Tarihin tozlu sayfaları arasında kalmış, ancak dönemi için son derece kıymetli işler başarmış isimler vardır. Dilbilimci, yazar ve öğretmen Mehmed Bahaeddin Toven de bu meçhul meşhurlardan biridir. Askerlikten gazeteciliğe, sözlük yazarlığından spiritüalizm dergisine kadar uzanan renkli hayatıyla Bahaeddin Toven, keşfedilmeyi bekleyen önemli bir aydınımızdır.
Hayatı ve Fark Yaratan Soyadı
Mehmed Bahaeddin, 28 Mart 1881 tarihinde, o dönemde Osmanlı toprağı olan Mora Yenişehiri'nde dünyaya geldi. Bir memur ailesinin ilk çocuğu olarak yetişti ve iyi bir eğitim aldı. Askerlik kariyeri onu Beyrut, İstanbul ve savaşın son anlarına kadar kaldığı Yemen gibi farklı coğrafyalara taşıdı. I. Dünya Savaşı'nın ardından, 1919'da beş ay boyunca savaş esiri olarak tutuklu kalması, hayatının zorlu dönemeçlerinden biri oldu.
İstanbul'a döndükten sonra memuriyet hayatını bırakarak basın dünyasına atıldı. Bir müddet Vakit gazetesinde çalıştıktan sonra, beş yıl boyunca Tanin gazetesinin yazı işleri müdürlüğünü üstlendi.
Ancak Bahaeddin Toven'i ayıran en ilginç detay, soyadıdır. Emekli Binbaşı rütbesine sahip olan Bahaeddin Bey, imzasını kısaltarak B. Toven şeklinde atmak arzusundaydı. Bu soyadını almasının ardındaki ilham kaynağı ise büyük Alman besteci Ludwig van Beethoven'ın adıydı.
Sözlük Çalışmaları ve Robert Kolej Yılları
Bahaeddin Toven, hayatını Türkçeye adamış bir dilciydi. Türkiye Yazarlar Birliği kayıtlarında dahi sözlük hazırlayanlar arasında ilk akla gelen isimlerden biri olarak anılmaktadır. Dilbilim alanındaki en önemli eseri, ilk olarak Türkçe Lügat adıyla hazırladığı, daha sonra Yeni Türkçe Lügat (1912, 1924) ismiyle yayımlanan okul sözlüğüdür. Ayrıca 1946'da yayımladığı Noktalama: Yazıda Kullanılan İşaretler eseri, noktalama işaretlerinin doğru kullanımına yönelik önemli bir kaynaktır.
Gazetecilik ve yazarlığın yanı sıra, Amerikan okulu Robert Kolej'de uzun yıllar Türkçe öğretmenliği de yaptı. Bu dönem, yetiştirdiği öğrenciler üzerinde derin izler bıraktı. Ünlü isimler, Toven'den "Türkçe gramer, üslup, şiir ve edebiyat konusunda muhteşem bir hoca" olarak bahseder; onun öğrencilerine düşünsel merakı, vicdan özgürlüğünü, analitik ve eleştirel düşünceyi aşıladığını dile getirirler.
Toven'in ilgi alanları sadece dil ve edebiyatla sınırlı değildi. Döneminin moda konularından biri olan spiritüalizme merak salarak, 1910-1911 yılları arasında İspritizma adlı aylık dergiyi çıkardı. Bu dergi, alanında Türkiye'de yayımlanan ilk dergi olması sebebiyle yayın tarihinde önemli bir yer tutar.
Mehmed Bahaeddin Toven, 6 Ocak 1957 tarihinde aramızdan ayrıldı. Hayatını dilimize ve genç zihinleri yetiştirmeye adamış bu değerli aydınımızı, bıraktığı kıymetli eserler ve yaydığı fikirler ışığında daima hatırlamalıyız.