Kırınım ya da difraksiyon, ışık, ses ve radyoelektrik dalgaların karşılaştığı bazı engelleri dolanarak geçmesi anlamında kullanılan terimdir.
Dalgaların küçük aralıklardan (yarıklardan), engellerden veya keskin kenarlı yerlerden geçişi ile oluşur. Dalgalar böyle yerlerden geçerken doğrusal olan yollarından saparlar. Işığın dalga karakterini ortaya çıkarır. Su, ses, ışık veya radyo dalgaları gibi her tür dalgada bu olabilir. Kırınımın basit bir örneği, bir borunun içine konuşulduğu zaman, borunun öbür ucundan çıkan sesin her yöne doğru yayılmasıdır. Buna karşın bahçe hortumundan çıkan su düz bir çizgi olarak yayılır.
 |
| Sesin kırınımı |
Kırınım, kırılmayla karıştırılmamalıdır; dalgalar farklı yoğunluğa sahip ortamlarda farklı hızlarla hareket ederler, yayılma hızının farklı olduğu bir ortama açılı olarak girerse kırılma olur. Kırınım olması için dalganın geçeceği aralığın boyutunun dalganın dalgaboyuna yakın veya ondan küçük olması gerekir. Birden fazla kırınım noktası olması halinde bu noktalardan yayılan dalgaların birbirini yok etmesi veya pekiştirmesinden bir kırınım dokusu oluşur. İki dalga tepesinin üst üste geldiği yerde dalga salınımı iki katı olur, bir dalga tepesi ile bir dalga çukurunun üst üste geldiği yerde ise iki dalga yok olur. Işığın dalga özelliği Thomas Young'un bir çift yarıktan ışık geçirerek bir kırınım dokusu oluştuğunu göstermesi ile ispatlanmıştır.
Maddenin dalga özelliğinden dolayı ışığın yanı sıra çeşitli atom altı parçacıklar da kırınıma uğrayabilir.
Kırınım kristalleştirilmiş moleküllerin atom düzeyindeki ayrıntılarını çözümlemek için kullanılanabilir. elektron kırınımı, nötron kırınımı veya X-ışını kırınımı teknikleriyle protein, DNA gibi karmaşık moleküllerin üç boyutlu şekilleri anlaşılabilir.
 |
| Işığın farklı ortamlarda kırılmasını gösteren bilgisayarla hazırlanmış resim. |
Işığın kırınımı
Bir ışık demeti, daracık bir yarıktan, keskin bir kenardan geçip ya da ufak bir bir cismi dolanıp bir yüzeye düştüğünde gerçekleşen olay. Bu durumda ışık demetinin kenarında keskin gölgeler değil, birbiri ardına sıralanmış aydınlık - karanlık çizgiler görülür. Kırınma özellikle (teleskop, kamera ve fotoğraf makinelerinde) diyaframın kısık olduğu durumlarda belirginleşerek önem kazanır.
kırınım ne demek? TDK anlamı ve açıklaması
isim, fizik
Işık, ses ve radyoelektrik dalgalarının karşılaştığı bazı engelleri dolanarak geçmesi olayı; difraksiyon.
Sinema ve Televizyon Terimleri Sözlüğü - 1981
Türkçe: tekâsür-i ziya, tekâsür, difraksiyon, İngilizce: diffraction, Fransızca: diffraction, Almanca: Beugung
Sinema/TV. Bir ışık demetinin daracık bir yarıktan, keskin bir kenardan geçip ya da ufak bir cismi dolanıp bir yüzeye düştüğünde ortaya çıkan olay.
Kimya Terimleri Sözlüğü - 1981
Türkçe: difraksiyon, İngilizce: diffraction, Fransızca: diffraction, Almanca: Diffraktion, Beugung
Bir örütün atomlarından saçılan ya da çok küçük bir delikten geçen elektromıknatıssal dalgaların düz yollarından saparak yayılmaları ve girişim oluşturmaları.
Uygulayım Terimleri Sözlüğü - 1980
Türkçe: difraksiyon, İngilizce: diffraction, Fransızca: diffraction
optik, aydınlatma: Dalgaların engellerle sınırlı olmaları durumunda, bir ışınımın yayılma doğrultusunda görülen dalgasal yapı ile belirlenmiş sapma.
Fiziksel Kimya Terimleri Sözlüğü - 1978
Türkçe: difraksiyon, İngilizce: diffraction, Fransızca: diffraction, Almanca: Diffraktion, Diğer: Jap. kaisetu
Işınların, bir kırılcanın öğeciklerinden yansıdıktan sonra yine girişimler yaparak çıkmaları, böylece kırılca yapısını belirten düzenlerde görülmeleri olayı.
Fizik Terimleri Sözlüğü - 1983
Türkçe: difraksiyon, İngilizce: diffraction, Fransızca: diffraction, Almanca: Beugung
Işığın ya da başka bir dalganın dar bir yarıktan ya da çizikli bir yüzeyden geçince doğru yolundan ayrılarak gölge içinde girişim saçakları oluşturması.
Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu - 1963
bk. kırılma.
Mantık Terimleri Sözlüğü - 1976
İngilizce: diffraction
Bir kristalin atomlarından saçılan ya da çok küçük bir delikten geçen elektromanyetik dalgaların düz yollarından saparak yayılmaları ve girişim oluşturmaları.