edvar ne demek? TDK anlamı ve açıklaması
çokluk, (edva:rı), Arapça edvār
1. isim, eskimiş Çağlar, devirler.
2. isim, eskimiş, müzik Alaturka müzik kurallarını inceleyen eser.
Kelime Kökeni
Arapça adwār أدوار "döngüler" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Arapça dwr kökünden gelen dawr "döngü" sözcüğünün çoğuludur. Daha fazla bilgi için devir maddesine bakınız.
Kategoriler:
Kelime Etimolojisi (Kökeni) Sözlüğü
Müzik Terimleri Sözlüğü
Türkçe Sözlük
Türkçedeki Arapça Kökenli Kelimeler
"Edvar" kelimesi, sözlük anlamıyla "devirler" demektir. Müzik biliminde ise, Türk müziği makamlarını açıklayan müzik teorisi eserlerine verilen addır.
YanıtlaSilBu terim, Safiyyüddin Abdülmümin Urmevî'nin Kitâbü'l-Edvâr adlı eseriyle ortaya çıkmıştır. Urmevî, "makam" kelimesi yerine "edvar" kelimesini kullanmış (örneğin "Uşşak edvarı" gibi). Müzik teorisini dairelerle anlatan eserlere, daha sonra kazandığı geniş anlamıyla, genel olarak müzik teorisi eserlerine de "edvar kitapları" denilmiştir.
Türk müziğinde yazılmış bazı teorik eserlerin özel bir adı olmadığı için, bu yazma eserlere "Kitâb-ı Edvâr" veya "Risâle-i Edvâr" gibi genel isimler verilmiştir. Bir kısmı Arapça ve Farsça olan önemli edvarların çoğu XV. yüzyılda yazılmıştır. Anadolu'daki edvar geleneğinin ilk örneğini ise Yusuf Kırşehri Mevlevî kaleme almıştır.
XV. yüzyıldan itibaren görülen Türkçe edvarların bir kısmı, Şükrullah Çemişkezekî, Hızır b. Abdullah, Seydî, Hızır Ağa, Abdülbaki Nâsır Dede ve Kantemiroğlu gibi bilinen müzisyen yazarlar tarafından yazılmıştır. Ruhperver ve Kitâb-ı Edvâr gibi bazı eserlerin yazarı ise bilinmemektedir.
Edvarların bir kısmı üzerinde akademik çalışmalar yapılmış ve yayınlanmıştır. Ancak, henüz yeni bulunmuş Makâmî edvarı gibi eserlerin yanı sıra, keşfedilmeyi bekleyen edvarların da bulunması muhtemeldir.
Mevcut Türk müziği edvarlarının tam bir listesi, Recep Uslu'nun yayınladığı makalelerde oluşturulmaya çalışılmıştır:
• Recep Uslu, “Onbeşinci Yüzyılda Yazılmış Türkçe Müzik Nazariyatı Eserleri”, İÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, sy. (1995-2000), 2000, s. 453-465.
• Recep Uslu, “Osmanlıdan Cumhuriyete Müzik Teorisi Eserleri”, Türkler (ed. Hasan Celal Güzel vdğr.), Ankara 2002, XII, s. 443-448.