 |
| Rüzgâr gülü |
Coğrafi yönler, dünya üzerindeki yer ve varlıkların konumunu tanımlamakta kullanılan, dünyanın kutupları baz alınarak oluşturulmuş terimlerdir.
Ana yönler
Başlıca dört coğrafi yön vardır: kuzey, güney, doğu ve batı. Bunlara ana yönler denir. Bir kişi yüzünü kuzeye dönerse arkası güney, sağ tarafı doğu ve sol tarafı batıdır.
Ara yönler
Ana yönler arasında kalan yönleri tanımlamak için ara yönler oluşturulmuştur. Bunlar, kuzeydoğu, güneydoğu, kuzeybatı ve güneybatıdır. Daha hassas bir tanım gerektiğinde ara yönlerin ana yönlere yakınlığına bağlı olarak ikincil ara yönler de kullanılabilir. Bunlar kuzeyden başlayarak saat yönünde; kuzey-kuzeydoğu, doğu-kuzeydoğu, doğu-güneydoğu, güney-güneydoğu, güney-güneybatı, batı-güneybatı, batı-kuzeybatı ve kuzey-kuzeybatıdır.
Yön tayini
Pusula ve uydu navigasyonu gibi araçlarla yönler hassas bir şekilde tespit edilebilir. Bunların olmadığı durumlarda yönler şu basit yöntemlerle bulunabilir:
Yön tahmininde kullanılan en basit yöntem güneşin doğuş ve batış istikametleridir. Güneşin doğduğu istikamet doğu, battığı istikamet batıdır. Bu yöntem en hassas sonucu ekinokslarda verir.; zira ekinokslarda güneş ışıklarının ekvatora dik gelir ve aydınlanma çemberi kutuplardan geçer.
Kutup yıldızı kuzeyi gösterir.
Yosunlar, ağırlıklı olarak, ağaç ve taşların kuzeye bakan yüzünde oluşurlar.
Tepe şeklindeki karınca yuvalarının girişi (ağzı) güneye bakar.
İbadethaneler
Çok eski çağlardan beri belirli standartlara uyularak inşa edilen ibadethaneler yön tayininde kullanılagelmişlerdir.
Camilerde mihrap Kıble tarafındadır; yani yüzünü mihraba dönen (örneğin namaz kılan) bir kişinin yüzü Mekke'ye bakar. Bu yöntemle yön tayini içinde bulunulan ülke ve bölgeye göre değişiklik gösterir ve hassas değildir. Örneğin Türkiye'de kıble yaklaşık güneydoğuda iken Avustralya'da kuzeybatıdadır.
 |
| Dünya üzerinde Mekke'nin konumu. |
Kiliseler genellikle batı-doğu istikametinde uzunlamasına (ekvatora paralel) inşa edilirler. Pek çok kilisede kilise çanı binanın batı ucundadır. Hristiyan mezarları da batı-doğu istikametine paralel hazırlanırlar.
Sinagoglarda içinde Tevrat tomarlarının bulunduğu bölme veya dolap (Ehal) genellikle Kudüs tarafındadır. Bu yöntemle yön tayini de içinde bulunulan ülke ve bölgeye göre değişiklik gösterir ve hassas değildir. Örneğin Ankara'daki birine göre Kudüs yaklaşık olarak güneyde iken, Kahire'deki birinin doğusundadır.
yön kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
1. isim Belli bir noktaya göre olan yer; cihet, taraf.
2. isim Bir şeyin belli bir noktaya baktığı yan; veçhe:
Binanın batı yönü.
3. isim Bir yere gitmek için izlenen yol; cihet:
Bolu yönüne.
4. isim, mecaz Tutulacak, izlenecek yol; doğrultu, istikamet:
"Bu yönde yapılacak araştırmalardan tiyatro tarihimiz için daha başka ipuçlarının çıkması da kuvvetle muhtemeldir." - Fahir İz
Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu - 1963
Türkçe: cihet, Fransızca: sens
(fizik, matematik)
Gösterim Sanatları Terimleri Sözlüğü - 1983
İngilizce: direction of the dancer's body, Fransızca: direction, Almanca: Richtung
Dansçının gövdesinin yönü.
Bilgisayar Terimleri Karşılıklar Kılavuzu - 2007
direction
yön
Kelime Kökeni
Eski Türkçe öŋ veya yöŋ sözcüğünden evrilmiştir.
Tarihte En Eski Kaynak
öŋ/yöŋ "yüz, cephe, çehre" [ Dede Korkut Kitabı (1400 yılından önce) : Ne gelürise benüm sağrıma gelsün deyü elin götüne urur, yönün añaru, sağrısın erine döndürür. ]
yöŋ "insan yüzü" [ Pavet de Courteille, Dictionnaire Turc Oriental (1500 yılından önce) ]
yönelmek [ Kitabü-l İdrak Haşiyesi (1500 yılından önce) ]