Lipsoz (ya da Lipsos, Scorpaena scrofa), Scorpaenidae familyasından bir balık türü. İskorpit balığına benzer. Atlas Okyanusu'nda ve Akdeniz'de yaşar; Karadeniz'de bulunmaz. Boyu ortalama 30 cm, ağırlığı ise 3 kg dır.
{tocify} $title={İçindekiler}
Biyolojik sınıflandırması
| Âlem | Animalia (Hayvanlar) |
| Şube | Chordata (Kordalılar) |
| Sınıf | Teleostei |
| Takım | Scorpaeniformes |
| Familya | Scorpaenidae |
| Cins | Scorpaena |
| Tür | Scorpaena porcus |
| İkili adlandırma |
Scorpaena porcus Scorpaena porcus, 1758 |
Adlandırma
Lipsoz < Lipsos adı Türkçeye Rum balıkçıların dilinde kullanılan Yunanca λειψός leipsos kelimesinden geçme bir alıntı olup Rumca kelime λειψός σκορπιός leipsos skorpios tamlamasından elliptique bir kısalmadır.
Yazılı kaynaklarda «iskorpit (S. porcus) ile lipsoz/lipsos (S. scrofa)» olarak geçen ikili çapraz adlandırmanın yanlış olduğu ve doğrusunun «iskorpit (S. scrofa) ile lipsoz/lipsos (S. porcus)» biçiminde olması gerektiği balıkçılar tarafından da öne sürülmektedir. Her iki tür de Akdeniz'de bulunur; fakat Karadeniz'de yalnızca S. porcus türü bulunur, S. scrofa türü bulunmaz.
lipsos ne demek? TDK anlamı ve açıklaması
isim, hayvan bilimi, (li'psos), Rumca
İskorpitgillerden, Akdeniz ve Atlas Okyanusu'nda yaşayan, yüzgeçlerindeki dikenlerde yaralara sebep olan bir zehir bulunan, 40 santimetre uzunluğunda, eti çok beğenilen bir balık (Scorpaena porcus).
Kelime Kökeni
Yeni Yunanca lipsós λειψός "1. eksik, sakat, yarım akıllı, 2. işe yaramadığı için tutulduktan sonra denize atılan balık" sözcüğünden alıntıdır. Yunanca sözcük Eski Yunanca leípō, lip- λείπω, λιπ- "bırakmak, eksik olmak, yetersiz olmak" fiilinden türetilmiştir. Bu sözcük Hintavrupa Anadilinde yazılı örneği bulunmayan *leikʷ- "bırakmak" biçiminden evrilmiştir.
Tarihte En Eski Kaynak
"iskorpit balığının ufak cinsi" [ Ahmet Vefik Paşa, Lugat-ı Osmani (1876) ]