Tırnak insanda ve birçok omurgalı hayvanda parmak uçlarının dış bölümünü örten boynuzsu tabakadır. Sağlıklı bir insan vücudunda yer alan 20 parmağın her birinin ucunda yer alması gerekir. Tırnaklar keratin adı verilen sertleşmiş proteinden oluşur. Tırnağın başlangıç kısmında deri ile birleştiği alanda bulunan yarımay şeklindeki beyaz şekle lunula adı verilir. Toynaklılar (çift toynaklılar ile tek toynaklılar) grubundan memeli hayvanların tırnağına toynak denir.
İnsanlarda tırnaklar günde ortalama olarak 0,1 milimetre uzar. (100 günde 1 cm) El tırnaklarının uzayıp tamamen yenilenmesi 4-6 ay, ayak tırnaklarının ise 12-18 ay sürer. Tırnakların büyüme süresi kişiden kişiye, yaşa, mevsime, özel bakıma ve kalıtsal özelliklere göre farklılık gösterir. Tırnaklar da tıpkı deri gibi kuruyabilir ve hastalıklar kapabilir. Tırnak yeme huyu ise kişide birçok önemli hastalığın başlamasına sebep olabilir. Tırnak yemeye sebep olan faktörler aşırı gerginlik, sıkıntı ve açlıktır.
Tırnağın kültürdeki etkisi oldukça büyüktür. Batı kültüründe uzun tırnak kadınlığın simgesi olarak kabul görür. Bazı Asya ülkelerinde erkeklerin de tüm tırnaklarını ya da serçe parmak tırnağını uzattıkları görülse de bu tutum birçok batı ülkesinde burun karıştırma ya da kokain kullanma ile ilişkilendirildiğinden hoş karşılanmamaktadır. Bununla birlikte birçok gitar sanatçısı tırnak uzatır. Tırnakları boyama geleneği günümüzden 5000 yıl öncesine kadar gider.
Tırnaklar hakkında yanlış bilinen bir söylenti de tırnakların kişinin ölümünden sonra birkaç gün büyümeye devam ettiği inancıdır. Fakat bunun asıl sebebi ölü bedenin gün geçtikçe su kaybetmesi sonucu derinin büzülerek geri çekilmesi sonucu tırnakların daha belirgin hale gelmesidir.
Bazı Tırnak Hastalıkları
Tırnak batması: Tırnak şeklinin müsait olması ya da dar ayakkabı giyilmesi sonucunda gelişebilir. Basit tırnak çekimi ile genellikle düzelme görülmez. Tırnak yatağının onarılması gerekebilir.
 |
| Hastalıklı bir ayak tırnağı |
Kanca tırnak: Tırnak şeklinin uca doğru kıvrılması ile gelişir. Zamanla tırnağın uç kısmı tam kapanıncaya kadar kıvrılabilir. Tırnak kesmek zorlaşır. Kemiğe baskı yaptığı için ağrıya neden olur, yürümeyi zorlaştırır. Tırnak yatağının düzeltilme operasyonu ile düzelme sağlanır. Kanca tırnakta da tırnağın daha kıvrık çıkmasına yol açacağı için tırnağın çekilmesi önerilmemektedir.
Tırnak İltihabı: Dolama ya da panariş denilen hastalık tırnak deri sınırından ya da deriden herhangi bir şekilde (diken batması, yaralanma vs.) iltihap kapması durumudur. Parmağın o bölgesinde üreyerek çoğalan mikroplar apse benzeri bir duruma sebep olurlar parmak şişer ve basınç artar; bunun sonucunda dayanılmaz şiddette ağrı olur.
 |
| Bir sığır tırnağının histolojik görüntüsü. Canlı doku (corium ungulae) ile sert tırnak (capsula ungulae) sınırından alınmıştır. |
tırnak ne demek? TDK anlamı ve açıklaması
tırnak, -ğı
1. isim, anatomi İnsanda ve birçok omurgalı hayvanda parmak uçlarının dış bölümünü örten boynuzsu tabaka:
"Zarfın ucunu tırnağımla yırttım." - Aka Gündüz
2. isim Kanca gibi araçların kıvrık yeri.
3. isim, denizcilik Gemi demirinin ucundaki yassı parça.
4. isim Ciltçilikte tek yaprakları büküp cildi birleştirebilmek için bir yanında bırakılan şerit durumundaki kenar.
5. isim Heykel dökümünde, kalıp parçalarının birleştirilmesinde kolaylık sağlamak amacı ile yapılan dişlerin her biri.
6. isim, müzik Kanun çalmakta kullanılan mızrap.
7. isim ► keski.
8. isim, dil bilgisi ► tırnak işareti.
9. isim, askerlik Mermi atıldıktan sonra kovanın çıkarılmasına yarayan silah mekanizması.
Sinema ve Televizyon Terimleri Sözlüğü - 1981
Türkçe: grif, grif tırnağı, İngilizce: claw, Fransızca: griffe, Almanca: Greifer
Sinema Alıcı ve göstericide filmin aralı devinimine bağlı olarak çalışan, filmdeki deliklere girerek ya filmin pencere önünde düzgün durmasını ya da aralı devinim düzeneğine bağlı olarak bir resim boyu ilerlemesini sağlayan madenden çıkıntılar. (Buna göre tutucu ve yürütücü tırnak çeşitleri vardır.)
Güzel Sanatlar Terimleri Sözlüğü - 1968
İngilizce: overplus-lip, blister, Fransızca: balèvre, Almanca: Gussnähte, Riss
(Heykel) Heykel dökümünde kalıp parçalarının birleştirilmesinde kolaylık sağlamak amacı ile yapılan dişlerin her biri; kalıp tırnağı. a. bk. kalıp.
Zooloji Terimleri Sözlüğü - 1963
İngilizce: nail, Fransızca: ongle, Almanca: Nâgel
Parmakların ucunda bulunan ve boynuz (keratin) maddesinden yapılmış olan bir üst-deri salgısı.
Zanaat Terimleri Sözlüğü - 1976
(I) Araba tekerlerine demir çember geçirmekte kullanılan araç. (*Bor-Niğde)
(II) Yerli bir müzik aracında tellerin bağlandığı, akort edildiği yer. (Beyköy *Şarkikaraağaç -Isparta)
(III) Saat dişlisinin geri dönmesini önleyen küçük mandal. (-Bursa)
Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu - 1963
Türkçe: zıfr, Fransızca: ongle
(biyoloji)
Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998
Türkçe: ahlâb, İngilizce: nail, Fransızca: ongle, Almanca: Nagel
Parmakların ucunda bulunan ve üst deriden gelişen keratin yapılar.
Mantık Terimleri Sözlüğü - 1976
İngilizce: nail
Parmak uçlarını koruyan, sert keratin tabakadan oluşan, boynuzsu, yarı şeffaf deri uzantısı.
Kelime Kökeni
Eski Türkçe tırŋa- veya tırma- fiilinden +Ik sonekiyle türetilmiştir. Eski Türkçe fiil Eski Türkçe tırŋak veya tarmak sözcüğünden evrilmiştir.
Tarihte En Eski Kaynak
tırŋak/tarmak "insan veya yırtıcı hayvan tırnağı" [ Irk Bitig (900 yılından önce) : togan kuşuŋ tırŋakı ügüşüpän kalıyu barmış [doğan kuşun tırnağı yaralanınca uçup gitmiş] ]
tırnak [ Filippo Argenti, Regola del Parlare Turco (1533) ]