Psikolojik şiddet (psikolojik istismar, duygusal şiddet, ya da duygusal istismar olarak da bilinir), failin mağduru duygusal olarak sindirmek ve aşağılamak, ona yaptırım uygulamak veya cezalandırmak için toplumdan soyutlamak üzere baskı uyguladığı bir saldırganlık ve istismar biçimidir.
Psikolojik şiddet uygulayan fail bağırma, korkutma, küfür etme, tehdit, hakaret, küçük düşürme, devamlı eleştirme, mağdurun hareketlerini, giyimini, başkalarıyla ilişkilerini denetleme, sınırlama, değersizlik duygusu uyandırma gibi yollarla sistematik olarak mağdura duygusal baskı uygular. Sıklıkla yakın duygusal ilişkilerde, aile içinde ve iş yerinde görülmektedir. En sık rastlanan ancak en zor önlem alınan şiddet türlerindendir. Daha çok kadına ve çocuklara yönelen bir saldırganlık biçimidir.
Şartların yerine gelmesi halinde Türk Ceza Kanunu madde 96 uyarınca “eziyet” ve/veya madde 106 uyarınca “tehdit” suçu olarak yorumlanabilmektedir.
{tocify} $title={İçindekiler}
Yaygınlık
Psikolojik şiddetin yaygınlığının tüm dünyada çok yüksek olduğunu gösteren araştırma bulguları vardır. Araştırmaların çoğu kadınların uğradığı psikolojik şiddet üzerinedir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından 10 farklı ülkede (Bangladeş, Japonya, Brezilya, Etiyopya, Peru, Soma, Tanzanya, Sırbistan, Tayland, Namibya) yapılan çalışma, kadınların %20-%75'inin yaşamlarının bir bölümünde psikolojik şiddet maruz kaldıklarını ortaya koymuştur (2005). 2015-2016 yılı arasında gerçekleştirilen bir araştırmaya göre İtalya'da kadınların %38'i, İspanya'da ise %33'ü 15 yaşından itibaren eşinden herhangi bir şekilde psikolojik şiddet görmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu'nun Kadına Yönelik Aile içi Şiddet 2014 yılı araştırması verilerine göre Türkiye genelinde yaşamlarının herhangi bir döneminde psikolojik şiddete maruz kalan kadınların oranı %44'tür.
Eşcinsel ilişki içinde olan bireyler arasında yapılan çalışmalar ile heteroseksüel erkeklerin uğradığı şiddet üzerine araştırmalar, psikolojik şiddetin hem kadın hem erkeklerin maruz kaldığı bir şiddet türü olduğunu ancak cinsiyete göre maruz kalınan psikolojik şiddetin türünün (tehdit, aşağılanma, yok sayılma gibi) değişebileceğini göstermiştir.
Psikolojik şiddet örnekleri
Psikolojik şiddet, aile içinde bir kişinin dışarıya yalnız çıkmasına izin vermemekten belirli tipte bir yemeğin yapılmasına izin vermemek gibi masum görünen davranışlara kadar çok çeşitli davranışlarla ortaya çıkabilir. Mutfakta bulaşık bırakılmadan yatılması aksi halde partnerin sinirlenmesi, kadına sürekli kocasının kendisi olmaksızın başarılı olamayacağının söylenmesi, ayrılık durumunda sudan çıkmış balık gibi olunacağının söylenmesi, duygularından dolayı suçlamak aile içinde görülen psikolojik şiddet şekillerinden bazılarıdır.
İşyerinde psikolojik şiddet, mağdurun iletişimine karşı eylemleri (örn: görmezden gelme, sıklıkla sözünü kesme), itibarına karşı eylemler (örn: gülünç duruma düşürme, arkasından konuşma), mesleki konumuna karşı eylemler (aşağılayıcı işler verme, kapasitesinin çok üstünde veya çok altında işler verme gibi) içerebilir.
Sonuçlar
Sürekli psikolojik şiddete maruz kalmak bir insanı, korku içinde yaşamaya ve delireceği endişesine sürükleyebilir. Depresif duygu durumu, ölüm isteği ve intihar düşüncelerini, endişe bozuklukları, madde ve alkol bağımlılığı yaratabilir, utanç ve suçluluk duygularını ortaya çıkabilir.
Psikolojik şiddete maruz kalan kişinin sosyal ilişkileri, aile ilişkileri ve cinsel yaşamı bozulur. Sürekli yorgunluk, uykusuzluk, aşırı yeme veya hiç yememe şeklinde beslenme sorunları sıklıkla görülür.
Duygusal şiddete uğrayan insanlar, bu davranışları öğrenip, benimsedikleri ve başkalarına da uyguladıkları. aynı davranışı gösteren insanları arkadaş, eş olarak seçmeleri görülür.
Ayrıca bakınız
- Disfonksiyonel aile
- Gaslighting
- Kara eğitim