Sosyobiyoloji (İngilizce: sociobiology), davranışların sahip olmuş olabileceği evrimsel avantajları göz önüne alarak türlerin sosyal davranışlarını açıklamaya çalışan bilimsel disiplinlerin neo-Darwinci bir sentezidir. Başka bir ifadeyle, sosyal davranışın biyoloji, daha spesifik olarak evrimsel biyoloji temelli olarak ele alındığı disiplinlerarası bir çalışmadır. Sosyobiyolojinin konuları etoloji, antropoloji, evrim, zooloji, arkeoloji, popülasyon genetiği, davranışsal ekoloji, evrimsel psikoloji, felsefe gibi birçok disiplinin konuları arasındadır.
Sosyobiyoloji tartışmalı bir disiplindir. Özellikle insan davranışı konusu sosyobiyolojinin en tartışmalı konusudur. Richard Lewontin ve Stephen Jay Gould öne çıkan sosyobiyoloji eleştirmenleri arasındadır ve bu eleştiriler, genlerin insan davranışını oluşturmada merkezi bir rol oynadığı kabulünün yeterli olmadığı üzerine kuruludur. Buna cevap olarak antropolog John Tooby ve psikolog Leda Cosmides, sosyobiyolojinin bir dalı olarak evrimsel psikoloji kavramını önermişler ve böylece konuyu biyolojik çeşitlilik sorunlarından uzak durarak ele almışlardır.
Sosyobiyoloji şu iki ön kabule dayanır:
- Bazı davranışsal karakterler kalıtsaldır.
- Davranışsal karakterler doğal seçilim ile gelişmiştir.
- Bu sebeple, bu davranışlar muhtemelen türlerin doğal ortamlarında adaptasyona uğramıştır.
- İnsanlar hayvanlar alemindendir.
- Dolayısıyla, davranışları doğal seçilim ile değişmiştir.
- Yani, insan davranışlarının kökeni kalıtsaldır. ve onları değiştirme yeteneğimiz kısıtlıdır.
Bu, en çok tartışmaya neden olan kısımdır.
{tocify} $title={İçindekiler}
Tarih
Biyoloji filozofu Daniel Dennett, Thomas Hobbes'ın 1651'deki Leviathan kitabına dayanarak ilk sosyobiyolog olduğunu iddia etti. Hoobes, insan topluluğunda manevi değerleri sosyobiyolojik perspektifte inceledi.
Hayvan davranışları genetikçisi John Paul Scott, 1948'deki bir genetik ve sosyal davranışlar konferansında bilimsel bir alanın gelişimi ve hayvan davranışları araştırmalarında laboratuvar çalışmalarında kullandı.
John Paul Scott'un yoğun çabaları sonucu, ESA'nın "Hayvan Davranışları ve Sosyobiyoloji Bölümü" 1956'da kuruldu.
 |
| E. O. Wilson, sosyobiyolojinin en önemli isimlerinden. Sociobiology: The New Synthesis |
Eleştiriler
Wilson, 700 sayfalık kitabını bütünüyle hayvanların sosyal davranışlarına adamıştı. İnsan davranışlarının evrimi hakkındaki görüşlerine, kitabın sonundaki 30 sayfalık kısa bir bölümde yer verdi. Yine de bu bölüm, biyolojinin yeni sosyobiyoloji alanını çok tartışmalı hâle getirdi. Eleştirilerden günün siyasi etkinliklerinden bahsedildi.
"Üniversitelerde siyasi faaliyetlerin arttığı 1970'li yılların ortalarında, sol görüşlü öğretim üyeleri ve Vietnam Savaşı karşıtı öğrencileri tarafından dile getirildi. Marksist felsefe, ideolojik yöntemlerle insan kurumlarının mükemmelleştirilebileceği öncülüne dayanır. Dolayısıyla Marksist görüşlü kişiler, Evrimleşmiş bir insan doğası fikrine kapalılardır."
Richard Lewontin ve Stephen Jay Gould tarafından yapılan eleştiriler ve Sosyobiyolojik Çalışma Grubu, bu tarz.fikirlerle tarihteki kötü olayların ilişkisine parmak bastılar. Eleştirilerin temel kaygısı, sosyobiyolojinin adaletsizlik ve eşitsizliğe neden olabileceği fikriydi.
Aslında, Wilson'un kitabından bölümünde siyasi bir içerik yoktu ve Wilson liberal görüşlü birisiydi. Kitabının 25. baskısında tartışmalar hakkında kendi açıklamasını yaptı.
Bazı tartışmalardan kaçınmak için, fikirleri Wilson ile oldukça benzer olmasına rağmen, birtakım psikolog ve antropolog evrimsel psikoloji adında yeni bir alan kurdu. Sosyobiyoloji ve evrimsel psikoloji, düşünce kalıplarının evrimsel kökeni düşüncesini paylaşıyorlar. Bununla birlikte, sosyobiyoloji hayvan davranışları ve etoloji etrafında şekillenirken davranışsal psikoloji daha çok insan davranışlarını amaç edinir.
Ayrıca bakınız
- Evrimsel psikoloji
- Evrimsel biyoloji
- Evrimsel antropoloji
- Memelilerin evrimi
- Sinirbilim