Dürbün veya bakaç, birbirinin aynı veya simetrik olan mercekler grubunun aynı noktaya odaklanacak şekilde yerleştirilerek gözlem yapacak kişinin her iki gözünü de kullanarak baktığında uzaktaki nesneleri yakındaymış gibi görmesine olanak veren cihazlara verilen genel addır.
 |
| Tipik bir Porro prizma dürbün dizaynı 1 - Objektif 2-3 - Porro prizmalar 4 - Mercek |
Etimoloji
Farsça bir kelime olup "dür" uzak anlamında "bin" gören anlamında olan sözcüklerin birleşiminden türemiştir. Türkçede, uzağa bakma işlevinden yola çıkarak bak- köküne genelde aygıt veya araç-gereç adı türetmede kullanılan -(g)aç getirilerek 'bakaç' denilmiştir.
Uzaklık ölçümü
Eğer nesnenin yüksekliği biliniyor ise, dürbün ile nesne arasındaki mesafenin hesaplanmasına olanak veren dürbün ve hesaplama yöntemi vardır. Örneğin bir Amerikan denizci dürbününde (7 x 50) 5 milyeme (bir daireyi 6400 parçaya bölen askeri açı birimi) eşdeğer açılar vardır. 1 milyem 1000 metre mesafede nesnenin en altı ile en üstü arasındaki 1 metrelik mesafeye eşittir.
Buradan yola çıkarak bir nesnenin yüksekliğini bildiğimiz takdirde mesafeyi ölçmenin formülü şu şekildedir:
M = (NY / AM) × 1000
- M = metre cinsinden nesneye olan Mesafe
- NY bilinen = Nesne Yüksekliği.
- AM nesnenin = Milyem olarak derecesi
Örneğin bir Amerikan denizci dürbününde (7 x 50) 5 milyem skalalı ise (her ölçü 5 milyeme eştir) ve bir fenerin yüksekliği 120 metre ve bunun dürbünden görünen değeri de 3 ölçü ise, fenerin mesafesi 8000 metredir.
8000 m = (120 m / 15 milyem) × 1000
 |
| USS Harry S. Truman uçak gemisinin sinyal köprüsündeki Amerikan denizci dürbünü. Dürbün'ün merceklerinde, ABD Donanması tarafından da kullanılan MH-60S Seahawk hava destek helikopteri, USS Dwight D. Eisenhower (CVN-69) uçak gemisine ikmal görevini yerine getirirken görülmektedir.(4 Kasım 2005) |
Üreticiler
2008 itibarı ile dünya çapında ünlenmiş dürbün üreticileri (alfabetik sıra ile)
- Bausch & Lomb (ABD) – 1976'dan beri dürbün yapımını durdurdular
- Brunton, Inc. (ABD)
- Bushnell Corporation (ABD)
- Bushman
- Canon (Japonya)
- Celestron (ABD)
- Fujinon (Japonya)
- Leica (Almanya)
- Leupold & Stevens, Inc. (ABD)
- Meade Instruments (ABD)
- Meopta (Çek Cumhuriyeti)
- Minox
- Nikon (Japonya)
- Pentax (Japonya)
- Sunagor (Japonya)
- Swarovski (Avusturya)
- Vixen (telescopes) (Japonya)
- Vivitar (ABD)
- Vortex Optics (ABD)
- Carl Zeiss (Almanya)
dürbün ne demek? TDK anlamı ve açıklaması
Farsça dūrbīn
1. isim, fizik Uzaktaki cisimlerin görüntülerini büyütmeye veya yaklaştırmaya yarayan, objektif ve oküler adlı iki mercekten oluşan optik alet; bakaç.
2. isim Gözetleme deliği.
Gökbilim Terimleri Sözlüğü - 1969
İngilizce: Telescopium, Tel (Telescopü), Telescope, Fransızca: Telescope, Almanca: Fernohr
Bir takımyıldızın adı.
Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu - 1963
Türkçe: dûr-bin, Fransızca: lunette
(fizik)
Kelime Kökeni
Farsça dūr دور "uzak " (NOT: Farsça sözcük Eski Farsça ve Avesta (Zend) dilinde aynı anlama gelen dūra sözcüğünden evrilmiştir. ) ve Farsça bīn بين "gören" sözcüklerinin bileşiğidir. Daha fazla bilgi için bedbin maddesine bakınız.
Tarihte En Eski Kaynak
- dūrbīn "uzak görüşlü kimse" [ Câmi-ül Fürs (1501) ]
- dūrbīn "uzağı görme aygıtı, dürbün" [ Kâtip Çelebi, Tuhfet-ül Kibar fi Esfar-ül Bihar (1648) ]