Ceviz, Juglandaceae (cevizgiller) familyasının Juglans cinsinden, tek tüysü yaprakları karşılıklı dizilmiş ve aromatik kokulu ağaç türlerinin ve bu ağaçların meyvelerinin ortak adı.
Kışın yaprağını döken ağaçlardır. Genç sürgünlerin özü bölmelidir. Tomurcuklar az sayıda pullarla örtülmüştür. Yaprakçıkların kenarları bazı türlerde ince dişli, bazıları ise düzdür (tam kenarlı). Yaprakçık sayısı türlere göre (3) 5-23 arasında değişir.
Çiçekler bir evciklidir. Erkek çiçekler bir önceki yılın sürgünlerinde yan durumlu, aşağıya sarkan kedicik halinde kurul oluşturur. Kurullar dallanmamıştır. Her bir erkek çiçeğin 1 brahte, 2 brahtecik ile 3-4 loplu bir çevre yaprağı (çanak) vardır. Etamin sayısı 7-105'tir. Dişi çiçekler ise yeni sürgünlerin ucunda terminal (tepede) durumlu dik duran 2-8 çiçekli fakir kurullar oluşturur. Dişi çiçeğinde 1 brahte, 2 brahtecik, 4 loplu çevre yaprağı vardır. Bunlar ovaryumla kaynaşmıştır, yalnız uçları serbesttir. Ovaryum alt durumludur; etli kalın 2 stigması oldukça gelişmiştir.
Sonbaharda olgunlaşan büyük çekirdekli sulu meyvenin iç kısmı 2 bölmeye ayrılmıştır. Tohum 2 loplu ve yağlıdır.
Odununun özü koyu, dış kısmı açık renkli, ağır ve güzel cila kabul eden odunları vardır.
{tocify} $title={İçindekiler}
Bilimsel sınıflandırması
- Âlem: Plantae (Bitkiler)
- Bölüm: Tracheophyta (Damarlı bitkiler)
- Sınıf: Magnoliopsida (İki çenekliler)
- Takım: Fagales
- Familya: Juglandaceae (Cevizgiller)
- Cins: Juglans
Ekolojik Özellikleri
Ceviz ağacı pH değeri 5 ile 8 arasında olan ve süzek topraklarda yetişir.
Türleri
- Seksiyon Juglans. Yapraklar büyük (20–45 cm) ile 5-9 geniş yaprakçıklı, saçsız, kenarları tamdır. Odunu serttir. Güneydoğu Avrupa ile Asya.
- Adi ceviz (Juglans regia) (J. duclouxiana, J. fallax, J. orientis) Türkiye.
- Seksiyon Rhysocaryon. Yapraklar büyük (20–50 cm) ile 11-23 ince yaprakçıklı, ince tüylü, kenarı dişlidir. Odunu serttir. Kuzey Amerika, Güney Amerika.
- Arjantin cevizi (Juglans australis) (J. boliviana)
- Brezilya cevizi (Juglans brasiliensis)
- Kaliforniya cevizi (Juglans californica)
- Hinds cevizi (Juglans hindsii)
- Nuevo Leon cevizi (Juglans hirsuta)
- Jamaika cevizi (Juglans jamaicensis) (J. insularis)
- Arizona cevizi (Juglans major) (J. arizonica, J. elaeopyron, J. torreyi)
- Juglans major var. glabrata
- Teksas cevizi (Juglans microcarpa) (J. rupestris)
- Juglans microcarpa var. stewartii
- Meksika cevizi (Juglans mollis)
- And Dağları cevizi (Juglans neotropica) (J. honorei)
- Kara ceviz (Juglans nigra)
- Juglans olanchana
- Peru cevizi (Juglans peruviana)
- Juglans soratensis
- Guatemala cevizi (Juglans steyermarkii)
- Venezuela cevizi (Juglans venezuelensis)
- Seksiyon Cardiocaryon. Yapraklar çok büyük (40–90 cm) ile 11-19 geniş yaprakçıklı, yumuşak tüylü, kenarları dişlidir. Odunu yumuşaktır. Kuzeydoğu Asya, doğu Kuzey Amerika.
- Japon cevizi (Juglans ailantifolia) (J. cordiformis, J. sieboldiana)
- Boz ceviz (Juglans cinerea)
- Çin cevizi veya Mançurya cevizi (Juglans mandschurica) J. cathayensis, J. formosana, J. hopeiensis, J. stenocarpa)
Hibridler (melezler)
- Juglans × bixbyi J. ailantifolia × J. cinerea
- Juglans × intermedia J. nigra × J. regia
- Juglans × J. ailantifolia × J. regia
- Juglans × quadrangulata J. cinerea × J. regia
- Juglans × sinensis J. mandschurica × J. regia
- Juglans × paradox J. hindsii × J. regia
- Juglans × royal J. hindsii × J. nigra
 |
| Bir seyyar satıcının tezgâhında taze ceviz |
Üretimi
2017 yılında dünya ceviz üretimi (kabuklu) 3,8 milyon ton idi ve dünya toplamının yarısını (tablo) üreten Çin liderdi. Diğer büyük üreticiler ABD (%15) ve İran (%9) idi.
| Ceviz (kabuklu) üretimi – 2017 | |
|---|---|
| Ülke | (ton) |
 |
| İngiliz Cevizleri |
Besin bilgisi
Yenilebilir ham ceviz tohumu %4 su, %14 karbonhidrat, %15 protein ve %65 yağ içerir. 100 gramı 654 kalori sağlar ve protein, lif, B vitaminleri, niyasin, vitamin B6, folik asit ve bazı mineraller açısından zengindir.
Ceviz yağı çoğunlukla çoklu doymamış yağ asitlerinden özellikle alfa-linolenik asitten ve linoleik asitten oluşur, oleik asit, tekli doymamış yağ içermesine rağmen toplam yağın %31'i doymuş yağdır.
ceviz ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
Arapça cevz
1. isim, bitki bilimi Cevizgillerin örnek bitkisi olan, uzun ömürlü, gövdesi kalın, kerestesi değerli, yurdumuzda çok yetişen ağaç (Juglans regia).
2. sıfat Bu ağacın kerestesinden yapılmış:
"Yedekleri ise ceviz dolabın alt tarafına kaldırılmıştı." - Necati Cumalı
3. isim, bitki bilimi Bu ağacın dışı kabuklu, içi yağlı ve nişastalı yemişi, koz:
"Cebimdeki paranın yarısını ayırıp avuç avuç ceviz alıyorum, sevinçle dolduruyorum ceplerimi." - Reha Mağden
Ağaçişleri Terimleri Sözlüğü - 1968
Türkçe: ceviz, Fransızca: noyer, Almanca: Nussbaum, Latin: juglans régia
İçodunu açık ya da koyu kahverengi, dışodunu külrengi, pembe beyaz, hava kurusunun özgül ağırlığı 0.68 gr/cm3 olan, dağınık gözenekli bir tür mobilya ağacı.
Asalakbilim Terimleri Sözlüğü - 1970
Türkçe: cevz, İngilizce: walnut, Fransızca: noyer, Almanca: Nussbaum, Latin: Juglans regia
Yapraklarından, solucan düşürücü özel bir uçaryağ çıkarılan ağaç.
Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998
Türkçe: cevz, İngilizce: Europian walnut, Turkish walnut, Fransızca: noyer commun, Almanca: FelsenWalnuss, Latin: Juglans regia
Cevizgiller (Juglandaceae) familyasından, meyvesi için yetiştirilen 30 m kadar yükselebilen, kerestesi değerli bir bitki. Koz.
Kelime Kökeni
Arapça cawz جوز "malum sert kabuklu meyve ve bunun ağacı, juglans regia" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Aramice/Süryanice aynı anlama gelen gawzā גוזא sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Orta Farsça (Pehlevice veya Partça) aynı anlama gelen gawz veya gōz sözcüğünden alıntıdır. Daha fazla bilgi için koz maddesine bakınız.
Tarihte En Eski Kaynak
cevz [ Hızır Paşa, Müntehab-ı Şifa (1410 yılından önce) ]