Kuşlar (Latince:
Aves), tüylü, kanatlı, sıcakkanlı, yumurta ile üreyen, omurgalı hayvanlar.
Yaklaşık 10.000 civarında yaşayan türüyle en kalabalık tetrapod omurgalıları oluştururlar. Kuzey Kutbundan Güney Kutbuna dünya üzerindeki tüm ekosistemlerde yaşarlar. Boyutları arı sinek kuşunda 5 cm ile deve kuşunda 2,7 m'ye kadar değişir. Bulunan fosillere göre kuşlar, yaklaşık 150-200 milyon yıl önce, Jura Devri'nde dinozorlardan gelmektedir. Bilinen ilk kuş Jura Devri'nin sonlarında yaklaşık 155-150 milyon yıl önce yaşamış olan Archaeopteryx 'tir.
Kuşlar, diğer canlı alemlerinden farklı olarak bazı özelliklere sahiptir. İlk sabit sıcaklıklı canlılar olma özelliğini taşırlar. Belirgin özellik olarak, üyelerinin tümü, diğer hiçbir hayvan grubunda görülmeyen tüylerle kaplıdır. Ön üyeleri kanatlara dönüşmüştür ve arka üyelerdeki kemikler intertarsal eklem oluşturacak şekilde dizilmiştir. Trake ve bronşlarının bulunduğu yerde çok gelişmiş bir ses kutuları vardır. Sert kabuklu yumurta bırakırlar ve kuluçkaya yatarlar. Embriyo, yumurta kabuğu ve amniyon zarı ile çevrilidir. Kuşların tam işlev gören, karmaşık ve gelişmiş, büyük ve küçük dolaşım sistemleri vardır.
{tocify} $title={İçindekiler}
Kuşların bilimsel sınıflandırması
Kuşların kökenleri
 |
| Evcil bir kuş türü olan muhabbet kuşları |
Kuşlar, sürüngenler ile yakın akrabadırlar. Bu nedenle sürüngenlerle birlikte Sauropsida, üst sınıfında toplanırlar. Diapsid Archosauria'dan, özellikle Triyas'ta büyük ölçüde farklılaşmış Thecondonti'den türemişlerdir. Bu sonuncu grubun içinde bulunan Pseudosuchia, bununla ilgili olarak Dinosauria kuşlara en yakın gruplar olarak varsayılır. En eski kuş fosili, Solenhofen'in (Batı Almanya) Üst Jura (140 milyon yıl) katmanlarında bulunan Archaeopteryx'dir. 1860 yılında ilk defa tek bir telek, 1861 yılında ise, baş hariç tüm iskelet sistemi tam olan bir fosil bulunmuştur. Bulunan bu fosil, bilim dünyasında bir sansasyon yaratmıştır. Çünkü bu fosil, sürüngen ve kuş özelliklerinin her ikisini de aynı ölçüde taşımaktadır. Fosil, H.V. Meyer tarafından Archaeopteryx lithographica olarak tanımlanmış ve Londra'daki British Museum'a konulmuştur.
Kuşların dinozorların evrimi ile geliştiğini gösteren çok sayıda kanıt bulunur; bunlar kemiklerindeki hava boşlukları, göğüs, kanat-ön ekstremite yapılarındaki benzerlikler, günümüzde sadece kuşlarda bulunan lades kemiğinin dinozor iskelet yapılarında da aynen yer alması ve benzerleridir. Ayrıca genetik biliminin gelişmesi ile kuş embriyoları üzerinde çalışan bilim insanları bazı kapalı genleri açarak kuş embriyolarında kuşların evrimsel atası olan dinozor embriyolarındakine benzer görüntülere (diş, pul, boyun ve kuyruk yapısı) ulaşmışlardır.
Kuşların davranışları
Kuşlarda, beyinin gelişmiş olmasına bağlı olarak, davranış şekilleri karmaşıklaşmıştır. Özellikle sesle iletişim kurulması gelişmiştir. İnsan dışında başka bir canlının sesini taklit etme özelliği sadece kuşlarda bulunur. Ses analizleri tür ayrımlarında bir kriter olarak kullanılır. Beslenme- kur yapma, saldırma ve korunma ile ilgili davranışlar türden türe farklılık gösterir.
 |
| Phalaenoptilus nuttallii türü kış uykusuna yatar. |
Kuşlarda kış uykusu
Kuşlar kural olarak, Çobanaldatanlar (Caprimulgiformes) haricinde kış uykusuna yatmazlar. Kış uykusu sırasında Phalaenoptilus nuttallii türü vücut sıcaklığını 70C'ye kadar düşürmez.
Kuşlarda göç
Kuşlarda göç, yılın belli bir dönemini, kuluçkaya yattığı yerden uzak olarak geçirmek anlamına gelir. Gezici kuşlar, kuluçka yerinden değişik yönlere doğru kısmen ayrılan kuşlardır. Yerli kuşlar ise, sürekli kuluçka bölgesinde kalan kuşlardır. Her üç grubunda arasında geçiş formu gruplar bulunmaktadır. Göç davranışı, kuluçka bölgesinde geçici olarak besinin azalması ile ortaya çıkabilir. Kuzeydeki kuşların soğuk mevsimle ve bitkilerin yapraklarını dökmesiyle göç ettikleri bilinir. Örneğin su kuşlarının yaşadıkları yerde suların buz tutmasıyla ya da güneyde yaşayanlarda kuraklık nedeniyle yazın kuzeye de göç davranışı başlar. Çoğu kuşta, kışlama ve kuluçkaya yatma bölgeleri kalıtsal bir birlik olarak saptanmıştır. İlkbaharda ya da yazın iç, kısmen dış etkilerle göç başlatılır.
 |
| Göçmen kuşlar. |
Kuşların yayılışları
Kuşların uçma yeteneğinin gelişmiş olması ve sıcakkanlılık, bütün dünyaya yayılmalarını sağlamıştır. Bazı kuşlar bu yüzden dünyanın bütün her yerinde görülebilir olmuştur. Bazıları ise sadece belli bir bölgeye özgüdür. Tür sayısının en fazla olduğu yer tropik ormanlardır. Güney Amerika, özellikle Amazon tür bakımından en zengin bölgelerdir. Türce en fakir yerler ise, kutuplar ve kutuplara yakın soğuk tundralardır.
Kuşlarda sınıflandırma
- Alt sınıf Archaeornites (Sürüngen benzeri kuşlar, fosil kuşlar)
- Alt sınıf Neornithes (Günümüz kuşları, gerçek kuşlar)
Paleognathae (Koşucu kuşlar)
- Struthioniformes, (Deve kuşları, kiviler vb.)
- Tinamiformes, (Tinamular)
 |
| Soyu tükenmiş kuşlardan Archaeopteryx |
- Anseriformes — Kazsılar, dünya çapında bulunur; 150 tür
- Galliformes — Tavuksular, dünya çapında, kuzey Avrasya harıç; 256 tür
- Sphenisciformes — Penguenler, güney kutbu ve güney suları ait; 16 tür
- Gaviiformes — Dalgıç kuşları, Kuzey Amerika, Avrasya; 5 tür
- Podicipediformes — Yumurtacı ya da Batağanlar, dünya çapında bulunur; 20 tür
- Procellariiformes — Tüp burunlu kuşlar ya da Fırtına kuşları, bütün denizlerde bulunur; 93 tür
- Pelecaniformes — Kürek ayaklılar ya da Pelikanlar, dünya çapında bulunur; 57 tür
- Ciconiiformes — Leyleksiler, bütün kıtalarda bulunur; 115 tür
- Falconiformes — Gündüz yırtıcıları, dünya çapında bulunur.
- Turniciformes — Üç parmaklı bıldırcıngiller, Eski Dünya, 15 tür
- Gruiformes — Turnamsılar, dünya çapında bulunur; 196 tür
- Charadriiformes — Yağmur kuşları ya da Kıyı kuşları, dünya çapında bulunur; 305 tür
- Pteroclidiformes — Bağırtlaklar, Afrika, Avrupa, Asya; 16 tür
- Columbiformes — Güvercinler, dünya çapında bulunur; 300 tür
- Psittaciformes — Papağansılar, bütün tropikal bölgeler, güney ılıman bölgeler; 330 tür
- Cuculiformes — Guguksular, dünya çapında bulunur; 151 tür
- Strigiformes — Gece yırtıcıları, dünya çapında bulunur; 134 tür
- Caprimulgiformes — Çoban Aldatanlar, dünya çapında bulunur; 96 tür
- Apodiformes — Ebabiller ya da Sağanlar, dünya çapında bulunur; 403 tür
- Trochiliformes — Kolibriler, orta ve kuzey Amerika, 331 tür
- Coliiformes — Fare kuşları, Sahra aşağıda Afrika; 6 tür
- Trogoniformes — Kemirgen gagalılar, Sahra aşağıda Afrika, Amerika, Asya; 35 tür
- Coraciiformes — Gökkuzgunları, dünya çapında bulunur; 192 tür
- Piciformes — Ağaçkakansılar, dünya çapında bulunur, Asya kıtasının güneydoğusundaki büyüklü küçüklü adalar harıç; 376 tür
- Passeriformes — Ötücü kuşlar, dünya çapında bulunur; yaklaşık 5200 tür
 |
| Günümüz kuşlarından bir su kuşu |
 |
| Bir tepeli güvercin |
 |
| Ak kuyruklu trogon (Trogon viridis) |
kuşlar kelimesinin kelime ve TDK sözlük anlamı nedir?
isim, hayvan bilimi Çok hücreli hayvanlardan, omurgalıların geniş bir sınıfı.
