iki ruhlu

İki ruh (İngilizce Two-spirit < Ojibva niizh manidoowag teriminin harfiyen çevirisidir), Kanada Kızılderilileri ile ABD Kızılderililerinde kabul edilen ama birçok Batı Kültüründe olmayan Kuzey Amerika topluluklarında görülen üçüncü cinsiyet modeline verilen addır. Two Spirit, iki ruhun bir bedende birleşmiş olması durumudur. 1990'lı yıllarda antropolojik literatürde kullanılan Berdache (< Fransızca < Arapça البَرْدَجُ) kelimesi ayrımcı algılandığı için daha sonra bu terim kullanılmaya başlandı.

Kuzey Amerika Kızılderililerinde 130 kabilede erkek ve kadın iki-ruhlu kavram ve geleneği kaydedilmiştir.

{tocify} $title={İçindekiler}

Adlandırma

  • Ojibvaca niizh manidoowag (harfiyen «iki ruhlu» < niizh «iki» + manidoo «ruh/manitu»)
  • Lakotaca wíŋkte (günümüzdeki anlamı gey)
  • Navahoca nádleehé («that which changes»)
  • Mohavece hwame
  • Zunice la’mana
  • Şayence he-man-eh («yarı erkek-yarı kadın»)
  • Apsalokece boté («ne erkek-ne kadın»)
  • Şoşonice tanowaip («erkek-kadın»)
  • Tevaca kwidó («yaşlı erkek-yaşlı kadın»)
  • Karankavaca monanguia

Dance to the berdache - George Catlin 1796-1872
„Dance to the berdache“, George Catlin (1796-1872) tarafından oluşturulan bir tablo. Ritüel bir dansta bir Berdache kutlanmakta.

Toplum görevi

Kuzey Amerika Kızılderililerinde iki-ruh ya da iki-ruhlu olarak kabul edilen kişiler tek vücutta erkek ve kadın ruhlarının her ikisini de sergileyen kişilerdir. Bunlar genelde geleneksel erkek ve kadın maddelerinin bir karışımıdır. Bazı kabilelerde erkek gövdeli iki-ruhlar toplum yararına özel görevler üstlenirler:

  • şifacılar ya da tedavi ediciler
  • sözlü geleneklerin ve şarkıların ileticileri (Yukiler)
  • geleceği anlatıcılar (Vinebagolar, Oglala Lakotaları)
  • çocuk ya da yetişkinlerin şanslı adlar alması için danışıcılar (Oglala Lakotaları, Tohono O'odham)
  • savaş seferleri sırasında hemşireler
  • çömlekçiler (Zuniler, Navaholar, Tohono O'odham)
  • çöpçatanlar (Şayenler, Omahalar, Oglala Lakotaları)
  • danslar için tüylü giysi yapıcılar (Maydular)
  • Güneş Dansında özel rol üstleniciler (Apsalokeler, Hidatsalar, Oglala Lakotaları)
  • Kafa derisi dansı yapıcılar (Şayenler)


Yorum Gönder

Daha yeni Daha eski