Butch ve femme (bazen "fem" şeklinde yazılmıştır), lezbiyen ilişkilerinde bir rol dağıtımını tanımlayan LGBT terimlerdir. Kimlik olarak geleneksel heteroseksüel ilişki dinamiğine benzer bir dinamiği tanımlamak için kullanılır; butch olan biri geleneksel, egemen erkek rolünü, femme ise geleneksel kadın rolünü temsil eder. Bu kimlikler giyim tarzı, saç tarzı ve davranış biçimi yolları ile ifade edilir. Örnek olarak bir basmakalıp butch kısa saçlıdır ve "erkeksi" sayılan bir şekilde giyinir ve davranır (daha agresif vs.); bir basmakalıp femme ise geleneksel kadınsılığın kalitelerini benimser. Her lezbiyen ilişki böyle bir dinamik ile çalışmaz.
 |
| New York'ta bir onur yürüyüşüne katılan "Butch/Femme Society" (Haziran 2007). |
"Femme" sözcüğü Fransızcada "kadın" veya "bayan" anlamına gelir. İngilizcede "butch" sözcüğü hem ad hem de sıfat olarak kullanılabilir ve özgün anlamı ile aşırı erkeksi veya maço bir erkeği tanımlar. "Butch" sözcüğü 1940'larda "sert lezbiyen" anlamını üstlendi.
1970'ler boyunca ABD'deki Stonewall ayaklanmalarının LGBT topluluğuna getirdiği bilinç yükseltmesi ile özellikle dönemde gelişen feminist hareketinin lezbiyen üyelerince, 1950'ler ile 1960'larda lezbiyen barlarında gelişmiş bu butch ve femme rolleri reddedilmeye başladı, zira bu feministler rol oynamayı bir heteroseksist oluşum ve erkeksi davranışların eskimiş bir taklidi olarak gördüler. Tarihçi Lillian Faderman'a göre Stonewall ayaklanmalarının ardından bazı kadınlar, oynamaya zorunda olduğunu hissetikleri rollerini bırakmayı çok istediler. 1980'lerde bu roller bazı kadınlar için geri döndü fakat bunlar, Stonewall öncesine göre daha çok esnekliğe ve böylece daha tanımlayıcı etiketlere (örnekler için "Ayrıca bakınız" bölümüne bakınız) yer açtılar.
Butch kadın olmak, efemine erkek olmak ile karşılaştırılabilir, zira her iki etiket tarih boyunca eşcinsellik ve eşcinsel basmakalıpları ile bağlanmıştır.
.jpg "She Thinks She Could Wear Bifurcations (6 Haziran 1903)") |
| She Thinks She Could Wear Bifurcations (6 Haziran 1903) |