Giannina Braschi (5 Şubat 1953), Porto Riko'lu yazar. İlk Spanglish romanı Yo-Yo Boing! (1998), şiir üçlemesi Empire of Dreams (Yale, 1994) ve Latin Amerika göçmenlerinin Amerika Birleşik Devletleri'ndeki deneyimlerinden bahseden felsefe romanı United States of Banana (AmazonCrossing, 2011) ile bilinmektedir. "Onlarca yıldır, Dominik ve Porto Riko yazarları bir dil devrimi gerçekleştirdiler." diye yazan The Boston Globe "ve Giannina Braschi, özellikle de YO-YO BOING! romanında bunu kanıtlamaktadır." şeklinde yazısına devam etti. Çağdaş Latin Amerika edebiyatında etkili ve devrimci bir ses olarak kabul edilmektedir. Çalışmaları "ABD Hispaniklerinin yaşadığı deneyimleri belirleyici bir şekilde dikkate alan sinerjik bir kaynaşma" olarak tanımlanmaktadır. Braschi'nin çalışmaları, İngilizce, Spanglish ve İspanyolca dillerinde yazılmış olup, Birleşik Devletler'deki 50 milyon İspanyol kökenli kişinin kültürel deneyimini yakalamaya ve ayrıca Porto Riko'nun üç siyasi tercihini (Ulus, Koloni ya da Devlet) keşfetmeye çalışmaktadır. Adanın egemenlik eksikliği konusunda Braschi, "Özgürlük bir seçenek değil, bir insan hakkıdır." demektedir.
{tocify} $title={İçindekiler}
Hakkında bilgi nedir?
- Doğum tarihi ve yeri: 5 Şubat 1953; San Juan, Porto Riko
- Mesleği: Şair, romancı, makale yazarı, drama yazarı
- Dil: İspanyolca, İngilizce, Spanglish
- Milliyeti: Porto Riko'lu, Amerikalı
- Eğitimi: Stony Brook Üniversitesi (doktora)
- Dönemi: 1981–günümüz
- Tür: Şiir, düz yazı şiiri, kurgu, drama, roman, epik şiir
- Konu: Göçmen, bağımsızlık, terörizm, ilham, Latin Amerika, Porto Riko, devrim, savaş, aşk, Amerikan emperyalizmi, New York, demokrasi, 11 Eylül saldırıları
- Edebî akım: Postmodernizm, postkolonyalizm, nuyorican, post-boom, McOndo
- Önemli eserleri: Yo-Yo Boing!; Braschi's Empire of Dreams; United States of Banana
- Önemli ödülleri: PEN/Open Book Ödülü; National Endowment for the Arts, New York Foundation for the Arts, Danforth and Ford Foundation Üyeliği
Edebi etkileri
1970'lerde Giannina Braschi, New York'a yerleşmeden önce Madrid, Roma, Paris ve Londra'da edebiyat öğrencisi olarak eğitim gördü. Hispanik Edebiyatı'nda (New York Eyalet Üniversitesi, Stony Brook, 1980) doktora derecesi aldı ve New York City Üniversitesi, Rutgers Üniversitesi veColgate Üniversitesi'nde Yaratıcı Yazarlık alanında ders verdi (1997). Grazie dergisinde (2001-2002) yabancı muhabirlik yaptı.
San Juan'da bir genç olarak Giannina Braschi, ABD Tenis Derneği'nin Porto Riko'daki ulusal turnuvasında birinci sırada yer aldı ve adadaki Kadınlar Bölümü'nü (1966) kazanan en genç kadın tenis oyuncusu oldu. Babası Euripides ("Pilo") Braschi de tenis şampiyonuydu. Ayrıca müzik yönetmeni Evy Lucio'nun yönettiği San Juan Çocuk Korosu ("Coro de niños de San Juan") üyeliği ile gençlik yıllarında mankenlik yaptı.
1980'lerde, Braschi'nin ilk yazıları, bilimsel bir nitelik taşımaktaydı ve Latin Amerika ve İspanya'nın öncü şairlerinin yanı sıra İspanyol Altın Çağı titanları üzerine odaklanmaktaydı. Romantik şair Gustavo Adolfo Becquer hakkında bir kitap ve Cervantes, Garcilaso, César Vallejo, Juan Ramon Jimenez ve Federico Garcia Lorca hakkında makaleler yazdı. Daha sonra Fransız, Alman, Polonya, İrlandalı ve Rus yazarların dramatik ve felsefi eserlerini takıntı haline getirdi. Roman olarak sınıflandırılmasına rağmen daha sonra karma-tür olarak belirlenen eserlerinde stil ve format olarak deneysel ve yabancı etkileri mevcuttur. Evergreen Review'un 50. yıl dönümü baskısında, Braschi, kendisini "Beckett, Picasso ve Gertrude Stein'den daha Fransız" olarak gördüğünü belirtti ve ayrıca kendisinin "Samuel Beckett ile James Joyce'un piç çocuğu, Alfred Jarry ile Antonin Artaud'un torunu, Heiner Müller'in üvey kız kardeşi ve Tadeusz Kantor'un kuzeni ile öpüşen ve Wilkiewicz'in sevgilisi" olduğuna inandığını ifade etti.
Önemli işleri
1980'lerde, Giannina Braschi, ritmik yoğunluk, mizahi gusto ve anti-emperyalist siyaset hakkındaki spoken word performansıyla şehirdeki Nuyorican şiir sahnesinde öne çıktı. Bu dönemki düzyazı şiirleri yazılmış, okunmuş ve tamamen İspanyolca olarak yayınlanmıştır. İlk İspanyolca düzyazı şiir kitabı Asalto al tiempo, 1980'de Barselona'da çıktı ve ardından 1985 yılında La Comedia profana ve 1988'de El imperio de los sueno yayımlandı. New York, çalışmalarının çoğunun mekânı ve konusudur. "Pastoral or the Inquisition of Memories"ta çobanlar Porto Rikolu Günü Geçit Töreni'nde 5. Cadde'yi istila ederek New York sehrini ele geçirir; Aziz Patrick Katedrali'nin zillerini çalar ve Empire State Binası gözlem katına el koyarlar.
Şair ve feminist bilim adamı Alicia Ostriker, cinsiyet rol oynama ve travestilik özelliğine sahip Braschi'nin Düşler İmparatorluğu'na övgüde bulunarak eseri "tanım ve dogmaya meydan okuyan saf erotik enerjiye" sahip olarak niteledi. "Bu üç ödüllü kitap, Yale Library of Literature in Translation'ın açılış cildi olarak bir araya getirildi." (Braschi 1998: Yo-Yo Boing!: 13)
1990'lı yıllarda Giannina Braschi İngilizce, İspanyolca ve Spanglish'de dramatik diyaloglar yazmaya başladı. İki dilli roman Yo-Yo Boing! (AmazonCrossing), yalnızca İngiliz kanunlarına, etnik temizlik kampanyalarına ve şirket sansürüne meydan okuyacak biçimde deneysel ve radikal bir kitaptır.
2011'de Giannina Braschi, ilk kez İngilizce olarak yazdığı ve 11 Eylül'den sonra dünya güçleri hakkında postmodern bir dramatik roman olan United States of Banana çalışmasını yayımladı. 2012'de The Economist, eseri ekonomi ile ilgili cesur ifadelerinden ötürü ("Bankalar Amerika'nın tapınaklarıdır. Bu kutsal bir savaş. Ekonomimiz bizim dinimizdir.") kaynaklar arasında gösterdi. Eser, Dünya Ticaret Merkezi'nin çöküşünü bir sıçrama tahtası olarak görmektedir. Braschi, iş adamlığının ölümünü, demokrasinin sona ermesini ve tüm insanların eşit yaratıldığı yanılsamasından bahsetmektedir. Sonraki yayımcı Barney Rosset eser için "Konu ve formda devrim niteliğinde olan United States of Banana, güzelce yazılmış kişisel bağımsızlığın bir beyanıdır." sözlerini dile getirdi. Zerdüşt, Segismundo, Hamlet, Giannina ve Özgürlük Heykeli ana karakterken Latin Amerikalı sol kanat liderleri Fidel Castro, Raul Castro, Hugo Chavez, Cristina Kirchner ve Evo Morales ise cameo olarak yer aldı.
Çeviriler
2011'de, Dünya edebiyatı için Braschi'nin çalışmalarını üç ayrı İngilizce adla (Empire of Dreams, Yo-Yo Boing! ve United States of Banana) yayımladı. Braschi'nin eserleri, İsveççe, Fransızca, İtalyanca ve Sırpça olarak çevrildi. Derlenen şiirleri Tess O'Dwyer tarafından İngilizceye çevrildi ve 1994'te Yale Library of World Literature in Translation'ın açılışını yapan Empire of Dreams'in çevirisi 1991'de Columbia Üniversitesi Çeviri Merkezi Ödülü'nü aldı. Tess O'Dwyer'ın çevirilerini yayınlamış olan edebi dergiler şunlardır: The Best of Review: Art and Literature of the Americas, Agni, Ars Interpres, Dickinson Review, Callaloo, Artful Dodge, Evergreen Review, Prose Poem ve Poet Magazine. Jean Franco, Harold Augenbraum, David William Foster, Julia Carroll, Kristian Van Haesendonck, Francine Masiello, Ilan Stavans, Julio Ortega, Lawrence La Fountain-Stokes, Madelena Gonzalez, Laura Loustau, Daniela Daniele, Arnaldo Cruz-Malavé, María Mercedes Carrión, Cristina Garrigos, Francisco José Ramos, Dennis Nurkse, Maritza Stanchich ve Doris Sommer'ın da aralarında yer aldığı bir dizi eleştirmen Braschi'nin metinlerine yorum yaptı.
Kitapları
- Estados Unidos de Banana, AmazonCrossing, Madrid, 2015.
- United States of Banana, AmazonCrossing, Seattle, 2011.
- Yo-Yo Boing!, AmazonCrossing, Seattle, 2011.
- Braschi's Empire of Dreams, AmazonCrossing, Seattle, 2011.
- El imperio de los sueños, Editorial de la Universidad de Puerto Rico, Rio Piedras, 2000.
- Yo-Yo Boing!, Latin American Literary Review, Pittsburgh, 1998.
- Empire of Dreams (English translation by Tess O'Dwyer), Yale University Press, New Haven/London, 1994.
- El imperio de los sueños, Anthropos Editorial del hombre, Barcelona, 1988.
- Libro de payasos y bufones, Grafica Uno, Giorgio Upiglio, Milan, 1987.
- La comedia profana, Anthropos Editorial del hombre, Barcelona, 1985.
- Asalto al tiempo, Ambitos Literarios, Barcelona, 1980.
Akademik çalışmalar
- Breve tratado del poeta artista', Cuadernos Hispanoamericanos, No. 433-36, 1986.
- La gravedad de la armonía en ‘Soledades galerías y otros pomas’ de Machado, Plural, 1983.
- La poesía de Bécquer: El tiempo de los objetos o los espacios de la luz, Costa Amic, Mexico City, 1982.
- La Metamorfosis del ingenio en la Égloga III de Garcilaso, Revista canadiense de estudios hispánicos, 1979.
- Cinco personajes fugaces en el camino de Don Quijote, Cuadernos Hispanoamericanos, No. 328, 1977.
Ödüller ve onurlandırılma
- Danforth Bursu
- El Diario La Prensa'nın 1998'nin Yılın Kadını
- Ford Foundation Üyeliği
- National Endowment for the Arts Üyeliği
- New York Foundation for the Arts Üyeliği
- Peter S. Reed Foundation/InterAmericas
- PEN American Center'ın Open Book Ödülü
- Instituto de Cultura Puertorriqueña/grant