asit

 

Asitler suda çözündüğünde hidrojen iyonu derişimini arttıran maddelerdir. Hidrojen iyonları çözeltiyi asidik yapar. Asitler mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya çevirir. Eski Türkçede hamız, ve bazı kaynaklarda da ekşit denir.

Gıdaların çoğu asit içerir. Limonda sitrik asit, sirkede ise asetik asit bulunur. Farklı asitler, limona, sirkeye, ekşi elmaya ve şerbete keskin tadını verir. Aküler, sülfürik asit; midedeki sindirim sıvıları, hidroklorik asit içerir. Asitler, suda çözündüğünde hidrojen iyonları (H⁺) derişimini arttıran maddelerdir. Asit maddelerin çoğu, saf katılar, sıvılar ya da gazlar olarak bulunsa da sadece suda çözündüğünde asit gibi tepki verir.

{tocify} $title={İçindekiler}

Asitlerin genel özellikleri

Asitler, çözeltide hidrojen iyonu derişimini arttıran maddelerdir. Bütün asitler hidrojen (H+) içerir. Genelde;

• Tatları ekşidir.
• Mavi turnusol kağıdını kırmızıya çevirirler.
• Bazlarla tepkimeye girdiklerinde tuz ve su oluştururlar.(Nötralleşme Tepkimesi)
• Ciltte yanıcı bir his uyandırırlar.
• Fenolftalein damlatıldığında renk değiştirmezler.
• Asitlerin pH derecesi 7'den küçüktür.
• Suda çözündüklerinde elektrik akımını iletirler.
• Metil oranjın rengini kırmızıya çevirirler.
• Metalleri ve mermeri aşındırırlar.

Bundan başka çok çeşitlilik gösteren başka özellikleri de bulunur. Bu spesifik özellikler, anyon muhtevası ve ayrılmamış moleküllerden dolayı olur. Çeşitli asitlerin molekülleri, çözeltiye farklı miktarda serbest hidrojen iyonu bırakma eğilimindedir.

• Mavi turnusol kağıdını kırmızıya çevirirler.

Asit türleri

Asitler başlıca iki grupta toplanabilirler:

İnorganik asitler

Minerallerden ve metal olmayan maddelerden yapılan asitlere, inorganik asitler adı verilir. Yaygın inorganik asitler arasında, sülfürik asit (H₂SO₄), hidroklorik asit (HCl), nitrik asit (HNO₃) ve fosforik asit (H₃PO₄) yer alır. Endüstri her yıl bu asitlerden milyonlarca üretir. Bunlar plastik, lif, gübre, boya kimyasallarının yapımında kullanılır. Konsantre inorganik asitler çok aşındırıcıdır. Cilde zarar verebilir ve diğer metallerin içinde hızla eriyebilirler. Hidroflorik asit (HF), camın yapısını bozarken diğer inorganik asitler cam için tehlikeli değildir.

Organik asitler

Bitkiler, hayvanlar ve insanlar, organik asitler adı verilen çeşitli asidik karbon bileşimleri üretir. Bunların çoğu zararsızdır; meyveler ve diğer yiyeceklere tat verir.

Organik asitler yapıları karbon iskeletine dayalı asitlerdir. Formik, asetik, propiyonik, bütirik, fumarik, sorbik, sitrik ve malik asit gibi asitler ve bunların tuzları başlıca organik asitlerdendir.

Doğada saf olarak bitkisel ve hayvansal organizmada bulunabilir ve ayrıca doğal yollardan elde edilebilir. Hayvan vücudunda kullanılıp metobolize olduktan sonra karbondioksit ve suya okside olur.

Dolayısıyla canlı organizma için herhangi bir sağlık sorunu ya da bir risk oluşturabilecek hiçbir kalıntı bırakmaz.

Bu özellikleri nedeniyle kâr büyütme faktörlerinin hayvan beslemede kullanımının yasaklanmasından sonra antibiyotiklerin yerini alabilecek çok sayıda yapay organik asit üretilmiştir.

Bazı asitlerin bulundukları yerler

• Akrilik asit (C₃H₄O₂) : bazı boyalarda bulunur.
• Asetik asit (CH₃COOH) : sirkelerde bulunur.
• Asetilsalisilik asit (C₉H₈O₄) : Aspirin®'de bulunur.
• Askorbik asit (C₆H₈O₆) : C vitamini : Turunçgillerde bulunur.
• Benzoik asit (C₇H₆O₂) : hazır meyve sularında bulunur.
• Bütirik asit (C₄H₈O₂) : tereyağında bulunur.
• Folik asit (C₁₉H₁₉N₇O₆) : çilekte bulunur.
• Formik asit (CH₂O₂) : karıncada ve ısırgan otunda bulunur.
• Fosforik asi (H₃PO₄) : bazı ilaçlarda bulunur.
• Karbonik asit (H₂CO₃): gazozda bulunur.
• Laktik asit (C₃H₆O₃) : sütte veya yoğurtta bulunur.
• Malik asit (C₄H₆O₅) : elmada bulunur.
• Nitrik asit (HNO₃) : kezzapta bulunur.
• Oleik asit (C₁₈H₃₄O₂) : zeytinyağında bulunur.
• Sitrik asit (C₆H₈O₇) : limonda bulunur.
• Tartarik asit (C₄H₆O₆): üzümde bulunur.

TDK sözlük anlamı nedir?

asit, -di

isim, kimya, Fransızca acide

Turnusolün mavi rengini kırmızıya çevirmek özelliğinde olan ve birleşimindeki hidrojenin yerine maden alarak tuz oluşturan hidrojenli birleşik, hamız.

Kimya Terimleri Sözlüğü - 1981

Türkçe: hamız, İngilizce: acid, Fransızca: acide, Almanca: Säure

1. Suda çözündüğünde hidronyum yükünü H3O+ veren kimyasalözdek. (Yapısındaki hidrojenleri, baz kökleri ya da metallerle yer değiştirerek tuzları oluşturur, pH ölçeğinde 0-7 arasında değer gösterirler.) 2. (Bronsted) Proton verme yatkınlığı olan kimyasal bileşik. 3. (Lewis) Ortaklanmamış elektron çifti ya da çiftlerini almaya yatkın olan kimyasal özdek.

Kimya Terimleri Sözlüğü - 2007

Türkçe: hamız, İngilizce: acid, Fransızca: acide, Almanca: Säure

1. Suda çözündüğünde hidronyum yükünü H3O+ veren kimyasalözdek. (Yapısındaki hidrojenleri, baz kökleri ya da metallerle yer değiştirerek tuzları oluşturur, pH ölçeğinde 0-7 arasında değer gösterirler.) 2. (Bronsted) Proton verme yatkınlığı olan kimyasal bileşik. 3. (Lewis) Ortaklanmamış elektron çifti ya da çiftlerini almaya yatkın olan kimyasal özdek.

Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998

Türkçe: hämız, İngilizce: acid, Osm. hamız, Fransızca: acide, Almanca: Säure, Latin: acidus: ekşi

Bir çözeltiye H+ iyonu (proton) çıkaran madde.

Metalbilim İşlem Terimleri Sözlüğü - 1972

İngilizce: acid, Fransızca: acide, Almanca: Säure

Bileşimindeki hidrojeni, bir metalle değiştirerek tuz oluşturan, yakıcı, ekşi tatta sıvı özdek.

Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü - 2007

İngilizce: acid

Alkali maddenin tersi özellikler taşıyan, turnusolün mavi rengini kırmızıya çeviren, suda eridiği zaman hidrojen iyonları meydana getiren hidrojenli bileşik.

Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü -

İngilizce: acid

Bir çözeltiye hidrojen iyonu veren, suda çözündüğü zaman hidrojen iyonları açığa çıkaran, bileşimindeki hidrojenin yerine herhangi bir mineral alarak tuz meydana getirebilen ve turnusolün mavi rengini kırmızıya çevirme özelliği olan hidrojenli bileşim.

Hemşirelik Terimleri Sözlüğü - 2015

İngilizce: acid

Çözüldüğü zaman ortama proton ve hidrojen iyonları veren, alkalen maddelerle birleşerek tuz oluşturmak suretiyle onları nötralize eden, ekşi tatta, yakıcı özelliği olan, suda çözünen kimyasal madde.

İlaç ve Eczacılık Terimleri Sözlüğü - 2014

İngilizce: acid

1.Sulu ortamda iyonlaştığı zaman proton (H+) veya hidroksonyum (H3O+) iyonu veren, ortamın pH değerini düşüren ve alkali bileşiklerle tuz oluşturan madde. 2.Proton verebilen madde. #(Bronsted-Lowry)# #(asit-baz)# #(tanımı)#3.Ortaklanmamış elektron çifti almaya yatkın olan kimyasal madde. ör.BF3, AlCl3 ,#(Lewis asit-baz tanımı)#

Kelime Kökeni

Fransızca acide "1. ekşi, keskin, 2. kimyada asit" sözcüğünden alıntıdır. (İlk kullanımı: (kimya terimi olarak) 1545 Guillaume de Guéroult, Fr. yazar.) Fransızca sözcük Latince acidus "ekşi, keskin" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Latince acus "sivri uç, iğne" sözcüğünden türetilmiştir.

Tarihte En Eski Kaynak

asit [ Mehmet Bahaettin, Yeni Türkçe Lugat (1924) ]

Bu kaynak kayıtlara geçmiş ve asit kelimesinin kullanıldığı yazılı ilk kaynaktır. Kullanımı daha öncesinde sözlü olarak veya günlük hayatta yaygın olabilir.