Esrar ya da marihuana, kenevir bitkisinin çiçeklerinden ve tohum yataklarından elde edilen, kullanıldığı takdirde psikoaktif etkilere sahip olan maddedir.
{tocify} $title={İçindekiler}
Etimoloji ve isimlendirme
Esrar kelimesi Arapça sır anlamındaki srr kökünden gelen أسرار (asrār) sözcüğünden alıntıdır. Türkçede "sır, gizlenen şey" anlamında kullanımı 14. yüzyılda görülmek ile birlikte, bir psikoaktif madde olarak esrar kelimesinin kullanımına 17. yüzyılın sonlarında rastlanmaktadır.
Esrar, farklı bölgelerde farklı isimlerle adlandırılmaktadır. Kuzey Amerika'da esrara marijuana (marihuana) denir. Bu İspanyolca adı taşımasının nedeni ABD'ye Meksika'dan gelmiş olmasıdır. Türkçede de marihuana veya marijuana adı iki yazımıyla da 1951'den beri kullanılmaktadır. Fransızcada ise cannabis olarak bilinir. Ayrıca Jamaika'daki genel adı da ganjadır.
Türkçede halk ağzında ot, cigaralık, derman, tek/çift kâğıtlı, gogo, üçlü gibi adlarla anılmaktadır. Ancak bu tanımlamaların bazıları, esasında kenevirin tercümesidir ve bu yüzden kenevir ve esrar Türkçede hep birbirine karıştırılır.
Eldesi
Esrar, Hint keneviri bitkisinin Cannabis sativa, C. indica ve C. ruderalis türlerinin dişi eşeyli bitkilerinin tohum yataklarının (sömek) işlenmesiyle elde edilir. Bitkinin yapraklarının kurutulup bastırılması suretiyle hazırlanan ve aktif maddesini bu kısımlardan salgılanan reçine içindeki kannabinoidlerin(en) oluşturduğu bir maddedir. Kannabinoidlerin içinde esrarda en fazla bulunan ve esrarın farmakolojik etkilerinden sorumlu olan etkin ana madde Δ9-THC /Δ9-Tetrahidrokannabinol'dür. Dişi kenevir bitkisinin yüksek oranda THC içeren kısımları gölgede kurutulur, daha sonra ufalanıp elenir. Bu eleme sonucu elde edilen ince toz halindeki maddeye "toz esrar", bu tozun ısıtılıp kalıplaştırılmasıyla elde edilen plaka şeklindeki haline de "takoz esrar" denir. En ince toz ipek elekten geçirilince altta kalan esrar birinci kalite esrardır. Buna esrar piyasasında kubar ismi verilir. Artık eleme işleminde zaman kazanmak için tek elek tipi kullanılması (üreticilerin kendi kullanımı için olan üretim hariç) genelde tek kalite toz esrar üretimine sebep olmaktadır.
Tarihi
Keyif verici ve sarhoş edici etkisinden başka, onlarca sektörde hammadde olarak kullanılır. Modern dönemde genellikle psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılan tıbbi ilaçların bileşenlerinden biri olarak yer alırdı. Keyif verici etkisi nedeniyle kullanımı çok yaygındır.
1920'lerden sonra Amerika'nın pamuk üretimi artmış, kendi pamuğunu dünyaya satmak için pamuğun karşısındaki en güçlü rakibi olan kenevir ve esrara bu tarihten sonra ABD'nin öncülüğünde küresel bir yasak getirilmiştir. 1937'de çıkan "Marihuana Vergi Yasası" ile önce marihuana ticaretinin resmen sadece bir vergi pulu ile yapılabilmesi kararlaştırılıp sonra ise hiç vergi pulu bastırmayıp zaten olmayan pulu bulundurmayan tüccarları cezalandırmak ve üstlerinde marihuana bulunan Meksikalı kaçak işçileri sınır dışı etmek ve genellikle siyahi toplumu cezalandırmak için sebep göstererek ABD'de esrar ticareti pamuk lobisinin yalana dayalı faaliyetleri vasıtasıyla mutlak biçimde yasaklanmıştır, önceleri Muggles (marijuana) isimli bir parça besteleyen Louis Armstrong bu yasaktan sonra Kasım 1930'da Kaliforniya Culver City'deki Cotton Club'ın dışında esrar içerken tutuklanmıştır.
 |
| 27 Haziran 1973 tarihinde Katmandu'da efsanevî esrar merkezi Eden Hashish Centre 'nın girişi. |
İkinci dünya savaşı sırasında pamuk, kıyafet ve ilaç yetersizliği yüzünden, ABD hükûmeti kenevir üretme yasağını bir süreliğine kaldırmış ve hatta üretimini finanse ve stimule etmiştir. Fakat 1948'de yasa yeniden yürürlüğe girmiştir ve birçok eyalette hâlâ yürürlüktedir.
Nepal'de ise 1962-1973 yılları arasında esrarın satış ve kullanımı yasal olup hippilerin cenneti olarak kabul edilmekteydi. Ancak 31 Ocak 1972 tarihinde Nepal Krallığı'nın 10. kralı olarak tahtına çıkan Birendra 1973'te yasakladı.
Divan edebiyatında birçok şair esrar ile ilgili rubailer, şiirler yazmışlardır.
Esrar ürünleri
 |
| Kurutulmuş esrar çiçekleri (ot) |
 |
| 1 gram toz esrar |
 |
| Kubar |
 |
| Kubar yağı |
 |
| Esrarlı yağ |
 |
| Esrarın pipo kalıntısı |
Ot
Ot, dişi esrar bitkisinin kurutulmuş çiçeklerini (sömeklerini) tanımlamak için kullanılır. Esrarın en yaygın tüketilen formu olan ot, yaklaşık %3 ila %20 (en yüksek %33) oranlarında THC içerir. Ot aynı zamanda diğer esrar ürünlerinin de ana hammaddesini oluşturur.
Toz esrar
Toz esrar, esrar bitkisinin çiçeklerinin veya yapraklarının ince bir elekten geçirilmesiyle elde edilen trikom yönünden zengin bir tozdur. Toz esrar genellikle ya bu haliye tüketilir ya da preslenerek kubar kalıpları haline getirilir.
Kubar
Kubar, el veya makineler yardımıyla toz esrarın preslenmesi ile eldilen bir maddedir. Renksel açıdan tür ve saflığına bağlı olarak siyah, kahverengi veya altın renginde olabilir. Yenilerek, tüttürülerek veya vaporize edilerek tüketilir. Yurtdışında "rosin hash" olarak adlandırılan kubar türü ise toz esrara ısı ve baskı uygulayarak yağlarının ekstre edilmesi ile elde edilir.
Tentür
Ot hammaddesinde bulunan yağ ve kannabinoidler yüksek konsantrasyonda alkol içeren çözücüler kullanarak bitki maddesinden ayrıştırılabilir. Alkol içinde çözümmüş bu esrar karışımına "tentür" denir ve bazen "yeşil ejderha" olarak adlandırılır.
Kubar yağı
Kubar yağı, kenevir bitkisinin reçinesinin çeşitli çözücü maddeler yardımı ile ekstre edildikten sonra çözücünün reçineden uzaklaştırılmasıyla elde edilen yapışkan maddeyi tanımlar. Temel esrar ürünleri içinde kubar yağı, en etkili ve en yüksek THC konsantrasyonuna sahip olan üründür. Bütan ve süperkritik karbondioksit kullanılarak üretilen kubar yağı son birkaç yıldır popülerleşmeye başlamış ürünlerdir.
Esrarlı yağ
Kubar yağının aksine kenevir bitkisinde bulunan kannabinoidlerin uçucu olmayan bitkisel ve hayvansal yağlar ile ekstre edilmesini içerir. Ürün, bitki maddesinin gliserin, tereyağ veya kakao ve hindistan cevizi yağları içinde bekletildikten sonra yağın bitkiden uzaklaştırılmasıyla elde edilir ve oluşan kannabinoidli yağ daha sonra esrar içeren yemeklerin yapımında kullanılabilir veya cilde sürülebilir.
Etkileri
İngiltere'de The Lancet medikal dergisinin yayınladığı bir araştırmaya göre esrar, tütünden ve alkolden daha az zararlı maddeler arasındadır.
Anksiyete, paranoya, huzursuzluk, öfori, gevşeme hali, uyku isteği, aşırı derecede gülme hissi ve buna bağlı olarak elmacık kemiklerinde ağrı, gözlerde kararma, denge bozukluğu, sersemlik, unutkanlık, ânı sorgulama, açık yakalamaya çalışma, umursamazlık, kendini zeki hissetmek, bakılan/izlenen kişiyi birine benzetmek, iştah problemleri ve susuzluk, salivasyonda (tükürük bezi salgılaması) azalma ve buna bağlı olarak şeker-çikolata vb. gıdalar tüketmek, nefesini boğazında hissetmek (kullanılan doza göre bu his değişiklik gösterir), aşırı odaklanma (bir nesne veya düşünce üzerine), zamanın yavaş geçtiği düşüncesi, vücuttaki sıvıların akışını hissedebilmek (damarda dolaşan kan, mideye inen içecek gibi), mideye inen katı maddelerin/yiyeceklerin akışını hissedebilmek, yenilen yemeğin ve içilen sıvının normalden aşırı derecede güzel ve tatlı gelmesi, tansiyon yükselmesi, analjezi, illüzyon, psikotik eksitasyon, depresyon, panik atak, göz tansiyonunda azalma ve flash-back (geçmişe dair halisülasyonlar) gibi etkiler görülebilir.
Esrar, anlık bilgilerin hipokampusa girişini ve burada derlenmesini baskılar. Böylece öğrenme, hafıza ve anlık bilgilerin duygulanım/motivasyonla entegre olmasını sağlayan sistem etkilenir. Buna bağlı olarak öğrenilmiş davranışlarda bozulma görülür.
 |
| Fiziksel zarar ve bağımlılık derecelerine göre uyuşturucu maddeler |
Yasal statü
 |
| Kenevirin dünyadaki yasal statüsü Yasal Yasadışı ama dekriminalize edildi Yasadışı ama tolere edilmekte Yasadışı |
Hollanda
Hollanda, 1970'lerden 1 Ocak 2014'e kadarki süre içerisinde esrarın keyif amaçlı alınabileceği tek ülkeydi. Hollandalı yetkililer 1970'li yıllardan bu yana esrar kullanımına bağlı olarak yaptıkları tutuklamaları durdurmuşlardır. Esrar'ın yasal durumu tam yasal değildir ancak suç da değildir. Bu, esrarı yasaklayan veya serbest kılan bir yasa bulunmadığı anlamına gelir. Özellikle Amsterdam'da bulunan esrar kafeler ülkeye gelen ve egzotik esrar tatmak isteyen turistlere ev sahipliği yapmaktadır. Buna karşın bazı sınırlamalar mevcuttur. Örneğin bir kafe dükkânında günde en fazla 500 gram esrar işleme tabi tutulabilir. Bir müşteriye günde en fazla 5 gram esrar satılabilir. Bu dükkânların hiçbirinde 18 yaşını doldurmamış kimseye hizmet verilemez. Bu kurallara uyulmaması kafe dükkânının kapatılacağı anlamına gelmektedir. Ayrıca büyük miktarlarda alım ve satım yasa dışı olduğundan çoğu kafe sahibi ya kendi ürünlerini yetiştirmelidir ya da yasal olmayan üreticilere kendilerine yetiştirmeleri için tohum sağlamak zorundadırlar. GreenHouse adlı firma bugün yasal olan en büyük üretim şirketidir.
Amerika
ABD'nin Colorado eyaleti 1 Ocak 2014'ten beri düşük miktarda esrar satışına izin vermektedir. Eyalette turizm kısa sürede patlama yapmıştır. Ayrıca Oregon eyletinde de Esrar'ın üretim, satış ve tüketimi serbesttir. Devlet başkanı Barack Obama esrarın, en fazla alkol kadar zararlı olduğunu gençken kendisinin de esrar içtiğini ama asla esrar içmeyi kimseye tavsiye etmediğini belirtmiştir. Özellikle kızlarına bunun gereksiz ve sağlıksız olduğunu da tembih ettiğini belirtmiştir. Bazı ekonomistler ve Obama karşıtları Colorado'daki yasallaşmayı ve Obama'nın bu konudaki tavrını 'ABD eyaletleri parasızlıktan esrar satıyor' şeklinde yorumlamışlardır.
Ekim 2018 itibari ile 9 eyalet esrarın keyfi kullanılmasına, 31 eyalette tıbbi olarak kullanılmasına izin veriyor. Fakat esrar federal yasalarca yasaklanmış bir maddedir.
 |
| Assam'da satış yapan bir kadın. Hinduizm'de kenevirin önemli bir yeri vardır. Her ne kadar Hindistan'da esrar yasa dışı olsa da yetkililer Sadulara tolerans gösterirler. |
Uruguay
Uruguay, Aralık 2013'te esrarı tamamen yasallaştıran ilk ülke oldu. Şahıslara 6 kenevir bitkisi yetiştirme izni verildi.
Kanada
Kanada, Temmuz 2001'de esrarın tıbbi olarak kullanılmasına izin verdi. Kanada Senato'su 7 Haziran 2018'de kenevir bitkisinin yetiştirilmesini, işlenmesini, dağıtımını, satışını ve (keyfi / sanayi / tıbbi) kullanımını yasallaştırdı. Yasa 17 Ekim 2018'de yürürlüğe girdi. Yasanın uygulamaya girmesiyle birlikte Kanada esrarı tamamen yasallaştıran ikinci ülke oldu. Bu yasa kapsamında 18 yaşından büyüklere 30 grama kadar esrar ve esrar ürünlerini taşıma ve kullanma yetkisi, aynı zamanda 4 kenevir bitkisini yetiştirme izni verildi. Esrarın kamu içerisinde kullanım şartları eyaletten eyalete değişmektedir. Şahıslar bulundukları eyaletteki hükümete ait internet sitesi yoluyla veya eyalet birimlerinin izin verdigi satış noktalarından alabilirler.
esrar ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
esrar (I)
isim, çokluk, (esra:rı), Arapça esrār
Gizler, sırlar:
"Yüzüme, tekrar o eski, esrar dolu gözlerle bakıyor." - Yusuf Ziya Ortaç
esrar (II)
isim
Hint kenevirinden çıkarılan ve kullanılacak miktara göre uyarıcı, sarhoş edici veya uyuşturucu etkileri olan bir madde.
Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü -
İngilizce: mariuana
Hint keneviri (Cannabis sativa var. indica) bitkisinin dişi türlerinin tepesindeki çiçekli kısım ve filiz durumundaki yapraklarının kurutulup toz edilmesi veya bastırılarak plaka durumuna sokulması suretiyle hazırlanan bir bitkisel ham madde, marihuana.
Kelime Kökeni
Arapça asrār أسرار "gizlenen şeyler, sırlar" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Arapça srr kökünden gelen sirr سرّ sözcüğünün çoğuludur.
Ek Bilgi: "Uyuşturucu" anlamı Türkçeye özgüdür.
Tarihte En Eski Kaynak
esrar "sırlar, gizler" [ Tezkiret-ül Evliya (1341) : erenler esrarına vakıf olasın ]
esrar "hint keneviri bitkisinden elde edilen uyuşturucu madde" [ Meninski, Thesaurus (1680) ]
esrarkeş "esrar çeken" [ Ahmet Vefik Paşa, Lugat-ı Osmani (1876) ]
esrarengiz [ Hüseyin Rahmi Gürpınar (1924) : Ortaoyununda büyücü mudhikesine çıkar gibi esrarengiz tavırlar, sinsi sinsi bakışlarla ]