Biyografi ya da yaşam öyküsü, bir kişinin yaşamını ayrıntılı bir biçimde açıklayan bir edebiyat türüdür. Kişi kendi hayatını anlatıyorsa buna otobiyografi, şairlerin yaşam hikâyesi anlatılıyorsa da buna tezkire denir. Biyografiler eğitim, iş, ilişkiler ve ölüm gibi temel olaylardan daha fazlasını içerir. Bir biyografi, bir konunun yaşam öyküsünü sunar, deneyimle ilgili samimi ayrıntılar da dahil olmak üzere yaşamlarının çeşitli yönlerini vurgular ve öznenin kişiliğinin bir analizini içerir.
Biyografik eserler genellikle kurgusal değildir, ancak kurgu bir kişinin hayatını betimlemek için de kullanılabilir. Biyografik kapsamın derinlemesine bir biçimine eski yazı denir. Edebiyattan filme kadar çeşitli mecralarda yapılan çalışmalar biyografi olarak bilinen edebiyat türünü oluşturur.
Plutarhos'un Paralel Yaşamlar'ı klasik biyografi yazımını etkileyen bir eserdi.
 |
| Paralel Yaşamlar'ın 1727 tarihli üçüncü edisyonu |
Türleri
- Bilimsel biyografi (Monografi): bireyin hayatının eleştirisel bir tutumla, araştırma ve incelemelere dayalı olarak anlatıldığı biyografi türüdür.
- Biyografik roman: Kişinin yaşıyormuş gibi ve roman kurgusuyla anlatılıp kişisel özellikleri ve hayatının tanıtıldığı biyografi türüdür.
- Nekroloji: Yakın zamanda ölmüş kişilerin iyi özelliklerinin anıldığı, genellikle gazete ve dergilerde yayımlanan biyografi türüdür.
- Portre: Ele alınan kişinin kronolojik olarak hayatını aktarmak yerine, kişiliğinin nitelikleri tasvirlenerek anlatılır.
Örnek Eserler
- Şevket Süreyya Aydemir: Tek Adam, Menderes'in Dramı, Makedonya'dan Orta Asya'ya Enver Paşa
- Oğuz Atay: Bir Bilim adamının Romanı
- Yusuf Ziya Ortaç: İsmet İnönü: Bir Hayatın Romanı
biyografi kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
isim, Fransızca biographie
► öz geçmiş:
"Biyografisini bir solukta anlatıverdi." - Haldun Taner
Kelime Kökeni
Fransızca biographie "yaşam öyküsü" sözcüğünden alıntıdır. Daha fazla bilgi için biyo+, +grafi maddelerine bakınız.
Tarihte En Eski Kaynak
bioġrafī [ Recaizade Ekrem, Araba Sevdası (1887) ]
biografya [ Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi (1942) ]