Boya, herhangi bir nesneye renk vermek amacıyla yalıtım ve koruma amaçlı olarak uygulanan kaplamaya denir. Boya hemen hemen tüm malzemelere uygulanabilir. En çok kullanıldığı alanlar sanat, tasarım, resim, endüstriyel kaplamalar, ulaşım (şerit çizgileri) ve korumadır (su veya hava temasını kesme amacıyla ve yalıtım amacıyla). Boya kimyasal özelliği bakımından temel olarak yaş boya (ıslak boya) ve toz boya olmak üzere ikiye ayrılır.
 |
| Çeşitli renklerde boyalar |
{tocify} $title={İçindekiler}
Bileşenler
Boyaları temel olarak dört bileşen oluşturur: bağlayıcı, çözücü, pigmentler ve diğer katkı maddeleri. Bağlayıcının kullanımı zorunludur çünkü içerisindeki katı dolgu maddelerini bağlayarak kurumuş boya filminin oluşmasını sağlar, yüzeye yapıştırır, bağlar. Bağlayıcının cinsi ve miktarı boyanın silinebilirlik, (sadece plastik boya için geçerli olmak üzere) sertlik, yapışma, renk dayanıklılığı gibi özelliklerini belirler. Çözücü, boyanın viskozitesini ayarlamak için kullanılır. Uçucu olup film tabakasının oluşumuna katkıda bulunmaz, fakat yüzey yayılımını gerçekleştirir. Pigmentler boyaya renk ve örtücülük özelliği verir. Bunun dışında katılan her madde film tabakasıyla birleşerek boyaya fiziksel ve kimyasal özellik verir. Boyalar bağlayıcının cinsine bağlı olarak su bazlı ve solvent bazlı olarak ikiye ayrılırlar.
 |
| Ressamların kullandığı boyalar |
Boyanın Tanımı
Bir yüzey üzerine tatbik edildiğinde dekoratif ve koruyucu bir tabaka oluşturan kimyasal bir malzeme olarak tanımlanır. Bu malzeme belli prensipler dahilinde formüle edilen ve bünyesinde dört esas unsur bulunan kimyevi bir karışımdır.
- Bağlayıcılar
- Pigmentler ve dolgu malzemeleri
- Kimyasal katkılar
- Çözücüler (Solvent + Su)
Bağlayıcılar
Solvent uçması ve reaksiyon sonucu sıvı halden katı hale dönüşen, boya filmini meydana getiren likitlerdir. Boyaya katkısı: sertlik, sağlamlık ve parlaklık, yapışma; hava koşullarına, güneş ışınlarına ve kimyasallara dirençtir. Bağlayıcı, boyanın temel direği olup, tipine göre boyaya ismini verir.
Pigmentler
Pigmentler düzgün, yuvarlak, doğal veya sentetik, inorganik veya organik, çözünmeyen dağılmış (toz) parçalardır. Bu parçalar; boya sıvısının içinde dağılarak boyaya renk vermenin yanında opaklık, katılık, dayanıklılık ve korozyona dayanıklılık gibi boyanın temel özelliklerini de geliştirirler. Bu terim beyaz veya renkli pigmentler ile birlikte genleştiriciler de içerir. Pigment olan tozlar ve boyalar arasındaki fark genel olarak çözünürlüğün temelinde incelenmektedir. Kullanım esnasında pigmentler çözünmeyen ve madde içerisinde dağılan, boyalar ise çözünebilir veya solüsyon halinde bulunan malzemelerdir.
Pigment çeşitleri
- Organik Pigmentler
- İnorganik Pigmentler
- Metalik Pigmentler
- Sedefimsi Pigmentler
- Monomer Pigmentler
Korozyon Önleyici Pigmentler
- Çinko kromat
- Çinko fosfat
- Metalik Pigmentler
Dolgu maddeleri
- Kalsit
- Barit
- Talk
- Kil
- bentonit
Kimyasal katkılar
Bu grupta yer alan maddeler çok değişik özelliklerde olan ve boyaya çok az miktarda giren kimyasallardır. Katkı maddeleri boyanın özelliklerini iyileştirmek, istenmeyen olumsuz değişimleri engellemek için kullanılır.
- Surfektanlar
- Islatıcılar
- Kurutucular
- Matlaştırıcılar
- Kaymak kesici
- Çökme engelleyici
- Köpük kesiciler
- UV ışınlarından koruyucular
- Optik beyazlaştırıcı
Çözücüler
Boyanın uçucu kısmını oluşturan kimyasal maddelerdir. Boyanın imalatı ve tatbikatı safhasında (uygulama kolaylığı için) kullanılan, boyanın özelliklerinde değişiklik yapmadan incelten sıvılardır.
Bunlardan bazıları toluen, ksilen, beyaz ispirto, aseton, su, benzin ve tinerdir.
Boya çeşitleri
Boyalar genel olarak dört ayrı çeşitte sınıflandırılabilir.
- Kurutma Metoduna Göre
- Fiziksel kurumalı boyalar (Ör: Fırın kurumalı boyalar)
- Kimyasal kurumalı boyalar (Ör: Sertleştirici girilerek kurutulan boyalar)
- Özelliklerine Göre
- İnşaat boyası
- Ahşap boya
- Zemin boyaları
- Gemi boyaları
- Pastel boya
- Yağlı boya
- Suluboya
- Gıda boyaları
- Oto boyaları
- Oto tamir boyaları
- İşaretleme boyaları (Ör: trafik levhaları)
- Ayakkabı boyası
- Akrilik boya
- Kök boya
- Toz boya
- Aerosol boya
- Kirlenme önleyici boya
- Otomotiv boyası
- Kara ışık boyası
- Tebeşir boyası
- Kara tahta boyası
- Emaye boya
- Çekiç boyası
- Yalıtkan boya
- Kumaş boyası
- Kurşun boya
- İndigo boya
- Parlak boya
- Metalik boya
- Süt boyası
- Soya boyası
- Tempera
- Aşıboyası
- Gram boyası
- Tiner
- Lake
- Kına
- Kırmız
- Çevreye Olan Etkisine Göre
- Su Bazlı Boyalar
- Solvent Bazlı Boyalar
- Reçinesine Göre
- Selülozik boyalar
- Rapid Boyalar
- UV Boyalar
- Akrilik boyalar
- Epoksi Boyalar
- Sentetik Boyalar
- Polyester Boyalar
- Poliüretan Boyalar
- Nem Kürlenmeli Boyalar
- Asit Kürlenmeli Boyalar
- Su Bazlı Boyalar
boya kelimesi ne demek TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
1. isim Renk vermek, dış etkilerden korumak için eşyanın üzerine sürülen veya içine katılan madenî, bitkisel veya sentetik madde.
2. isim Resim yapmak için kullanılan kuru, sulu veya yağlı boya.
3. isim Bir şeyin boyandıktan sonra aldığı renk:
"Tırnaklarının boyasını beğenmiyorum." - Falih Rıfkı Atay
4. isim, ağızlardan Yazı yazmak için kullanılan mürekkep.
5. isim, mecaz Allık, ruj, rimel vb. makyaj malzemeleri:
"Gözlerindeki ve dudaklarındaki abartılı boyalar onları benzer gösteriyor." - Ahmet Ümit
6. isim, mecaz Aldatıcı görünüş:
"Bu aleyhtarlıkların cümlesi de boyadır, silinince altındaki vatanperverlik görülür." - Ahmet Rasim
Güzel Sanatlar Terimleri Sözlüğü - 1968
İngilizce: paint, colour, Fransızca: peinture, Almanca: Farbe
(Resim) Başka cisimlerin yüzeyinde renkli bir katman oluşturmada kullanılan özdek. a. bk. boyayıcı boyalar.
Kimya Terimleri Sözlüğü - 1981
İngilizce: paint, Fransızca: peinture, Almanca: Farbe
Nesnelere renk vermek ya da onları dış etkilerden korumak için kullanılan renkli özdek.
Metalbilim İşlem Terimleri Sözlüğü - 1972
İngilizce: paint, Fransızca: peinture, Almanca: Anstrich; Farbe
Metal yüzeyleri, yenime karşı dayançlı kılmak ve renklendirmek için, üzerlerine sürülen özdek.
Bilgisayar Terimleri Karşılıklar Kılavuzu - 2007
paint
boya
Kelime Kökeni
Eski Türkçe bodu- fiilinden +Ig sonekiyle türetilmiştir.
Tarihte En Eski Kaynak
bodug "yakı, çivit, kına, boya" [ Uygurca (1000 yılından önce) ]
boya/boyağ [ İrşadü'l-Mülûk ve's-Selâtîn (1300) : takı boyagay anıng na'lini anıng kanına ]
[ Codex Cumanicus]