amonyak

amonyak nedir sözlük anlamı ne?

amonyak, -ğı
Fransızca ammonique
1. isim, kimya Azot ve hidrojen birleşimi olan, keskin kokulu bir gaz (NH3).
2. isim İçinde bu gazın eritilmiş bulunduğu su, nışadır ruhu.

Amonyak Kelimesinin Kökeni
Fransızca ammoniac "Kimyada NH3 bileşiği veya bunun tuzları" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Eski Yunanca ʰammoniakós ἁμμονιακός  "Libya'da Juppiter Ammon tapınağı yakınında çıkarılan bir tür tuz" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük ʰAmmon "bir Mısır tanrısı, Amun" özel adından türetilmiştir.

Amonyak Kelimesi için Tarihteki En Eski Kaynak
[Tıngır & Sinapian, Istılahat Lugati (1892)]

Amonyak, formülü NH3 olan; azot atomu ve hidrojen atomundan oluşan renksiz , keskin ve hoş olmayan kokuya sahip bir gaz bileşiğidir. OH- iyonu içermediği halde suda zayıf baz özelliği gösterir. Bir amonyak molekülü, bir azot ve üç hidrojen atomundan oluşur.

IUPAC adı: Azan

Diğer adlar:
Hidrojen nitrür

Nitro-Sil
Nitrojen trihidrit

Trihidrojen nitrür

Amonyağın Tanımlayıcıları
CAS numarası: 7664-41-7
PubChem: 222
EC numarası: 231-635-3
UN numarası: 1005
KEGG: D02916
ChEBI: 16134
RTECS numarası: BO0875000
SMILES: N
InChI: 1/H3N/h1H3
Beilstein: 3587154
Gmelin veritabanı: 79
ChemSpider: 217
3DMet: B00004

Amonyağın Özellikleri
Molekül formülü: NH3
Molekül kütlesi: 17.031 g/mol
Görünüm: Renksiz gaz
Koku: Güçlü acı koku
Yoğunluk: 0.86 kg/m³ (kaynama noktasında 1.013 bar)
0.769  kg/m³ (Standart koşullarda)
0.73 kg/m³ (15 °C 1.013 )
681.9 kg/m³ at −33.3 °C (sıvı)
817 kg/m³ at −80 °C (şeffaf katı)
Erime noktası: −77.73 °C (−107.91 °F; 195.42 K)
Kaynama noktası: −33.34 °C (−28.01 °F; 239.81 K)
Çözünürlük (su içinde): 47% kütle/kütle (0 °C)
31% kütle/kütle (25 °C)
18% kütle/kütle (50 °C)
Çözünürlük (): Kloroform, eter, etanol ve metanolde çözünür.
Buhar basıncı: 8573 h Pa
Asitlik (pKa): 32.5 (−33 °C),[5] 10.5 (DMSO)
Baziklik (pKb): 4.75

NFPA 704 işaretleme figürü

Amonyağın Tehlikeleri
R-ibareleri: R10, R23, R34, R50
Parlama noktası: Yanıcı gaz
Öztutuşma sıcaklığı: 651 °C (1,204 °F; 924 K)
Patlama sınırları: 15–28%
ABD maruz kalma limiti (PEL): 50 ppm (25 ppm ACGIH- TLV; 35 ppm STEL)
LD50: 0.015 mL/kg (insan, oral)

Belirtilmiş yerler dışında verilmiş olan veriler, Standart sıcaklık ve basınçtadır. (25 °C, 100 kPa)

Amonyağın Yapısı
Amonyak, kovalent bağlı (ametal + ametal) bir bileşiktir. Molekülleri polar olduğundan su içinde yüksek oranda çözünür. Amonyak molekülleri kendi aralarında olduğu gibi su molekülleri ile de zayıf hidrojen bağı oluşturur. Bu nedenle suda çözünür.

• Yaptığı bileşikte, sp3 hibritleşmesi yapmıştır.
• Bağ yapmamış bir çift elektronu olduğundan molekül şekli üçgen piramittir, bu yüzden polar bir moleküldür.
• Gazlaşma gizli ısısı çok yüksektir, bu nedenle sanayi tesislerinde soğutucu madde olarak da kullanılır.

Amonyağın Çözünürlüğü

• Oda koşullarında doymuş amonyak çözeltisi %34'lük olup, yoğunluğu 0,88 g/ml'dir.
• 1 atm basınç ve 0 °C de 1300 litre, 1 atm basınç ve 20 °C de 700 litre amonyak çözünür.
• 1 atm basınçta kaynama noktası -33,33 °C (239,82 K) dir. -77,73 °C (195,42 K) donduğundan, oda koşullarında gaz halinde bulunur.

Amonyağın Tarihi Geçmişi
İsmin kökeni Eski Mısır'a dayanır. Amon tapınağını ısıtmada kullanılan deve tezeklerinden çıkan gazlardan, tapınağın duvarlarında, tavanında sofra tuzu gibi beyaz kristaller halindeki amonyum klorür yani nişadır birikmiştir. Buna da o dönemde "Amon'un Tuzu" denilmiş.

Amonyağın Günlük Hayatta Kullanımı
Amonyak, gübre, ilaç, boya, parfüm gibi maddelerin sentezlenmesinde ilk aşamada kullanılmaktadır. Amonyak canlılar için zehirli bir maddedir, kullanılırken dikkat edilmesi gerekir. Piyasada amonyak adı altında satılan maddeler amonyağın sulu çözeltisi olan Amonyum Hidroksittir.

Amonyağın Kullanım alanları
Kullanım alanları aşağıda belirtilmiştir:

• Boyalarda
• Parfümlerde
• Temizlik malzemelerinde
• Patlayıcılarda
• Gübre yapımında
• Sanayide
• Nitrik asitin üretiminde
• Ürede
• Plastiklerde