 |
| Bakü'de, Hazar Denizi kıyısında martı |
Martı, martıgiller (Laridae) familyasını oluşturan deniz kuşlarının ortak adı. Türlerin çoğu Larus cinsinde toplanmıştır.
{tocify} $title={İçindekiler}
Bilimsel sınıflandırması
- Âlem: Animalia (Hayvanlar)
- Şube: Chordata (Kordalılar)
- Sınıf: Aves (Kuşlar)
- Takım: Charadriiformes (Yağmur kuşları)
- Familya: Laridae
Genel özellikleri
Martılar büyük kuşlardır, genellikle gri veya beyaz renkte çoğunlukla başlarında siyah işaretler bulunur. Cesurdurlar, uzunca bir gagası ve perdeli ayakları vardır. İri hantal gövdeli kuşlardır. Boyları 25–80 cm'dir. Kanat desenlerinin yanı sıra bacaklarina ve gaga renklerine bakılarak tür ayrımı yapılabilir.
Besinlerini çoğunlukla yumuşakçalar, yengeçler ve küçük balıklar oluşturur ama hemen hemen her şeyi yerler. Martılar denizin üzerindeki insan pisliklerini de besin sanarak yemeye çalışırlar. Özellikle denize atılan plastik parçalar bu tür için ölümcüldür. Ölü bulunan pek çok martının midesinde plastik parçacıklar tespit edilmiştir. Martıların midesi plastiği sindiremediği için midelerinde plastik onlara sürekli bir tokluk hissi vererek açlıktan ölmelerine neden olur. İri martılar kuş yumurtaları ve yavrularını da yer. Tipik kıyı kuşlarıdır, nadiren birkaç türü haricinde denizden uzakta yaşamazlar. Büyük türlerde yavrular dört yılda erişkin bir kuş olurken bu süre küçük martılarda iki yıl kadardır.
Martılar, özellikle daha büyük türler becerikli üst düzeyde zeki kuşlardır. İletişim ve yüksek ölçüde gelişmiş sosyal bir yapının karmaşık metotlarını sergilerler. Örneğin birçok martı sömürgesi yırtıcı kuş ve diğer davetsiz misafirlere saldırma eğilimindedir, mesela ringa martı alet kullanımı davranışını sergiler. Martıların birçoğu, insanların yaşadığı yerlerde ortak bir yaşam içerisindedir. Kumsal ve liman çevrelerinde çok görülür ve dikkat çekerler.
Martılar bütün faaliyetlerinde toplumcudur. Hep birlikte avlanır, dinlenir, leş arar ve kavga ederler. Çoğu birlikte yuva yapmayı tercih eder. Bazen geniş koloniler kurarlar. Birkaçı alçak ağaçlara yuva yapar, deniz yosunu ve çevredeki diğer bitkilerden büyük yuva oluşturur. Dişi 2-3 kahverengi yumurta bırakır, bunların üzerinde daha koyu kahverengi ya da siyah sık benekler vardır. Erkekle dişi kuluçka görevini paylaşır. Hem erkek hem de dişi yavruları besler. Yumurtadan çıkmış yavruların üzeri grimsi hav tüylerle kaplıdır. 4-6 haftalıkken uçmaya başlarlar.
Martılar gürültücü kuşlardır. Özellikle üreme dönemlerinde şehirlerde apartman çatıları ve benzeri yerlerde yuva kurarabilirler, bu zaman zarfında cırlak sesleri ile etrafı rahatsız edebilirler.
Familya üyeleri bütün dünyada yaygındır. Yalnızca çöllerde ve kutupların donmuş kesimlerinde görülmezler.
Cinsleri
Resimleri
 |
| Kara bacaklı martı |
 |
| Karabaş martı |
 |
| Kara sırtlı martı |
 |
| Gülen martı |
 |
| Kırlangıç kuyruklu martı |
 |
| Kara kuyruklu martı |
 |
| Birlikte uçan martılar |
 |
| Uçan martılar |
 |
| Martı yumurtası |
martı kelimesi hakkında bilgi nedir TDK sözlük anlamı ve açıklaması ne?
isim, hayvan bilimi, İtalyanca martin
Martıgillerden, çoğu beyaz renkte, eti yenmez, yüzücü, perde ayaklı deniz kuşlarının ortak adı (Larus):
"Martıların ve askerlerin oranın en sadık nöbetçileri olduğunu her geçişimde gördüm." - Asaf Halet Çelebi
Kelime Kökeni
İtalyanca martin pescatore "balıkçıl kuşu" deyiminden alıntıdır. İtalyanca deyim Latince maritimus "denize ait, denizci" sözcüğünden evrilmiştir. Daha fazla bilgi için marina maddesine bakınız.
Tarihte En Eski Kaynak
martī [ Câmi-ül Fürs (1501) ]
martī/martīn "bir deniz kuşu" [ Evliya Çelebi, Seyahatname (1680 yılından önce) ]