Vitis amurensis, Amur üzümü, Asya kıtasına özgü bir üzüm türüdür. Üzümün adını Rusya ve Çin ‘deki Amur vadisinden almıştır.
Dona karşı çok dayanıklıdır ancak kuraklığa dayanmaz. Türü, antraknoza, olgun çürümeye, tüylü küfe ve küllemeye orta derecede dirençlidir.
{tocify} $title={İçindekiler}
Bilimsel sınıflandırması
Dağılımı ve ekolojisi
Vitis amurensis, Uzak Doğu'nun buzul öncesi subtropikal bitki örtüsünün kalıntısıdır, kıta enlemine Kizi Gölü (yaklaşık elli birinci paralel) ulaşır. Kuzeyde Japonya Denizi kıyısı boyunca Muli nehrinin ağzına ve batıda Amur bölgesine- Zeya Nehri 'ne ulaşır.
Mançurya, Amur Oblast, Primorsky Krai, Kuzey Doğu Çin (Anhui, Hebei, Heilongjiang, Jilin, Liaoning, Shandong, Shanxi, Zhejiang) ve Kore ormanlarında yetişir.
Amur üzümleri üç alttür olarak sınıflandırılır:
- V. amurensis var. "amurensis"
- V. amurensis var. "dissecta"
- V. amurensis var. "yanshanensis"
En çok nehir ve akarsu vadilerinde, açıklıklarda, orman kenarlarında, ormanlarda, ağaçlara tırmanıp yere yayıldıkları dağların alt ve orta yamaçlarında yaygındır. Uzak Doğu'da tayga yetişen kuzeydeki ve en istikrarlı üzüm türüdür.
Çoğu üzüm türü, çok daha sıcak iklimlerde bulunur. Yalnızca Amur üzümü kışın -45 °C'ye sıcaklıklara ve toprak kök bölgesinde -16 °C'ye kadar dayanabilir.
Antropojenik faktörler, Amur üzümlerinin doğal yaşam alanlarındaki sayısını ve durumunu olumsuz yönde etkilemiş bu ise çeşitlerini belirgin olarak azalttı.
 |
| Amur üzümü yaprakları |
Botanik açıklama
Sapı 5–10 mm çapında ve genelde boyu 15–18 m'ye nadiren 20-25 metreye kadar yayılan bir Lianadır. Tendril lerin etrafını sarma yetenekleri, komşu bitkilerin dallarını veya destek için kullanabilecekleri herhangi bir şeyi dolaşırlar.
Kabuk koyu renkli, pullu ve eski sürgünlerde dikey çizgilidir. Genç sürgünler yeşildir, genellikle kırmızımsı tonda, sonbaharda ise kırmızımsı kahverengidir.
Yapraklarının şekli büyük farklılık gösterir. Düz, üç veya beş loblu, oval veya yuvarlak, tabanda kemerli olabilir. Boyut, keskin kenarları ve yuvarlak üçgen tırtıklı dişlerle 9 ila 25 cm arasında değişir. Yaprakların yüzeyi yukarıda tüysüz ve kısa kıllarla yoğun bir şekilde kaplanır. Sonbaharda yaprakları kırmızı, sarı, turuncu, kahverengi parlak renklere döner.
Çiçekleri küçük ve arılar için nektar kaynağıdır. Mayıs ayının ikinci haftasında doğal ortamında çıkarlar.
Amur üzümü genellikle ikievcikli olmakla birlikte, hermafrodit asmaları nadiren ortaya çıkar.
Amur üzümünün meyveleri küresel, siyah veya mor renktedir, bazen koyu mavi meyveler çok asidikten tatlıya değişir, çapı 12 mm'ye kadar olup kalın kabukludur. Meyvede şeker içeriği %22-23'e ulaşır. Doğal ortamlarında eylül ayı sonlarında olgunlaşırlar. Meyve eti sulu, meyveleri genellikle ekşidir. Kümeler, çilek sayısı kadar büyük olabilir. İstisnai durumlarda salkımların uzunluğu 25 cm'ye ve 250 gram ağırlığa kadar (genellikle 20-70 g) çıkar.
Önemi ve kullanımı
Amur üzümleri, dikey bahçecilik için süs bitkisi olarak yaygın olarak kullanılmaktadır. Normalde dikildikleri Avrupa Rusya 'da St. Petersburg'a kadar kuzeyde yetiştirilir. Soğuk iklimler için soğuğa dayanıklı, erken olgunlaşan şarap ve tatlı üzümleri üretmek için diğer üzüm türleri (genellikle V. Vinifera) ile de yaygın olarak çaprazlanır.
Kentsel koşullara (duman, toz, gazlar) dayanıklıdır.
Amur üzümleri yılda yaklaşık 700 mm yağmur gerektirir, bu nedenle sulanmadıkça birçok şarap bölgesine özgü kuru iklimlerde iyi yetişmezler. Kuzey Batı Avrupa, Kuzey Rusya ve Pasifik Kuzeybatı gibi üzümler için genellikle fazla soğuk ve ıslak olduğu düşünülen nemli alanlara çok uygundurlar. Hastalığa nispeten dirençlidirler, erken olgunlaşırlar ve kısa bir büyüme mevsimi için evrimleşirler ve filoksera 'ya (ingilizce:phylloxera) kısmen dirençlidir. Olgunlaştıklarında çiğ olarak yenebilir ve tatlıdır (tam olgunlaşmadıklarında asitli ve acıdır) ancak genellikle şarap, meyve suyu, ve reçel yapılırlar ve yaprakları salatada kullanılabilir.
Amur üzümlerinin birkaç küf türüne karşı hafif direnci vardır. Asmanın olgunlaşma kapasitesi ve büyüme hızı çok yüksek, yıllık büyüme boyu yaklaşık 2.5 metredir. Amur üzüm fidanları yaklaşık beşinci yılda çiçek açar. Bitki gevşek asidik toprağı tercih eder ve aşırı kirece dayanamaz. Amur üzümleri, oldukça asidik turbanın uygulanmasına olumlu yanıt verir. Güneşte en iyi meyve verirler. Diğer türlerin Amur üzümleriyle geçmesinden kaynaklanan bazı üzüm çeşitleri şunlardır: 'Arktik', 'Buytur', 'Kuzeyin Şafağı', 'Kuş üzümü Michurin', 'Metal', 'Rus Concorde', 'Kuzey','Kara Kuzey' ve 'Kurinka Russkaja' vb. şu anda kuzey üzüm bağlarında yetiştirilir.
Batı Avrupa'da yetişen V. amurensis soyları ile bazı önemli melezler Zarya severa", Severny ve Rondo 'dur.
Kimya
Oligostilbenler amurensin A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L ve M V. amurensis de bulunabilir.
Resimleri
