Bosna Eyaleti'nin Beylerbeyi, 1657 |
Beylerbeyi (Osmanlı Türkçesi): Osmanlı Devleti döneminde bir eyaletin yönetiminden sorumlu olan kişiydi. Fars kültüründen alınan yöneticilik birimi için ve Vali gibi sözcükler de Osmanlı tarihinin çeşitli dönemlerinde beylerbeyi sözcüğüyle eş anlamda kullanılmıştır.
Osmanlı Devleti'nin ilk döneminde sadece 1 beylerbeyi vardı. Padişah Anadolu'dayken Rumeli bölgesini yöneten kişiye "Rumeli Beylerbeyi" denmişti.Rumeli Beylerbeyliği I. Murat döneminde kurulmuştur. Sonradan Yıldırım Bayezit döneminde ise "Anadolu Beylerbeyliği" kuruldu. Buna ilerki dönemlerde yapılan fetihlerle yeni eyaletler katıldı. Son dönemlerde 40'ı aşkın beylerbeyliği ve bunları yöneten beylerbeyleri bulunmaktaydı.
Osmanlı Beylerbeylikleri
Eyâlet | Bugünkü yeri |
---|---|
Adana Eyaleti | Anadolu'nun Akdeniz kıyısı |
Anadolu Eyaleti | Anadolu'nun batı kesimi |
Ankara Eyaleti | İç Anadolu Bölgesi |
Aydın Eyaleti | Ege Bölgesi |
Bağdat Eyaleti | Irak'ın orta bölümü |
Basra Eyaleti | Irak'ın güneyi |
Bosna Eyaleti | Bosna-Hersek, Sırbistan, Hırvatistan ve Karadağ'ın bölümleri |
Budin Eyaleti | Macaristan ve Sırbistan, Hırvatistan'ın bazi bölümleri |
Cezayir-i Bahr-i Sefid Eyaleti | Bugünkü Yunanistan, Gelibolu, Adalar |
Cezayir Eyaleti | Bugünkü Cezayir |
Çıldır Eyaleti | Bugünkü Gürcistan |
Diyâr-ı Bekr Eyaleti | Güneydoğu Anadolu ve kuzey Irak'ın bazı bölümleri |
Edirne Eyaleti | Edirne ve Trakya |
Eğri Eyaleti | Macaristan'ın bazı bölümleri |
Erzurum Eyaleti | Erzurum ve çevresi |
Girit Eyaleti | Girit Adası |
Habeş Eyaleti | Sudan, Suudi Arabistan, Eritre, Somali |
Halep Eyaleti | Suriye'nin Halep kenti çevresi |
Hersek Eyaleti | Bosna-Hersek |
Hüdavendigâr Eyaleti | Bursa ve çevresi |
İstanbul Eyaleti | İstanbul |
Kanije Eyaleti | Macaristan ve Hırvatistan'ın bazı bölümleri |
Karaman Eyaleti | Konya ve Orta Anadolu civarı |
Karesi Eyaleti | Çanakkale-Balıkesir yöresi |
Kars Eyaleti | Kuzeydoğu Anadolu ve Gürcistan'ın bazı kesimleri |
Kastamonu Eyaleti | Kastamonu ve Orta Karadeniz kıyıları |
Kefe Eyaleti | Ukrayna ve Rusya'dan bazı bölümler |
Kıbrıs Eyaleti | Kıbrıs adası |
Lahsa Eyaleti | Suudi Arabistan'ın doğu kıyıları |
Manastır Eyaleti | Makedonya |
Mısır Eyaleti | Mısır ve İsrail, Ürdün, Suudi Arabistan'ın bazı kesimleri |
Mora Eyaleti | Mora Yarımadası |
Musul Eyaleti | Kuzey Irak |
Niş Eyaleti | Niş |
Podolya Eyaleti | Ukrayna'nın güneybatı ve orta batısı, Podolya |
Rakka Eyaleti | Suriye ve Irak'ın kuzey bölümleri ile Güneydoğu Anadolu |
Rum Eyaleti | Sivas ve çevresi |
Rumeli Eyaleti | Rumeli ve Arnavutluk |
Sayda Eyaleti | Sayda |
Selanik Eyaleti | Selanik, Orta Makedonya ve Taşoz |
Silistre Eyaleti | Bulgaristan, Romanya, Moldova ve Ukrayna |
Şam Eyaleti | Şam, Kudüs ve Akabe Körfezi |
Şehrizor Eyaleti | Irak'ın Kerkük bölgesi |
Temeşvar Eyaleti | Romanya, Sırbistan, Macaristan |
Trablusgarp Eyaleti | Libya |
Trablusşam Eyaleti | Trablusşam, Hama ve Humus arasında kalan bölgeler |
Trabzon Eyaleti | Lazistan yöresi |
Tunus Eyaleti | Tunus |
Uyvar Eyaleti | Slovakya'nın güneyi ve Uyvar şehri |
Van Eyaleti | Van çevresi |
Varat Eyaleti | Romanya'nın günümüzdeki Bihor ili ve çevresi |
Vidin Eyaleti | Bulgaristan'ın kuzeybatı Tuna kıyıları |
Yanya Eyaleti | Yunanistan'ın günümüzdeki Epir bölgesi |
Yemen Eyaleti | Yemen çevresi |
Zigetvar Eyaleti | Macaristan'ın güneyi Baranya bölgesi |
Zülkadriye Eyaleti | Elazığ ve çevresi |
- Hidiv : Mısır valileri beylerbeyi unvanının yanı sıra hidiv olarak da anılmışlardır.
- Dayı : 1671 yılından itibaren seçilerek göreve getirilen Cezayir Eyaleti ve Tunus Eyaleti yöneticilerinin unvanıdır.
Kaynakça
- Halil Inalcık. Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ (1300 - 1600), İstanbul 2005
beylerbeyi kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
isim, tarih, (beyle'rbeyi)
Sancak beylerinin başı:
"Hümayun ismiyle hazineye, beylerbeyi ve sancakbeyi haslarına, bir de zeamet ve tımara ait olmak üzere üçe taksim edilmişti." - Hilmi Yavuz