oksijen

oksijen hakkında bilgi nedir tdk sözlük anlamı ne?

isim, Fransızca oxygène

Atom numarası 8, atom ağırlığı 16 olan, hidrojenle birleşerek suyu oluşturan, rengi, kokusu ve tadı olmayan, havada beşte bir oranında bulunan bir gaz, müvellidülhumuza (oksijenin simgesi O).


oksijen (Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü)

Fransızca oxygéne

Hidrojenle birleşerek suyu oluşturan, atom numarası 8, atom ağırlığı 16, rengi, kokusu ve tadı olmayan, havada beşte bir oranında bulunan bir gaz, (simgesi O): § "Ciğerlerimizi temizleyelim; beynimizi bol oksijenle dolduralım, ne dersin?" -Adalet Ağaoğlu, Üç Beş Kişi, 198; § "Hayatın ham maddeleri de azot, karbon, oksijen gibi kimyevi unsurlardır" -Ziya Gökalp, Terbiyenin Sosyal ve Kültürel Temelleri, 41; § "Bir de gaz- oksijen- zehirlenmesi vardır." -Halikarnas Balıkçısı, Deniz Gurbetçileri, 59; § "Su ihtiyacı, oksijen ihtiyacı gibi bir şey bu."-Sevinç Çokum, Ağustos Başağı, 334; § "Her bir oksijen ağırlığı on sekiz kiloyu aşar." -Enis Batur, Acı Bilgi, 83; § "Suyun iki hidrojenle bir oksijenin birleşmesinden meydana geldiğine bakılıp, hidrojen bolluğu içinde olduğumuzun sanılmaması gerektiği, aksine yer küresinde, hacmine göre çok az hidrojen bulunduğu belirtiliyordu." -Oğuz Özdeş, Şebnem, 85; § "Yani kömür, durup dururken hiçbir şey olmaksızın, oksijenden alev alıyor." -Füruzan, Yeni Konuklar, 236; § "Biraz daha derine dalalım. Tükenmiş oksijen tüplerimizle." -Ferit Edgü, Tüm Ders Notları Deneme, 77; § "Herhalde açık kumral belki de oksijen sarısı." -Selim İleri, Saz Caz Düğün Varyete, 63; § "Aliye sevgisiz bir ortamda oksijensiz kalmışa dönerdi de ondan." -Haldun Taner, Ölür İse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil, 69; § "Gerçi o yükseklikte de oksijen azdır, oralarda da soluksuz kalınır." -Pınar Kür, Bitmeyen Aşk, 323.


oksijen (Metalbilim İşlem Terimleri Sözlüğü - 1972)

İngilizce: oxygen, Fransızca: oxygène, Almanca: Sauerstoff

Renksiz, kokusuz, yükseltgenleyici ve karbonlayıcı gaz elementi. A.A. 16.000 A.S.8.


oksijen (Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü - 2007)

İngilizce: oxygen

Havada %21 oranında bulunan, solunum için gerekli olan renksiz, kokusuz ve tatsız bir gaz.


oksijen (Kimya Terimleri Sözlüğü (II) - 2007)

İngilizce: oxygen, Almanca: Sauerstoff

Simgesi O, atom kütlesi 15,9994 g, atom numarası 8 olan atmosferde serbest halde O2 şeklinde ve kütlece %23,2 oranında bulunan, yeryüzü kabuğundaki pek çok maddede %50 bağlı olarak bulunaan 1774 yılında ilk defa Priestley tarafından saflaştırılan gaz halinde renksiz bir element.

oksijen (Hemşirelik Terimleri Sözlüğü - 2015)

İngilizce: oxygen

Canlıların solunumu için gerekli, gaz hâlindeki renksiz ve kokusuz madde, sim. O2

Oksijen Kelimesinin Kökeni

Fransızca oxygène "Lavoisier'ye göre asitlerin oluşumuna yol açan kimyasal gaz" sözcüğünden alıntıdır. (İlk kullanımı: 1787 Antoine de Lavoisier, Fr. kimyacı.) Fransızca sözcük Eski Yunanca oksýs, oksyd- οξύς, οξυδ-  "sivri, keskin, ekşi, asit" (NOT: Bu sözcük Hintavrupa Anadilinde yazılı örneği bulunmayan *ok-su- biçiminden evrilmiştir. Bu biçim Hintavrupa Anadilinde yazılı örneği bulunmayan *ak- "keskin, sivri, ekşi" kökünden türetilmiştir. ) ve Eski Yunanca genēs γενης  "doğuran" sözcüklerinin bileşiğidir.

Oksijen Kelimesi için Tarihteki En Eski Kaynak

[Kamus-ı Türki (1900)]

Sıvı oksijen kaynatma

Oksijen atom numarası 8 olan ve O harfi ile simgelenen kimyasal elementtir. Oksijen ismi Yunanca ὀξύς (oksis - "asit", tam anlamıyla "keskin", asitlerin acı tadı kastedilir) ve -γενής (-jenēs) ("üretici", tam anlamıyla "sebep olan şey") köklerinden gelmektedir, çünkü isimlendirildiği zamanlarda tüm asitlerin oksijen içerikli olduğu sanılırdı. Standart şartlar altında, elementin iki atomu bağlanarak çok soluk mavi renkte, kokusuz, tatsız, diatomik yapıdaki, O2 formülüne sahip dioksijen gazını oluşturur. Oksijenin kısaltması O.

Periyodik tabloda oksijen

Oksijen periyodik tablodaki kalkojen grubunun üyesidir ve neredeyse diğer tüm elementlerle kolayca bileşik (başta oksitler olmak üzere) oluşturabilecek, büyük ölçüde reaktif olan bir ametaldir. Oksijen güçlü bir oksidanttır ve tüm elementler içinde ikinci en yüksek elektronegatifliğe sahiptir (sadece florun daha yüksek bir elektro negatifliği vardır). Kütlesel olarak, hidrojen ve helyumdan sonra evrende en bol bulunan elementtir ve yer kabuğunda en bol bulunan elementtir, bu kısmın kütlesinin neredeyse yarısını oksijen oluşturur. Serbest oksijen, sudan oksijen elde etmek için Güneş ışığını kullanan bazı fotosentetik organizmalar olmadan Dünya üzerinde bulunamayacak derecede fazla reaktiftir. O2 elementi bu organizmalar evrildiğinde, yaklaşık olarak 2.5 milyar yıl önce, atmosferde birikmeye başladı. Diatomik oksijen gazı hacimsel olarak havanın %20.8'ini oluşturur.

Suyun kütlesinin %88'i oksijendir, bu yüzden canlı organizmaların kütlesinin büyük bir kısmını oksijen oluşturur. Organizmalardaki hem organik (proteinler, yağlar ve karbonhidratlar) hem de inorganik (dış iskelet, dişler ve kemikler) neredeyse tüm ana moleküllerin yapısında oksijen bulunur. Element halindeki oksijeni; siyanobakteriler, Algler, bitkiler üretir ve tüm kompleks yaşam biçimlerindeki canlılar hücresel solunumda kullanır. O2 atmosferde birikmeye başlamadan önce, Dünya üzerinde evrimsel sürecin erken dönemlerinde dominant olan zorunlu anaerob organizmalar için oksijen toksik etki gösterir. Oksijenin başka bir formu (allotrop) Ozon (O3), biyosferin morötesi radyasyondan korunmasına yüksek irtifadaki ozon tabakası yardımcı olur, ancak yeryüzüne yakın yerlerde hava kirliliğinin yan ürünü olarak çevreyi kirletici özelliği de bulunmaktadır. Daha yüksekte alçak Dünya yörüngesi irtifasında kayda değer miktarda atomik oksijen bulunur ve uzay araçlarında erozyona neden olur.

Oksijen, sıvılaştırılmış havanın ayrımsal damıtılmasıyla, zeolitlerin basınç salınım adsorpsiyonu ile kullanılarak oksijenin havadan ayrılarak yoğunlaştırılmasıyla, suyun elektroliziyle ve diğer yollarla endüstriyel olarak üretilir. Oksijenin kullanım alanları arasında çelik, plastik ve tekstil üretimi; roket yakıtı; oksijen terapisi; ve hava taşıtlarında, denizaltılarda, insanlı uzay uçuş programlarında ve dalgıçlıkta yaşam destek üniteleridir.

Tarihçe

Oksijen Carl Wilhelm Scheele tarafından 1773 yılında veya daha erken yıllarda Uppsala'da ve Joseph Priestley tarafından 1774 yılında Wiltshire'da keşfedilmiştir. Fakat öncelik genellikle Priestley'e verilir çünkü onun çalışması daha önce yayınlanmıştır. Oksijen ismi, bu elementle yaptığı deneylerle o zamanlar popüler olan korozyon ve yanma ile ilgili phlogiston teorisinin gözden düşmesine sebep olan Antoine Lavoisier tarafından 1777 yılında türetilmiştir.

Özellikleri

Yapı

Standart sıcaklık ve basınçta oksijen çok soluk mavi renkte ve kokusuz bir gazdır. O2 molekülünde iki oksijen atomu birbirlerine üçlü spin elektron dizilimiyle oluşmuş kimyasal bağlarla bağlıdır.

Oksijenin doğada kütle numaraları toplamı (15.9999, yaklaşık=) 16'dır (%99,76), 17 (%4) ve 18 (%0,20) olan üç izotopu vardır. Oksijenin atom ağırlığı 16 olarak kabul edilir. Kütle numaraları 14, 15 ve 19 olan izotopları radyoaktiftir. Fakat bu radyoaktiflerin ömrü oldukça kısadır. Oksijenin çekirdeğinde 8 proton bulunmaktadır. Kimyasal tepkimelerin hemen hemen hepsinde iki elektron alarak eksi hale geçer. Oksijen normal sıcaklıkta pasiftir; yüksek sıcaklıkta aktiftir.

Oksijenin sudaki çözünürlüğü 0 °C'de 14,6 mg/L'dir. Oksijenin kritik sıcaklığı –118,8 °C'dır. Oksijen, bu sıcaklığın üzerinde sıvılaşamaz. Yani sadece basınç ile sıvılaştırılmaz. Oksijenin kritik basıncı 49,7 atmosferdir. Bir atmosfer basınçtaki ergime noktası –218,8 °C ve kaynama noktası –183 °C dır. Belirli bir miktardaki oksijen, katı ve sıvı hallerinin her ikisinde de açık mavi ve şeffaftır. Sıvı oksijen, kuvvetli bir magnetiktir. Şayet sıvı oksijenin bir atmosfer basıncındaki bir hacmi, normal şartlar altında (760 mm Hg ve 20 °C) buharlaştırılırsa, buharın hacmi sıvı hacminin 860 misli olur. Katı oksijenin yoğunluğu –252,5 °C de 1,426 g/cm³'tür. Metallerin çok azı, sıvı halde iken oksijen absorblar (emerler). Absorblanan bu oksijen metal katılaşırken tekrar metali terk eder.

1x5 cm'lik parlayan ultrapür oksijen viyali

Işık tayfını gösteren oksijen tüpü

Manyetik alan tarafından saptırılan sıvı oksijen damlası, oksijenin paramanyetik özelliği gösteriliyor.

Oksijenin genel özellikleri

Adı, Sembolü, Atom numarası: Oksijen, O, 8

Element serisi: Kalkojen

grup, periyot, blok: 16, 2, p

Görünüş: Renksiz

Atom ağırlığı: 15.9994(3) g·mol−1

Elektron dizilimi: 1s² 2s² 2p4

Enerji seviyesi başına Elektronlar: 2, 6

Fiziksel özellikleri

Maddenin hali: Gaz

Yoğunluk (o.s.): 1,429 g/l

Erime noktası: 54,36 K  -  -218,79 °C, -361,82 °F)

Kaynama noktası: 90,20 K  -  -182,95 °C, -297,31 °F)

Ergime ısısı: (O2) 0,444 kJ·mol−1

Buharlaşma ısısı: (O2) 6,82 kJ·mol−1

Buhar basıncı

P(Pa)	1	10	100	1 k	10 k	100 k
at T(K)				61	73	90

Atom özellikleri

Kristal yapısı: Kübik

Yükseltgenme seviyeleri: 2, 1,−1,−2

Elektronegatifliği: 3,44 (Pauling ölçeği)<

İyonlaşma enerjileri: 1.313,9 kJ/mol

Kovalent bağ yarıçapı: 63 pm (tek bağ)  -  57 pm (çift bağ)  -  53 pm (üçlü bağ)

Diğer özellikleri

Isıl iletkenlik: 0,02674 W·m−1·K−1

CAS kayıt numarası: 7782-44-7

Özdirenç: ? µΩ·m

Seçilmiş izotoplar

izo	TB	YÖ	BM	BE (MeV)	BÜ
16O	99.76%	stabil
17O	0,039%	stabil
18O	0,201%	stabil