancak göremediği kokular arasında ayrım yapabilmeyi öğretir.

Bu eğitim, bir kişinin enkaz altında sıkışıp kalması ya da kaybolması durumunda çok işe yarar. Köpek bir insanı ya da bir nesneyi (ister uyuşturucu madde, ister patlayıcı madde olsun) algıladığı zaman havlamaya başlayacaktır.

Köpeğin bunu yapmasının sebebi, eğitimi sırasında köpek üzerinde olumlu pekiştirme uygulanmış olmasıdır. Böylece köpek, saklı olan bir nesneyi bulma eylemi ile ödül maması alma arasında bir bağlantı kurmuş olur.

Arama Kurtarma Köpeği Olarak Görev Alabilecek En Uygun Köpekler

Bu sorunun cevabı çok basittir. Hangi köpek bu amaç için eğitilmişse, o köpek bu görev için en uygun köpek olur. Bazen insanlar sadece Alman çoban köpeği veya Bloodhound cinsi köpeklerin arama kurtarma köpekleri olabileceğini düşünürler.

Bununla birlikte, aynı işi yapabilecek yüzlerce başka köpek cinsi örneği de vardır. Peki bir köpeğin cinsi, arama kurtarma köpeklerinde olması gereken yetenekleri belirlemezse, o halde bunu belirleyen ne olur? İşte bu tür hayat kurtarıcı işler için gerekli bazı özellikler:

• Köpek, dikkatli ve kolay bir şekilde motive olabilen bir köpek olmalıdır.
• Hayvan, problemleri çözmek için kararlı olmalıdır. Bu yeterlilik tecrübe ve sabırla elde edilir.
• Köpeğin sahibini ya da eğitmenini memnun etme arzusu olmalıdır. Bu, köpeğin olumlu pekiştirme sebebi ile gelecek olan ödülü almak istemesinin yanı sıra, eğitmeni tarafından onay alma arayışı içinde olacağı anlamına da gelir.
• Hayvanda çok yüksek bir enerji seviyesi olmalıdır. Bazen bir kişiyi ya da nesneyi bulmak karmaşık ve sinir bozucu olabilir. Bir köpeğin göreve ilgisini kaybetmeden ilerlemeye devam edebilmesi gerekir.
• Arama kurtarma köpeği olarak görev alabilecek bir köpek dirençli ve güçlü olmalıdır. Bir arama kurtarma köpeğinin, özellikle de aktif olarak çalışan bir köpeğin, çok fazla dayanıklılığa ve fiziksel güce sahip olması gerekir.

2011 Van depremi arama kurtarma çalışmaları

2011 Van depremi arama kurtarma çalışmaları