kloroplâtinik asit [Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998]
kloroplatinik asit [Kimya Terimleri Sözlüğü (II) - 2007]
İngilizce: chloro platinic acid, Almanca: Chloroplatin (IV) säure, Platinchlor-wasserstoff-säure
Formülü H2PtCl6, parlak kırmızı-kahverengi kristal bir asit. Platinik klorür de denir.
Formülü H2PtCl6, parlak kırmızı-kahverengi kristal bir asit. Platinik klorür de denir.
Kloroplatinik asit (İngilizce: Chloroplatinic acid veya hexachloroplatinic acid) (hekzakloroplatinik asit olarak da bilinir), [H3O]2[PtCl6](H2O)x (0≤x≤6) formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Kırmızı bir katı, genellikle sulu bir çözelti olarak önemli bir platin kaynağıdır. Genellikle kısaca H2PtCl6 olarak yazılsa da, hekzakloroplatinat anyonunun (PtCl62-) hidronyum (H3O+) tuzudur. Hekzakloroplatinik asit oldukça higroskopiktir.
IUPAC adı: Dihidronyum hekzakloroplatinat(2-)
Diğer adlar: Hekzakloroplatinik asit
Kloroplatinik Asidin Üretimi
 |
| Platin sıcak kral suyunda çözülüyor |
Kral suyu yolu ile üretildiğinde, hekzakloroplatinik asidin aşağıdaki denklemden kaynaklandığı düşünülmektedir:
Pt + 4 HNO3 + 6 HCl → H2PtCl6 + 4 NO2 + 4 H2O
Ortaya çıkan turuncu/kırmızı çözelti, kahverengimsi kırmızı kristaller üretmek için buharlaştırılabilir. Bazı yazarlar, bu yöntem kullanılarak üretilen hekzakloroplatinik asidin nitrosonyum hekzakloroplatinat ile kontamine olduğunu ileri sürmektedir. Daha yeni literatür, durumun böyle olmadığını ve nitrik asit uzaklaştırıldıktan sonra, bu yöntemle hazırlanan örneklerin saptanabilir azot içermediğini gösterir.
Alternatif yöntemler araştırılmış ve tanımlanmıştır, genellikle azot kontaminasyonunun önlenmesi ile motive edilmiştir.
Reaksiyonlar
Isıtıldığında, hekzakloroplatinik asit platin(IV) klorüre ayrışır.- H3O)2PtCl6·nH2O → PtCl4 + 2 HCl + (n + 2) H2O
Uygulamalar
Potasyum tayini
Kloroplatinik asit, potasyumun kantitatif analizi için popüler hale getirildi. Potasyum çözeltiden seçici olarak potasyum hekzakloroplatinat olarak çökeltilir. Belirlemeler, fazla platinat iyonu olan %85 (h/h) alkol çözeltilerinde yapıldı ve çökelen ürün tartıldı. Potasyum %0.02 ila %0.2 (m/v) oranında seyreltik olarak çözeltiler için tespit edilebilir.
Potasyum tayini için bu yöntem, daha önce kullanılan sodyum kobaltinitrit yöntemine kıyasla avantajlıdır, çünkü tek bir çökeltme reaksiyonu gerektirmiştir. Çöken ürünlerin gravimetrik analizi, iyon seçici elektrotlar, alev fotometrisi, ICP-AES veya ICP-MS gibi modern enstrümantal analiz yöntemleri ile desteklenmiştir.
Platinin saflaştırılması
Amonyum klorür gibi bir amonyum tuzu ile işlemden sonra, kloroplatinik asit bir katı olarak çöken amonyum hekzakloroplatinata dönüşür. Bir hidrojen atmosferinde ısıtıldıktan sonra amonyum tuzu elementer platine dönüşür. Platin genellikle cevherlerden izole edilir ya da artıklardan geri dönüştürülür.
Kataliz
Birçok platin bileşiği gibi, kloroplatinik asit de hidrojenasyon ve ilgili reaksiyonlar için bir katalizördür (veya ön-katalizördür). İlk olarak John Speier ve Dow Corning'in meslektaşları tarafından bildirildiği gibi, olefinlere hidrosilanların ilavesini, yani hidrosililasyonu katalize eder. Erken gösterim reaksiyonlarında pentenlerle triklorosilanın (SiHCl3) izopropanol çözeltileri kullanıldı. Alkenlere silan eklenmesi ile ilgili önceki çalışmalar, verimsiz radikal reaksiyonlar gerektiriyordu. Karstedt katalizörünün yanı sıra, Speier'in katalizörü hidrosililasyon için yaygın kullanıma sahiptir, ana dezavantaj katalizörün yumuşak özellikleridir.
Genel olarak kloroplatinik asidin gerçek katalizörün bir öncüsü olduğu kabul edilir. Kolloidal platin veya sıfır değerlikli kompleksler için olası bir rol de dikkate alınmıştır.
İlgili bileşikler
Kral suyundan hazırlanan kloroplatinik asidin nitrosonyum hekzakloroplatinat, (NO)2PtCl6 içerdiği önerilmektedir. Nitrosonyum hekzakloroplatinat, nitrosil klorür (NOCl) ve platin metalinin reaksiyonu ile elde edilir. Nitrosonyum hekzakloroplatinatın su ve hidroklorik asit ile kuvvetli reaksiyona girdiği ve kral suyu ile hazırlanan kloroplatinik asidin nitrosonyum hekzakloroplatinat ile kontaminasyonu mümkün olmadığı bulunmuştur.
Tanımlayıcılar
CAS numarası: 16941-12-1
PubChem: 61859
EC-numarası: 241-010-7
RTECS numarası: TP1510000
SMILES:
ChemSpider: 55731
Özellikleri
Molekül formülü: H6Cl6O2Pt
Molekül kütlesi: 409.81 g/mol
Görünüm: Kırmızımsı kahverengi katı
Yoğunluk: 2.431 g/cm3
Erime noktası: 60 °C (140 °F)
Kaynama noktası: ayrışır
Çözünürlük (su içinde) Son derece çözünür
 |
| NFPA 704: 201 |
Tehlikeler
R-ibareleri: R25, R34, R43
Belirtilmiş yerler dışında verilmiş olan veriler, Standart sıcaklık ve basınçtadır. (25 °C, 100 kPa)
Esas adı platin klorür olan alkaloyid bir ayraç.