 |
| Büyük insansı maymunlar (insangiller) |
Büyük insansı maymunlar veya insangiller (Lat. Hominidae), maymunlar takımının insansılar (Hominoidea) üst familyasına dâhil bir familyadır. Familyanın dört cinsi iki ayrı alt familyaya bölünür; bunlar, Ponginae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Pongo (orangutan) ile Homininae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Gorilla (goril), Homo (insan) ve Pan (şempanze) cinsleridir.
Bilimsel sınıflandırması
Âlem: Animalia (Hayvanlar)
Alt şube: Vertebrata (Omurgalılar)
Sınıf: Mammalia (Memeliler)
İnfra sınıf: Placentalia (Eteneliler)
Üst takım: Euarchonta
Takım: Primates (Primatlar)
Alt takım: Haplorrhini (Kuru burunlu maymunlar)
İnfra takım: Catarrhini (Eski Dünya maymunları)
Üst familya: Hominoidea (İnsansılar)
Familya: Hominidae - İnsangiller
Gray, 1825
insangillerin eski sınıflandırmaları
Hominidae familyasının sınıflanması yıllar içinde çok defa değişikliğe uğramıştır. Bu familya ilk başlarda yalnızca insan cinsini ve onun soyu tükenmiş akrabalarını içermiş, diğer büyük insansı maymunlar ise Pongidae adlı ayrı bir familyada sınıflanmıştır. Bu tanım günümüzde pek çok antropoloji uzmanınca hâlâ kullanılsa da Pongidae familyasını kısmi soylu (İng. paraphyletic) bir grup durumuna sokmaktadır. Güncel taksonomi yaklaşımları ise tek soylu (İng., monophyletic) grupların oluşturulmasını desteklemektedir. Bu doğrultuda da pek çok biyoloji uzmanı, Pongidae familyasının Ponginae alt familyası olarak Hominidae familyası içine dâhil edilmesini ve Ponginae alt familyasının da yalnızca Pongo (orangutan) cinsi ile onun Gigantopithecus gibi soyu tükenmiş akrabalarını içermesini desteklemektedir.
Hominidae familyasının Hominoidea üst familyasına ait güncel soy ağacındaki yeri aşağıda sunulmuştur:
Üst familya: İnsansılar
Familya: Büyük insansı maymunlar, Gibongiller
Alt familya: Homininae, Ponginae
Oymak: Hominini, Goril
Cins: Homo, Pan, Goril, Orangutan 4 cins
insangillerde sınıflama
Hominidae familyasının Hominoidea üst familyasındaki yeri ve alt türlere kadar olan ayrıntılı sınıflaması aşağıda sunulmuştur; soyu tükenmiş türler dâhil edilmemiştir:
- Üst familya: Hominoidea - insansı maymunlar
- Familya: Hominidae - büyük insansı maymunlar (hominidler)
- Alt familya: Homininae
- Cins: Gorilla - goril
- Tür: Gorilla beringei - doğu gorili
- Alt tür: Gorilla beringei beringei - dağ gorili
- Alt tür: Gorilla beringei graueri - doğu ova goriliTür: Gorilla gorilla - batı gorili
- Alt tür: Gorilla gorilla diehli - batı ova gorili
- Alt tür: Gorilla gorilla gorilla - Cross Nehri goriliCins: Homo - insan ve yakın akrabaları
- Tür: Homo sapiens - modern insanlar
- Alt tür: Homo sapiens sapiens - modern insan
- Cins: Pan - şempanze
- Tür: Pan paniscus - bonobo (cüce şempanze)
- Tür: Pan troglodytes - bayağı şempanze
- Alt tür: Pan troglodytes schweinfurthii - doğu şempanzesi
- Alt tür: Pan troglodytes troglodytes - merkezî şempanze
- Alt tür: Pan troglodytes vellerosus - Nijerya şempanzesi
- Alt tür: Pan troglodytes verus - Batı Afrika şempanzesiAlt familya: Ponginae
- Cins: Pongo - orangutan
- Tür: Pongo abelii - Sumatra orangutanı
- Tür: Pongo pygmaeus - Borneo orangutanı
- Familya: Hylobatidae - küçük insansı primatlar
insangiller ne demek? TDK anlamı ve açıklaması
isim, hayvan bilimi, çokluk
Yaşayan insanı kapsayan familya.
Zooloji Terimleri Sözlüğü - 1963
İngilizce: human beings, Fransızca: hommes, Almanca: Menschen, Latin: homo
(Hominidae), (Lat. homo = insan) Omurgalı hayvanlardan memeliler (Mammalia) sınıfının maymunlar (Primates) takımının insansılar (Anthropoidea) alt-takımına giren ya da darburunlumaymunlar (Catarrhina) üst-familyasına. giren bir familyası. Birçok taşıl tipleri, yaşayan bir türü vardır: İnsan (Homo sapiens). Mevcut hayvanların anlak bakımından en çok gelişmiş olanıdır. Az tüylü olup iki ayakları üzerinde yürürler. Pekçok ırkları vardır. Batı Yarım Küresinden dünyaya yayılmıştır. Cava insanı (Pithecanthropus erectus), Pekin insanı (Sinanthropus pekinensis), Heidelberg insanı (Homo heidelbergensis), Neanderthal insanı (Homo nearderthalensis) Kro-manyon insanı (Cro-magnon) tarihte önceki devrilerde yaşamış insan tipleridir.
Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu - 1963
Türkçe: insâniye, Fransızca: hominidées, Latin: hominidae
(biyoloji)
Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998
İngilizce: human beings, Fransızca: hommes, Almanca: Menschen, Latin: Hominidae, homo: insan
Memeliler (Mammalia) sınıfının, insansılar (Anthropoidea) alt takımından, az tüylü olup iki ayakları üzerinde yürüyen, pek çok ırkları olan, mevcut canlıların içinde en akıllı olan türe sahip bir familya.