sinek

16 türde sinek örnekleri

Sinek, iki kanatlılar ya da çift kanatlılar (Diptera) denen böcek takımından eklembacaklıların ortak adıdır.

İki kanatlılar takımında yer alan sinekler arasında sivrisinek, tatarcık, karasinek ve büvelek adıyla ön plana çıkarlar ve başkalaşım geçirirler.

Dünya genelinde 177 familyada toplanan 120 000 tür bulunur. Palearktikte 120 familya ve 29 579 tür, Türkiye’de ise 63 familya ve 1170’den fazla tür vardır.

{tocify} $title={İçindekiler}

Sineklerin Bilimsel Sınıflandırması

Âlem: Animalia (Hayvanlar)
Alt âlem: Eumetazoa (Gerçek dokusu olan hayvanlar)
(Grup) Bilateria
Şube: Arthropoda (Eklem bacaklılar)
Alt şube: Hexapoda (Altı bacaklılar)
Sınıf: Insecta (Böcek)
Alt sınıf: Pterygota
İnfra sınıf: Neoptera
Üst takım: Endopterygota
Takım: Diptera
Diğer adları: İki kanatlılar, çift kanatlılar

Alt takımlar

Nematocera (Sivrisinekler)
Brachycera (Karasinekler)

I: baş; II: göğüs; III: karın; 1: prescutum;
2: anterior spiracle; 3: scutum;
4: basicosta; 5: calypters;
6: uzuv; 7: kanat damar; 8: kanat;
9: karın segmenti; 10: haltere; 11: posterior spiracle;
12: uyluk kemiği; 13: kaval kemiği; 14: spur;
15: ayak bileği; 16: propleuron; 17: prosternum;
18: mesopleuron; 19: mesosternum;
20: metapleuron; 21: metasternum;
22: bileşik göz; 23: arista; 24: duyarga;
25: maxilary palps; 26: alt dudak; 27: dudakçık;
28: pseudotracheae; 29: tip

Sineklerin Vücut Yapıları

Vücutları çok fazla kitin içermediği için yumuşaktırlar. Yapı bakımından iki büyük gruba ayrılır:

Nematocera (sivrisinekler) alt takımından iki kanatlıların vücudu zarif, ince yapılı, uzun üyeli ve çoğu diğer alt takımdan daha küçüktür.
Brachycera (sinekler ya da karasinekler) alt takımından iki kanatlıların vücudu tıknaz, kuvvetli yapılı, kısa üyeli ve çoğu diğer alt takımdan daha büyüktür.

Hepsi delici-emici ya da yalayıcı-emici ağız tipine sahiptir. Tam başkalaşımlı (holometabol) olduklarından larvaları ("kurt ya da kurtçuk") hem görünüş hem de yaşam tarzı bakımından erginlerinden oldukça farklıdır. Sarı, kahverengi, yeşil ya da siyah renkler, yapı ve pigment renklerdiir.

Cyclorrhapha grubundan sinekler duyargalarının üst kısmında yarım daire şeklinde bir yarık taşımasıyla tanınırlar. Puptan çıkmaya hazırlanırken, bu yarıktan vücut sıvısıyla dolmuş bir kese dışarıya doğru şişirilerek pupun patlatılması sağlanır. Başkalaşımdan sonra bu kese tekrar başın içine çekilir ve yerinde sadece kavisli bir iz kalır. Taksonomide bu iz çok önemlidir.

İki kanatlılar takımını diğer böcek takımlarından ayıran en önemli farkı yapı, arka kanatların değişime uğramasıyla oluşan ve denge görevi gören (halter) adlı ucu topuzlu yapıdır. Bu yapı ayrıca biraz farklı biçimde Strepsiptera takımında da bulunur.

Portekiz'de çekilmiş ve ön ilâ arka bacaklarıyla kanatlarını ve başını temizleyen bir et sineği. Sineğin çok serî hareketlerini daha iyi göstermek için kayıt yarı hızda gösterilmektedir.

Sineklerde Görme

Birçoğunda gözler büyüyerek başın büyük bir kısmını kaplamıştır. Gözlerin büyüklüğü ve yeri, familyaya ve eşeylere göre farklıdır. Dişilerin birleşik gözleri alında oldukça ayrı kalmasına karşın, erkeklerinde birbirine değer. Gözlerin yaygın rengi kırmızıdan koyu kahverengine kadar değişir ve bu renkler, bordo, koyu yeşil, kırmızı bantlarla bölünerek, göze çok güzel bir renklenme verirler. Mağaralarda yaşayanlarında gözler körelmiştir. Üçgen şeklinde dizilmiş üç nokta göz sadece ışığın algılanmasından sorumludur; fakat şekil göremezler.

Sineğin başı

Karasineğin (Musca domestica) duyu organlarının en hayret verici ve göz kamaştırıcı olanı,karmaşık bir yapıya sahip olan gözleridir.Karasineğin başındaki altı göz, ortalama 400 bin ommatidden (gözcük) meydana gelen mükemmel bir görme sistemidir. Her bir gözcük ayrı bir noktayı gördüğünden, görüntü beyinde bir araya getirildikten sonra bir mânâ çıkartılır. Yani her gözcük bir gözün bütün özelliklerine sahiptir. Hatta bu özelliği sayesinde arkasını da görebilir. Küçük olduklarından ve 2 mm yakınındaki bir cismi net olarak görebildiğinden, ayrı bir merceğe ihtiyaç yoktur. Bu gözlerin bir üstünlüğü de görme hızından gelir. İnsan gözü saniyede 20 ilâ 50 açık- koyu renk değişimini farkedebilirken, karasinekte bu, saniyede yaklaşık 200 defaya çıkar.

Sineğin bacağı

Sineklerde Üreme

Üzüm salkımı ya da saçak şeklinde olan yumurtalıklarında meydana gelen, uzun-oval, çok defa üzerinde yapılaşmalar olan yumurtalarını tek tek ya da topluca bırakırlar.

Bazı sinekler, özellikle asalak olanlar, larva doğururlar (larvipar) ve dışarı çıkan larvalar hemen pup olur.

Larvalar başkalaşım gösteren bütün böceklerde olduğu gibi, erginlerine hiç benzemezler. Kural olarak sinek larvalarının ("kurt ya da kurtçuk") gelişmesinde birbirlerinden deri değiştirme ile ayrılan 3-4 evre vardır.

Havada çifleşen sinekler (Simosyrphus grandicornis)

Pup evresi sivrisineklerde ve ilkel sineklerde mumya pup tipidir. Buna karşılık Cyclorrhapha grubundan sineklerde, puplar sondan bir önceki, yani üçüncü devrede meydana gelen bir pup derisi (puparium) içinde bulunur ve bu tipe çıngıraklı pup denir.

Sineklerde Solunum

Trake sistemi erginlerde iyi gelişmiştir. Karasinek (Musca domestica), kanatlarını saniyede 200 defa çırparken, dinlenme esnasında harcadığı enerjinin yaklaşık 100 katı bir enerji harcar. Aktif uçuş, çok enerji gerektiren bir fiil ve ancak düzenli oksijen temini ile mümkün olabilir. Karın bölgesine dizilen düzinelerce açıklıktan (stigma) rahatlıkla nefes alıp verebilir. Bu gözeneklerden giren hava, daha küçük kanalcıklara ayrılan borularla hücrelere muntazam bir sekilde iletilir. Sinek, bir yere konduğu zaman, karın kaslarını kasarak, içeriye hava pompalar. Uçma esnasında buna gerek duymaz. Çünkü, saniyede 200 defa çırpılan kanatlar, zaten kâfi miktarda hava girmesini sağlarlar. Böylece sinek, nefes alıp vermek için ayrı bir enerji sarf etmez.

Karasinek larvası

Sineklerde Beslenme

Besin olarak sıvı maddeleri alırlar. Sıvının emilmesi, besin kanalının ön kısmında bulunan iki emme pompası ile gerçekleşir. Genellikle besinler yemek borusuna ince bir kanalla bağlı olan büyük hacimli kursakta depolanır.

Saprofaj beslenmeden iç asalaklık (endoparazitizm)'a kadar bütün geçiş kademesini gösteren türleri vardır.

Sivrisinek larvası

Sineklerin Uçuşu

Sinekler uçuş için yön tayini ve kontrolünde belirleyici rol oynayan organlarını büyük bir titizlikle son bir defa gözden geçirir. Sonra sanki uçuş takımlarının son kontrolünü yaparak uçuşa geçecek pilot gibi, ön tarafındaki denge organlarını (halter) ayarlar ve uçuş pozisyonunu alır. Son olarak, antenlerinin ucundaki alıcılar (reseptör) vasıtasıyla, rüzgârın şiddetine ve yönüne göre kalkış açı ve hızını ayarlar ve nihayet havalanır. Bu hazırlıklar çok çok kısa bir zamanda cereyan eder. Uçuşa geçer geçmez kısa sürede hızlanabilir ve giderek yaklaşık saatte 10 km gibi bir hıza erişir.

Kısa antenli, iri gözlü, 6– 8 mm kadar boya sahip olan karasineğin (Musca domestica) ağzı küt uçlu hortuma benzer. Hortumun ucu süngerimsi bir yastık şeklinde olup, üzerinde ince kanalcıklar halinde birçok delik bulunur. Göğüs kısmının iki yanında yer alan ve bir bölümü vücudun içine gömülü olan bu kanatlar, sinirlerle bölünmüş, çok ince bir zardan meydana gelir. Bunlar birbirinden bağımsız da hareket edebilir. Ancak uçuş esnası hariç. Uçuş esnasında, tek kanatlı uçaklarda görüldüğü gibi, tek bir eksen üzerinde gidip gelirler. Bu kanatların hareketini sağlayan kaslar, sinek uçmaya başlar başlamaz kasılır, inişe geçtiğinde de gevşer. Uçuşa geçerken, sinirlerin denetimindeki bu kas ve kanat hareketleri, bir zaman sonra otomatik hale gelir. Karasinek kanatlarını son derece hızlı çırpar. Bu çırpış ona, uçuşta kararlılık sağlar.

Bir yaban arısı yakaladığı sinek ile beslenirken

Anopheles gambiae

Sınıflandırma

Sinekler (Diptera), Strepsiptera (yelpaze kanatlılar), Mecoptera (akrep sinekleri) ve Siphonaptera (pireler) takımlarıyla birlikte Antliophora adı altında bir üst grupta toplanırlar. Bu grup Lepidoptera (pul kanatlılar) ve Trichoptera (kundak böcekleri) takımlarıyla birlikte Panorpida adı altında daha büyük bir grup oluşturur.

Sivrisinekler

Alt takım: Nematocera (Sivrisinekler)

İnfratakım: Axymyiomorpha

Familya: Axymyiidae

İnfratakım: Culicomorpha

Üst familya: Culicoidea

Familya: Dixidae
Familya: Corethrellidae
Familya: Chaoboridae
Familya: Culicidae

Üst familya: Chironomoidea

Familya: Thaumaleidae
Familya: Simuliidae
Familya: Ceratopogonidae
Familya: Chironomidae

İnfratakım: Blephariceromorpha

Familya: Blephariceridae
Familya: Deuterophlebiidae
Familya: Nymphomyiidae

İnfratakım: Bibionomorpha

Familya: Anisopodidae
Familya: Bibionidae
Familya: Bolitophilidae
Familya: Cecidomyiidae
Familya: Diadocidiidae
Familya: Ditomyiidae
Familya: Hesperinidae
Familya: Keroplatidae
Familya: Lygistorrhinidae
Familya: Mycetophilidae
Familya: Pachyneuridae
Familya: Rangomaramidae
Familya: Sciaridae

İnfratakım: Psychodomorpha

Familya: Canthyloscelididae
Familya: Perissommatidae
Familya: Psychodidae
Familya: Scatopsidae

İnfratakım: Ptychopteromorpha

Familya: Ptychopteridae
Familya: Tanyderidae

İnfratakım: Tipulomorpha

Familya: Cylindrotomidae
Familya: Limoniidae
Familya: Pediciidae
Familya: Tipulidae
Familya: Trichoceridae

Tipulidae

Karasinekler

Alt takım: Brachycera (Karasinekler)

İnfratakım: Asilomorpha

Familya: Asiloidea
Familya: Empidoidea
Familya: Nemestrinoidea

İnfratakım: Muscomorpha

Seksiyon: Aschiza

Üst familya: Platypezoidea

Familya: Phoridae
Familya: Opetiidae
Familya: Ironomyiidae
Familya: Lonchopteridae
Familya: Platypezidae

Üst familya: Syrphoidea

Familya: Syrphidae
Familya: Pipunculidae

Seksiyon: Schizophora

Alt seksiyon: Acalyptratae

Üst familya: Conopoidea

Familya: Conopidae

Üst familya: Tephritoidea

Familya: Lonchaeidae
Familya: Pallopteridae
Familya: Piophilidae
Familya: Platystomatidae
Familya: Pyrgotidae
Familya: Richardiidae
Familya: Tephritidae
Familya: Ulidiidae (Otitidae)

Üst familya: Nerioidea

Familya: Cypselosomatidae
Familya: Micropezidae
Familya: Neriidae
Familya: Pseudopomyzidae

Üst familya: Diopsoidea

Familya: Diopsidae
Familya: Gobryidae
Familya: Megamerinidae
Familya: Nothybidae
Familya: Psilidae
Familya: Somatiidae
Familya: Strongylophthalmyiidae
Familya: Syringogastridae
Familya: Tanypezidae

Üst familya: Sciomyzoidea

Familya: Coelopidae
Familya: Dryomyzidae
Familya: Helosciomyzidae
Familya: Ropalomeridae
Familya: Huttoninidae
Familya: Heterocheilidae
Familya: Phaeomyiidae
Familya: Sepsidae
Familya: Sciomyzidae

Üst familya: Sphaeroceroidea

Familya: Chyromyidae
Familya: Heleomyzidae
Familya: Sphaeroceridae
Familya: Nannodastiidae

Üst familya: Lauxanioidea

Familya: Celyphidae
Familya: Chamaemyiidae
Familya: Eurychoromyiidae
Familya: Lauxaniidae

Üst familya: Opomyzoidea

Familya: Agromyzidae
Familya: Anthomyzidae
Familya: Asteiidae
Familya: Aulacigastridae
Familya: Clusiidae
Familya: Fergusoninidae
Familya: Marginidae
Familya: Neminidae
Familya: Neurochaetidae
Familya: Odiniidae
Familya: Opomyzidae
Familya: Periscelididae
Familya: Teratomyzidae
Familya: Xenasteiidae

Üst familya: Ephydroidea

Familya: Camillidae
Familya: Curtonotidae
Familya: Diastatidae
Familya: Ephydridae
Familya: Drosophilidae

Üst familya: Carnoidea

Familya: Acartophthalmidae
Familya: Australimyzidae
Familya: Braulidae
Familya: Canacidae
Familya: Carnidae
Familya: Chloropidae
Familya: Cryptochaetidae
Familya: Inbiomyiidae
Familya: Milichiidae
Familya: Tethinidae

Alt seksiyon: Calyptratae

Üst familya: Muscoidea

Familya: Anthomyiidae
Familya: Fanniidae
Familya: Muscidae
Familya: Scathophagidae

Üst familya: Oestroidea

Familya: Calliphoridae (Göksinekler)
Familya: Mystacinobiidae
Familya: Oestridae
Familya: Rhinophoridae
Familya: Sarcophagidae
Familya: Tachinidae

Üst familya: Hippoboscoidea

Familya: Glossinidae
Familya: Hippoboscidae
Familya: Mormotomyiidae
Familya: Nycteribiidae
Familya: Streblidae

İnfratakım: Stratiomyomorpha

Familya: Pantophthalmidae
Familya: Stratiomyidae
Familya: Xylomyidae

İnfratakım: Tabanomorpha

Familya: Athericidae
Familya: Austroleptidae
Familya: Oreoleptidae
Familya: Pelecorhynchidae
Familya: Rhagionidae
Familya: Spaniidae
Familya: Tabanidae (Sığır sineği)

İnfratakım: Vermileonomorpha

Familya: Vermileonidae

İnfratakım: Xylophagomorpha

Familya: Xylophagidae

Bombylius major

Empis opaca

Fannia canicularis

Silvius alpinus

Tabanus.bovinus

Stratiomys maculosa

Chloromyia formosa

Coenomyia ferruginea

bir sinek türü

Chironomidae

Ağzıyla baloncuk yapan bir sinek

Dioctria atricapilla

Sivrisinek gözü

sinek hakkında bilgi nedir TDK sözlük anlamı ne?

sinek, -ği
1. isim, hayvan bilimi Çift kanatlılardan, birtakım uçucu böceklerin genel adı.

2. isim İskambil kâğıtlarının siyah renkte yoncayı andıranı, ispati.

Gökbilim Terimleri Sözlüğü - 1969

İngilizce: Musca, Mus(Muscae), Fransızca: Mouche, Almanca: Fliege

Bir takımyıldızın adı.

Asalakbilim Terimleri Sözlüğü - 1970

Türkçe: zübab, İngilizce: fly, Fransızca: mouche, Almanca: Fliege, Latin: musca

Çiftekanatlılar takımına bağlı birçok böcek türünün ortak adı. bk. karasinek.

Zanaat Terimleri Sözlüğü - 1976

(I) Çorap motifi. (Yenikent *Aksaray -Niğde)

(II) Genellikle çam ağacından yapılan testi. (Akdağ *Gelendost, *Senirkent -Isparta)

Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü -

İngilizce: fly

Diptera takımındaki sineklerin genel adı.

Sinek Kelimesinin Kökeni

Eski Türkçe siŋek sözcüğünden evrilmiştir. Eski Türkçe sözcük Eski Türkçe siŋ "sızlama veya vınlama sesi" sözcüğünden +Ak sonekiyle türetilmiştir.

Tarihteki En Eski Kaynak

siŋek "kara sinek, sivri sinek" [Uygurca (1000 yılından önce)]