 |
| Hakiki leylak (Syringa vulgaris) |
Leylak, zeytingiller (Oleaceae) familyasından, 20'ye yakın türü bulunan, bahçe ve parkların süslenmesinde çok kullanılan soğuklara oldukça dayanıklı ağaççıkların ortak adı.
3-4 metre boylanabilir. Avrupa ve Asya'da yetişen salkım biçiminde güzel kokulu çiçekler açan leylak cinsi üyeleri, bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilirler. Yaprakları parlak yeşil renkte, kenarları düz ve kalp şeklindedir. Bir yıllık dalları üzerinde bulunan çiçekleri bahçe süslemesinde kullanıldığı gibi kesme çiçekçiliktede kullanılır. Çeşitli melezlemelerle yalınkat veya katmerli, beyaz, pembe, kırmızı, açık ve koyu mor, eflâtun, ebruli, krem renginde çiçekler açan pek çok türü elde edilmiştir.
{tocify} $title={İçindekiler}
Bilimsel sınıflandırma
- Âlem: Plantae (Bitkiler)
- Bölüm: Tracheophyta (Damarlı bitkiler)
- Sınıf: Magnoliopsida (İki çenekliler)
- Takım: Lamiales
- Familya: Oleaceae (Zeytingiller)
- Cins: Syringa
Açıklama
Syringa vulgaris büyük yaprak döken çalı veya çok gövdeli küçük bir ağaç olup 6– 7 m yüksekliğe kadar büyür. Kök çapları20 20 cm (8 in) 'e kadar olan dipten veya köklerden ikincil sürgünler (fışkınlar) üretir ve bunlar on yıllar içinde küçük bir klonal çalılık üretir. Kabuk griden gri-kahverengiye döner, genç gövdelerde pürüzsüz, uzunlamasına çatlaklıdır ve daha yaşlı gövdelerde dökülür. Yapraklar basittir 4– 12 cm ve 3–8 cm genişliğiklerinde, açık yeşilden glokoza, ovalden kordata, iğneli yaprak damarlı, mukronat apex ve bütün bir marj.lıdır. Yapraklar karşılıklı çiftler halinde veya bazen üçten halka dizilişli yapraklar(whorls) şeklinde düzenlenirler. Çiçeklerin 6–10 mm uzunluğundaki taçyaprağa boru şeklinde tabanı vardır, açık dört loblu tepe noktası 5–8 mm, genellikle leylak - leylak, bazen beyaz. 8– 18 cm uzunluğunda mor salkımları vardır. Meyvesi kuru, pürüzsüz, 1–2 cm uzunluğunda, iki kanatlı tohumları serbest bırakmak için kahverengi kapsülü ikiye bölünür.
 |
| Vincent van Gogh tarafından 1889'da yapılmış Leylaklar tablosu |
Türleri
- Syringa afghanica
- Himalaya leylağı (Syringa emodi)
- Macar leylağı (Syringa josikaea)
- Syringa komarowii
- Syringa mairei
- Syringa meyeri
- Syringa oblata
- Syringa pinetorum
- Syringa pinnatifolia
- Syringa protolaciniata
- Syringa pubescens
- Ağaç leylağı (Syringa reticulata)
- Syringa spontanea
- Syringa sweginzowii
- Syringa tibetica
- Syringa tomentella
- Japon leylağı (Syringa villosa)
- Hakiki leylak (Syringa vulgaris)
- Syringa wardii
- Syringa wolfii
- Yunnan leylağı (Syringa yunnanensis)
Melezleri
- Çin leylağı (Syringa × chinensis)
- Syringa × correlata (S. × chinensis + S. vulgaris)
- Syringa × diversifolia (S. oblata × S. pinnatifolia)
- Syringa × henryi (S. josikaea × S. villosa)
- Syringa × hyacinthiflora (S. oblata × S. vulgaris)
- Syringa × josiflexa (S. josikaea × S. reflexa)
- Syringa × laciniata (S. protolaciniata × S. vulgaris)
- Syringa × nanceiana (S. henryi × S. sweginzowii)
- İran leylağı (Syringa × persica) (S. protolaciniata × bilinmiyor)
- Syringa × prestoniae (S. komarowii × S. villosa)
- Syringa × swegiflexa (S. komarowii × S. sweginzowii)
leylak ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
leylak, -ğı
(l ince okunur), Arapça leylāḳ
1. isim, bitki bilimi Zeytingillerden, yaprakları karşılıklı bir ağaççık (Syringa vulgaris):
"En fazla leylak ağaçlarını seviyordum, hele biri boyuma yakın olanı, âdeta ikinci odamdı." - Emine Işınsu
2. isim Bu ağacın koni durumunda toplanmış, beyaz, eflatun veya pembe renkte, güzel kokulu çiçekleri:
"Bahar yağmuru ancak morsalkımlarla leylakların açtığı bir memlekette çekilebilir." - Refik Halit Karay
Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998
İngilizce: liliac, Fransızca: lilas, Almanca: Flizder, Latin: Syringa vulgaris
Zeytingiller (Oleaceae) familyasından, ağaççık formunda, parlak yeşil yapraklı, üzüm salkımı şeklinde mor, mavi, pembe ve beyaz renkli çiçekli, park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilen, hoş kokulu bir bitki türü.
Kelime Kökeni
Arapça ve Farsça līlak veya nīlak ليلك/نيلك "1. çivit, çivit rengi, 2. leylak çiçeği ve ağacı" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Modern Hintçe ve Sanskritçe aynı anlama gelen nīlaka sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Modern Hintçe ve Sanskritçe nīla "koyu mavi, çivit rengi" sözcüğünden türetilmiştir. Daha fazla bilgi için anilin maddesine bakınız.
Tarihte En Eski Kaynak
leylaḳ [ Ahmet Vefik Paşa, Lugat-ı Osmani (1876) ]
Resimleri
Leylak resimleri
 |
| Leylak yaprağı |
 |
| İran leylağı |
 |
| Beyaz leylak |
 |
| Beyaz leylak çiçeği |
 |
| Sergey Prokudin-Gorski tarafından çekilmiş renkli leylak fotoğrafı |