İş hukuku, işçi hakları, çalışma koşulları, işçi ücretleri, işçi sendikaları ve işveren-işçi ilişkileri ile ilgili konuları inceleyen hukuk dalıdır. İş hukuku Kara Avrupası hukuk sistemlerine dahil ülkelerde genellikle milli iş kanunları ile düzenlenmektedir. İş uyuşmazlıkları kural olarak iş mahkemelerinde görülmektedir. İş mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde ise asliye hukuk mahkemelerinde görülmektedir.
 |
| İş hukuku, işçi ve işveren ilişkisinde pazarlık gücünün eşitsizliğini ele alır. |
{tocify} $title={İçindekiler}
İş hukuku çeşitleri
İş kanunu
Özellikle şimdiki zamanlarda modern işyerinde, tek bir çalışanı bile olan herhangi bir şirketin mevcut iş kanunlarına ayak uydurması hayati önem taşımaktadır. Sağlık sigortası veya işçi sigortası sunulması gerekiyor mu? İşletmeler bir çalışana karşı ayrımcılık mı yaptı yoksa bir çalışan diğerine karşı cinsel tacizde bulunurken buna seyirci mi kaldı? Şirketinizin büyük mali sorumlulukla karşı karşıya kalabileceği pek çok alan vardır ve çalışanlara haksız muamele edildiğinde olası itibar kaybının da yaşandığı belirtilmektedir.
Göçmen kanunu
Modern işletmelerde göçmenlik yasasının bir sorun haline geldiği daha fazla durum vardır. Geçici çalışanlar, tam zamanlı çalışanlar ve özel etkinlik çalışanları başka ülkelerden olabilmektedir. Yabancı işgücü ile uğraşırken yasaların takip edip edilmediğinin bilinmesi gerekmektedir.
Tüketim malları satışları
Tekdüzen Ticaret Kanunu, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki finansal işlemleri yöneten yasaları içermektedir. Kurallar, sözleşmelerden dolandırıcılığa, kiralamalara ve güvenli işlemlere kadar her şeyle ilgilenmektedir. Kanunları tek bir yerde birleştirme amacında hırslı olan Tüzük aslında oldukça karmaşıktır. Avukatlar, UCC'yi (University College Cork) gerçek iş uygulamalarına nasıl uygulayacaklarını öğrenmek için çok zaman harcarlar ve işletmelere üretken kalırken yasalara nasıl uyumlu kalacakları konusunda tavsiyelerde bulunabilmektedir.
Sözleşme taslağı/müzakereler/dava
Bir mülk kiralaması veya bir ürün satışı için olsun, sözleşmeler, anlaşma yapan tarafların aynı sayfada olmasını sağlamaya yardımcı olmaktadır. Avukatlar, işiniz bir sözleşmeye girdiğinde çıkarlarınızın en iyi şekilde temsil edildiğinden emin olmanıza yardımcı olabilmektedir.
Antitröst
Antitröst yasaları, bir pazardaki farklı işletmelerin eşit şartlar altında faaliyet göstermesini sağlamaya yardımcı olmaktadır. Bazı şirketler pazardan daha fazla pay almak için haksız veya aldatıcı uygulamalara başvurur ve kendi şirketlerinde haksız davranışı tespit etmek zor olabilmektedir. Bir iş avukatı, diğer şirketlerin haksız eylemlerinden korunmaya yardımcı olurken, işlerin etik bir şekilde çalıştığından emin olmak için yardımcı olabilmektedir.
Fikri mülkiyet
İşletmelerin pazarda bu işi korumak için benzersiz ürünlere patent alması gerekmektedir. Aksi takdirde, şirketinizin yapmak için çok çalıştığı bir ürünü herkesin satmaya potansiyeli vardır. Telif hakkı yasaları yaratıcı çalışmaları koruyacak ve işletmeniz benzersiz bir logo ile tanımlanıyorsa koruma başvurusunda bulunmanız gerekecektir.
Tarihçe
1800’lü yıllardan itibaren “Vahşi Kapitalizm” adı verilen bir üretim biçimi, ülkelerin kendi halklarını acımasızca çalıştırmalarına sebep olmuştur. Uzun çalışma saatleri, sosyal güvencenin olmayışı, hafta tatili de dahil olmak üzere tatillerin bulunmayışı, karın tokluğuna yetecek kadar verilen yevmiye ücretler, çalıştırmada yaş sınırı bulunmayışı belirleyici özellikleridir. Henüz iş hukuku oluşmamıştır. İşçi hakları neredeyse hiç yoktur. Vahşi Kapitalizme tepki olarak Sosyalizm ortaya çıkmıştır ve yayılmıştır. Doğu toplumlarını inceleyen ve bazılarında devlet mülkiyeti ve ortak çalışma kavramına rastlayan Karl Marx, bu uygulamaları teorik olarak geliştirmiş ve ilk defa “Das Kapital” (The Capital) adlı eserinde Sosyalizmin esaslarını ortaya koymuştur. Karl Marx’dan etkilenen pek çok düşünürün katkılarıyla Sosyalizm kavramı daha da çok rağbet görmüş ve 1917 yılında Vladimir Lenin önderliğinde Rusya’da bir devrim yapılarak(Sovyetler Birliği) kurulmuştur. Orta Asya’da pek çok devlet Sovyetler Birliği’ne katılmıştır. Bu dönemde pek çok ülkede sınıf bilincine ulaşan işçiler sendikalar kurarak haklarını aramışlar ve böylece Proletarya (İşçi sınıfı) doğmuştur. Ayrıca daha sonra Çin’de gerçekleşen bir devrim ile de Çin Halk Cumhuriyeti sosyalizme geçmiştir. Doğu Avrupa ülkeleri de sosyalist rejimler kurarak Doğu Blokunu oluşturmuşlardır. Bazı Uzak Asya ülkeleri ve Arap ülkeleri de yine sosyalizme geçmişlerdir. [Sosyalizm, üretici gücün insan emeği ve dolayısıyla toplum olduğu düşüncesinden yola çıkılarak oluşturulmuş bir sistemdir.] Bunun üzerine Sosyalizm tehlikesi karşısında Kapitalist ülkelerde çalışma hayatında işçi lehine ödünler verilmeye, çalışma saatleri azaltılmaya, hafta sonu tatilleri verilmeye, iş güvenceleri gerçekleştirilmeye başlanmıştır. 1929 Ekonomik Buhranının ardından Kapitalist ülkelerde de devletçi bir model olmasa bile devletin ekonomiye müdahale etmesi gerektiği görüşü yaygınlaşmıştır. İngiliz iktisatçı John Maynard Keynes devletin ekonomiye müdahalesinin yöntemlerini ve formüllerini geliştirmiştir. 1940’lı yıllardan sonra (çok geç bir tarihte) Avrupa’da “İş Hukuku” ortaya çıkmıştır. Günümüzde hemen her ülkede devlet az veya çok, bir biçimde pek çok alanda etkin ve etkili olmaktadır. Ve hatta ekonomi, ticaret ve üretime müdahale etmekte veya etmek zorunda kalmaktadır. Bu nedenle günümüzde “Müdahaleci/Denetimli Kapitalizm” yaklaşımı değişik düzeylerde pek çok ülke tarafından benimsenmiştir. Devletler İş Hukuku ile işçi/ çalışan lehine olmak üzere çalışma hayatına müdahil olmaktadır.
TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
Tecim, Maliye, Sayışmanlık ve Güvence Terimleri Sözlüğü - 1972
İngilizce: labour right, Fransızca: droit de travail
İşçi ile işveren arasındaki ilişkileri karşılıklı hak ve görevleri, iş ve iş yerine ilişkin işlemleri sınırlarıyla kapsayan yasaya dayalı haklar.