zakkum

zakkum kelimesinin sözlük anlamı nedir?

zakkum
isim, bitki bilimi Arapça zaḳḳūm
isim, bitki bilimi Zakkumgillerden, Akdeniz ülkelerinde yetişen, çiçekleri beyaz veya pembe renkli, kışın yapraklarını dökmeyen zehirli bir ağaççık, ağı ağacı, ağı çiçeği (Nerium oleander)
"Bir köşeye bir limon ağacı, öbür köşeye katmersiz bir zakkum diye başladık işe." - Nezihe Meriç

Zakkum Kelimesinin Kökeni

~ Ar zaḳḳūm زقّوم [#zḳm] Kuran'da sözü edilen cehennem ağacı ve cehennem yemişi

Tarihte En Eski Kaynak
"1. cehennem ağacı, 2. Eriha vadisinde yetişen dikenli bir çalı (balanites aegyptiaca)" [ Danişmend-Name (1360) ]
"taflan gülü (nerium oleander)" [ Ahmet Vefik Paşa, Lugat-ı Osmani (1876) ]

Kelime Kökeni
Arapça zḳm kökünden gelen zaḳḳūm زقّوم  "Kuran'da sözü edilen cehennem ağacı ve cehennem yemişi" sözcüğünden alıntıdır.

Ek Açıklamalar
“Taflan gülü, nerium oleander” anlamı Türkçeye mahsus olup 19. yy'dan önce görülmez. Aynı sözcüğün varyantı olan zıkkım sözcüğü anlamca değişime uğramıştır.

Zakkum (Nerium oleander), Apocynaceae familyasından Haziran-Eylül ayları arasında beyaz, pembe, kırmızı, sarı ve krem renklerde çiçekler açan 2–5 m yüksekliğinde zehirli bir bitki türü.

Dere yataklarında ve su kenarlarında yetişir. Susuzluğa en dayanıklı bitkilerdendir ve kışın yapraklarını dökmez. Ayrıca bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir.

Zakkum bilimsel sınıflandırma

Âlem: Plantae (Bitkiler)

Bölüm: Magnoliophyta (Kapalı tohumlular)

Sınıf: Magnoliopsida (İki çenekliler)

Takım: Gentianales

Familya: Apocynaceae

Cins: Nerium

Tür: N. oleander

İkili adlandırma: Nerium oleander

Morfolojik özellikleri

Gövdeleri dik, esmer renkli ve silindir şeklindedir. Yaprakları mızrak şeklinde, kısa saplı, karşılıklı veya üçlü dairesel durumlarda dizilmiştir. Çiçekler, yalancı şemsiye durumunda toplanmış, güzel kokulu, büyük çiçeklerin sapları tüylü ve oldukça kısadır. Bitki zehirlidir.

Kullanımı

Bitki kardiotonik glikozitler taşır. Dahilen idrar arttırıcı ve kalp kuvvetlendirici etkisi vardır. Fazla miktarda alındığında zehirlenmelere sebep olur. Haricen zeytinyağı ile yoğrulmuş olan yapraklar bilhassa uyuza karşı kullanılır. Bir gram kuru yaprak, insanlarda tehlikeli zehirlenmelere yol açar. Zehir etkisi kurutma ve kaynatmayla ortadan kalkmaz. Bu bitkiyi yiyen, ölmüş hayvanların etleri de zehirlidir.

Kuran-ı Kerimde Zakkum

Kurânı Kerîmin dört sûresinde toplam 15 âyette zakkum kelimesi geçmektedir.Allah Teâlâ zakkumun ismini zikrederek şöyle buyurmaktadır.

• Şüphesiz zakkum ağacı günahkârların cehennemdeki yiyecekleridir. Zakkum ağacı erimiş maden gibidir. İnsanların karnında tıpkı sıcak suyun kaynaması gibi kaynar.
• İkram olarak bu mu daha hayırlıdır? Yoksa, zakkum ağacı mı? Şüphesiz biz onu, zalimler için bir bela kıldık. O, Cehennemin dibinden çıkan bir ağaçtır. Onun tomurcukları şeytanların başları gibidir. Cehennemlikler bunlardan yerler ve karınlarını bunlarla doyururlar. Sonra onlara, zakkum ağacının üzerine içecekleri, kaynar su karıştırılmış içkiler verilir.
• Sonra siz, ey doğru yoldan sapan ve hakkı yalanlayanlar! Siz, Cehennemde mutlaka zakkum ağacından yiyeceksiniz. Karınlarınızı onunla dolduracaksınız. Üzerine de susuz devenin içişi gibi kaynar su içeceksiniz .
• İsra, 17/60
• Saffat, 37/62-67
• Duhan, 44/43-46
• Vâkıa, 56/51-55