Niyazi Altunya (d. 1942, Isparta Sütçüler), Türk eğitimci, yazar ve eğitim tarihi araştırmacısıdır. Türkiye'deki eğitim sistemleri, öğretmen örgütlenmeleri ve Köy Enstitüleri üzerine yaptığı çalışmalarla tanınmaktadır.
Hayatı ve Eğitimi
Niyazi Altunya, 1942 yılında Isparta'nın Sütçüler ilçesinde doğdu. Eğitim hayatına önem veren bir akademisyen ve yazar olarak uzun yıllar akademik çalışmalarını sürdürdü.
- Lisans: Gazi Eğitim Enstitüsü Eğitim Bölümü (1968)
- Uzmanlık/Diploma: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü (TODAİE) (1970)
- Yüksek Lisans: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi (1981)
- Doktora: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (1990)
Kariyeri
Eğitim ve kamu yönetimi alanındaki birikimini çeşitli kurumlarda görev alarak değerlendirdi.
- Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü'nde (TODAİE) uzmanlık görevinde bulundu.
- Gazi Eğitim Enstitüsü'nde öğretmenlik yaptı.
- 1993 yılında emekliye ayrıldıktan sonra da eğitim alanındaki araştırma ve yayın çalışmalarına aralıksız devam etti.
- Özellikle eğitim sendikaları ve öğretmen örgütlenmesi süreçleri üzerine çalışmalarıyla, sendikal hareketin gelişimine ışık tuttu.
Çalışma Alanları
Altunya'nın çalışmaları, ağırlıklı olarak şu konular üzerinde yoğunlaşmıştır:
- Köy Enstitüleri Sistemi: Bu sistemi düşünsel temelleri, uygulaması ve toplumsal etkileri açısından detaylıca incelemiştir.
- Türkiye'de Öğretmen Yetiştirme: Öğretmen yetiştirme deneyimini tarihsel bir perspektifle ele almıştır.
- Eğitim Tarihi ve Politikaları: Milli Eğitim Bakanları Mustafa Necati ve Saffet Arıkan dönemleri gibi önemli tarihi kesitleri incelemiştir.
- Öğretmen Örgütlenmesi ve Sendikal Hareket: EĞİTİM-İŞ ve EĞİTİM-SEN gibi sendikaların deneyimlerini analiz eden eserler kaleme almıştır.
- Hukuk ve Eğitim: Anayasa Hukuku çerçevesinde eğitim ve öğrenim hakkı konularında derinlemesine araştırmalar yapmıştır.
Başlıca Eserleri
Niyazi Altunya, eğitim alanında çok sayıda kitap yayımlamıştır. Eserlerinden bazıları şunlardır:
- Teftiş ve Değerlendirme (1978)
- Gazi Eğitim Enstitüsü Programlarının Değerlendirilmesi (1981)
- Türkiye’de Öğretmen Örgütlenmesi (1998)
- Köy Enstitüsü Sisteminin Düşünsel Temelleri (2000)
- Anayasa Hukuku Açısından Türkiye’de Eğitim ve Öğrenim Hakkı (2003)
- Türkiye’de Laiklik ve Din Eğitimi (2005)
- Gazi Eğitim Enstitüsü: 1926-1980 (2006)
- Milli Eğitimde Mustafa Necati Dönemi (2009)
- Türkiye’de Dünden Bugüne Eğitim Müfettişliği (2014)
- Öncü Milli Eğitim Bakanlarından Saffet Arıkan (2017)
- Türkiye’de Eğitimin Son 100 Yılı (2020)
- Uzunkoşu Anılar (2022)
Niyazi Altunya, kaleme aldığı eserlerle Türkiye'nin eğitim geçmişine ve güncel eğitim sorunlarına akademik ve eleştirel bir bakış açısı sunan önemli bir isimdir.