yorumsamacılık

 

{tocify} $title={İçindekiler}

Yorumsamacılık ya da hermenötik, ilkin Hristiyan teolojisi alanındaki yorum tartışmalarından ortaya çıkan bir anlam ve metodoloji bilgisi. Daha sonra terim teolojik sahanın dışına çıkmış ve daha genel anlamda yorum araştırmalarıyla ilgili felsefi bir disiplin haline gelmiştir. Antik Yunan tanrısı Hermes, yer (insanlar) ile gök (tanrılar) arasında bağ kurucu ve yeryüzünde yukarının (tanrısal olanın) yorumcusu (hermesneuta) olarak kabul görmekte idi. “Hermenötik” denilen bu kelime kaynağını Hermes’in bu fonksiyonundan alır. Hermenötik (Hermeneutics) sözcüğü bir metnin içrek (ezoterik) anlamının bulunması, bir metnin asıl maksadının anlaşılması anlamlarında kullanılmaktadır ve yorum ilmi olarak kabul edilir. Saltık ve nesnel olması gereken bir bilim dalına (Felsefeye) böyle bir kuram getirmek Aziz Yardımlı gibi felsefeciler tarafından mantık dışı bulunmuştur.

Etimoloji

Hermenötik kelimesi çevirmen, yorumcu/müfessir anlamındaki Yunanca Ερμηνεύς (hermeneus)'dan gelen ἑρμηνεύω (hermēneuō, "çevirmek, yorumlamak"), teriminden türetilmiştir. Bu terim aynı zamanda tanrıların mesajlarının yorumlayıcısı olan Yunan tanrısı Hermes ile de ilişkilidir. Robert S. P. Beekes (2009) kelimenin kaynağı için Yunan öncesi bir orijini öne sürer.

Tarih

Batı dünyasında metnin yorumu bilgisi anlamında hermenötiğin iki kaynağı vardır: İlki İskenderiye'deki antik Yunan retorikçilerinin metin araştırmaları diğeri de Helenistik kültürle çağdaş olan Kitab-ı Mukaddes'in Kilise Babalarına ve Yahudi Midraşik yorum geleneğidir.

Yorumsamacılığın önemli isimlerinden Gadamer’e göre, insan davranışını anlayabilmek için, bu davranışın anlamını yorumlamalıdır.

• İnsan davranışları, doğa olayları gibi yasalarca yönetilen ya da neden-sonuç ilişkisi ile açıklanamaz. Örneğin, bir trafik kazasında, yaralanan kişinin bilerek mi arabanın önüne atladığı yoksa dikkatsizliği nedeniyle mi yaralandığı davranışına yüklediği anlam ile ortaya çıkar ve iki durum da sosyal bilimler açısından farklı anlamlar taşır.
• Yorumsamacılara göre, doğa bilimleri ile sosyal bilimler arasında farklılıklar vardır. Doğa olaylarını, anlamdan yoksun şekilde olaylar arasındaki ilişkileri yasalar şeklinde açıklamak mümkündür.

Yorumsal yaklaşım özellikle sosyal bilimlerin konusu olayların öznelerinden algılayışından bağımsız anlaşılamaması üzerine kuruludur. Sosyal bilimci belirli kültürel, tarihsel, ideolojik etkilerin altında olduğunu kabul etmeli ve onlara eleştirel yaklaşmalı, olumlu ve olumsuz yönlerini değerlendirebilmedir.

Yorumsamacılar, toplumsal olayları açıklamada öznelerin düşünsel süreçlerine ağırlıklı yer verdikleri ve öznelerin dışında işleyen süreçleri göz ardı ettiği için eleştirilmiştir. Oysa öznelerin yaklaşımları ideolojik olabilir. Öznelerin eylemleri amaçlanmayan sonuçlara yol açabilir.

Kaynakça

• Rogerson, J. W. (2006). The Oxford handbook of biblical studies. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199237777.
• Zimmermann, Jens (2015). Hermeneutics: a very short introduction (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 978-0199685356.
• Eidinow, Esther (2017). The Oxford handbook of ancient Greek religion. Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 978-0198810179.
• Salvesen, Alison G. (2021). The Oxford handbook of the Septuagint. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199665716.
• Klein, Ernest, A complete etymological dictionary of the English language: dealing with the origin of words and their sense development, thus illustrating the history of civilization and culture, Elsevier, Oxford, 2000, s. 344.
• R. S. P. Beekes, Etymological Dictionary of Greek, Brill, 2009, s. 462.
• Kraemer, David Charles (1990). The mind of the Talmud: an intellectual history of the Bavli. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0195062908.
• Neusner, Jacob (1990). The Literature of formative Judaism. The Midrash-compilations. New York: Garland Pub. ISBN 978-0824081829.
• Neusner, Jacob (1997). The intellectual foundations of Christian and Jewish discourse : the philosophy of religious argument. Londra: Routledge. ISBN 978-0415153980.
• Blowers, Paul M. (2019). The Oxford handbook of early Christian biblical interpretation (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 978-0198718390.
• Halivni, Daṿid (2013). The formation of the Babylonian Talmud. New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0199739882.
• Strack, Hermann Leberecht (1992). Introduction to the Talmud and Midrash (1. bas.). Minneapolis: Fortress Press. ISBN 978-0800625245.
• Lebens, Samuel (2020). The principles of Judaism (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198843252.
• Berger, Michael S. (1998). Rabbinic authority. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0195122695.
• Williams, Benjamin (2016). Commentary on Midrash rabba in the sixteenth century : the Or ha-sekhel of Abraham Ben Asher (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198759232.