Toynak, toynaklılar denen memeli grubunda, at, eşek, zebra gibi tek toynaklı (Perissodactyla) hayvanlar ile koyun, keçi, geyik, sığır, domuz gibi çift toynaklı (Artiodactyla) hayvanlarda tırnak. Tırnak gibi bunların da temel bileşeni keratindir ve sürekli büyür, fakat üstüne basılarak kullanıldığı için zamanla aşınır.
Kullanımı
Yiyecek olarak kullanımı
Türkiye, İran ve Kafkasya'da koyun, keçi, sığır ve manda gibi hayvanların toynaklı bacaklarından paça çorbası ile kelle paça adlı yemek yapılır. Aynı yemeğe Afganistan'da siri paya denir.
Kuzey Tayland'da manda toynağı ile tendonundan yam tin khwai (ยำตีนควาย) adı verilen çorba gibi sulu yemeği yapılır.
 |
| Kuzey Tayland toynak yemeği: yam tin khwai (ยำตีนควาย) |
Kanada'da Han Kızılderilileri (Tr’ondëk Hwëch’in) rengeyiği toynaklarını haşlarlar ve oluşan jölemsi sıvıyı kurutarak daha sonra yemek için saklarlar.
Yiyecek dışı kullanımı
Umman'da keçi toynağından mancur (لمنجور) adlı müzik aleti yapılır.
 |
| Mancur, Maskat, Beytü'l-Berende Müzesi, Umman |
Brulé Lakotaları (Sičháŋǧu Oyáte) Amerika bizonunun toynaklarından çıngırak yaparlar.
Toynaklar yapıştırıcı tutkal yapımında kullanılır. Kayovalar (Kiowa) Amerika bizonu toynaklarından tutkal yaparlar.
Toynaklar Neolitik dönemde defin törenlerinde kullanılmıştır.
Alaska'da yaşayan Eskimo halkı İnyupikler yöredeki rengeyiği ya da Dall yaban koyununun toynağını sıcak suda yumuşatarak kar gözlüğü yapımında kullanırlar.
 |
| Karaca toynağı |
 |
| At toynağı |
 |
| Deve toynağı |
toynak ne demek? TDK anlamı ve açıklaması
toynak, -ğı
isim, hayvan bilimi
At, eşek vb. tek tırnaklı hayvanların tırnağı.
Zooloji Terimleri Sözlüğü - 1963
Türkçe: zılıf, İngilizce: hoof, Fransızca: sabot, Almanca: Huf
Toynakları olan memelilerin parmaklarının uç bölgesinde ön tarafını korumaya yarayan boynuz maddesinden yapılmış bir örtü.
Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu - 1963
Türkçe: zıhf, Fransızca: sabot
(biyoloji, zooloji)
Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998
Türkçe: zılıf, İngilizce: hoof, Fransızca: sabot, Almanca: Huf
Toynaklı olan memelilerin parmaklarının uç bölgesinde, ön tarafını korumaya yarayan boynuz maddesinden yapılmış kısım.
Kelime Kökeni
Eski Türkçe tırŋak sözcüğü ile eş kökenli olabilir; ancak bu kesin değildir. Daha fazla bilgi için tırnak maddesine bakınız.
Tarihte En Eski Kaynak
tuyag/tuyñak "at tırnağı" [ Divan-i Lugat-it Türk (1070) ]