Bayağı çakır kuşu (Accipiter gentilis; İngilizce: Northern goshawk), atmacagiller (Accipitridae) familyasından kıvrık, kısa gagalı, ince uzun keskin pençeli, bir atmaca türü.
Sırtı koyu kahverengi veya gri tüylü, göğsü beyaz ve enine kahverengi çizgili atmacaların en irisi olup, 55–60 cm boyundadır. 120 cm kadar kanat açıklığına sahip, çok iştahlı ve saldırgan bir kuştur. Alçaktan uçtuğu için doğan avcılar tarafından, tavşan ve keklik avında kullanılır. Ateş ve sarımsı bir ışık gibi parlayan gözleri vardır. Atmacadan biraz daha büyüktür ve kanatları daha dar ve kalındır. Boyu aşağıdan yukarı uzundur. Atmaca ise kısadır. Çok süzülerek uçar ve genelde sık ormanda yaşar ama yaşadıkları yerler bozkır ormanlarıdır. Fethiye'den Ankaraya kadar geniş bir alanda yaşar. Atmacalar ise kuzeyde Karadeniz ve Edirne taraflarında yaşar.
{tocify} $title={İçindekiler}
Bilimsel sınıflandırması
- Âlem: Animalia (Hayvan)
- Şube: Chordata (Kordalılar)
- Sınıf: Aves (Kuşlar)
- Takım: Accipitriformes
- Familya: Accipitridae (Atmacagiller)
- Alt familya: Accipitrinae (Atmacalar)
- Cins: Accipiter (Atmaca)
- Tür: A. gentilis
- İkili adlandırma: Accipiter gentilis
 |
| Bayağı çakır kuşu dağılım haritası |
Ömrü ve dağılımı
Ömürleri 70-80 yıla kadar varan bu kuşların Türkiye'de yaşayanları kış mevsiminde Kuzey Afrika ve Akdeniz'e göç ederler.
Yaşam şekli Diğer atmacalar gibi kısa geniş kanatlarının uçları yuvarlanmış ve yelpaze gibi açılan uzun kuyruğu sayesinde ağaçlar arasında rahatça manevralar yaparak avını takip eder.
 |
| Yetişkin bayağı çakır kuşu |
Beslenme
Güvercin, ada tavşanı ve sincap, saksağan, küçük karga türleri gibi hayvanları avlayarak beslenir. Tavukları kümeslerine kadar kovaladığı olur. Yuvasına yaklaşan insana hırsla saldırır. Bazı bölgelerde "çıkıp-çakar" adı çok eskilere dayanır. Erkekler dişilerden küçüktür.
 |
| Uçuş halindeki yavru, bir bayağı çakır kuşu başka bir türle karıştırmak için en olası yaş ve durum |
Üreme
Yüksek ağaç tepelerinde yuva kurarlar. Yuva içini saç, kıl ve kök püskülleriyle döşerler. Nisan ve Mayıs'ta 3-5 yumurta yumurtlar. Dişi 40 gün kadar (35-42 gün) kuluçkaya yatar, yavrular bir buçuk ay kadar (36-40 gün) yuvada kalarak anne tarafından beslenir. Genç çakır kuşları açık kahverengi tüylü ve sarı gözlüdür.