Ekonometri (İngilizce: econometrics), ekonomik verilerin, matematik, istatistik ve bilgisayar bilimi aracılığıyla ekonomik ilişkilerin ampirik bir biçimde değerlendirilerek, bu veriler arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim dalıdır. Daha açık olmak gerekirse, "sonucu uygun metodlarla ilişkilendirilmiş, teori ve gözlemin eşzamanlı gelişimi tabanlı mevcut ekonomik olgunun nicel çözümlemesidir." Bir ekonomiye giriş ders kitabı ekonometriyi: "dağlarca verinin arasından basit ilişkileri çıkarmak için titizlikle araştırmak" olarak açıklamıştır. "Ekonometri" terimi ilk olarak Polonyalı ekonomist Pawel Ciompa tarafından 1910 yılında kullanılmıştır. Bugünkü kullanım şekline getiren ise Ragnar Frisch'dir. Günümüzde daha güçlü bilgisayar yazılımların varlığıyla ekonometrik analizlerin gücü artmıştır.
Etimolojik olarak "ekonomik ölçüm" anlamına gelmektedir. Matematiksel İktisat, İstatistik ve Ekonomi Teorisi'nin bir birleşiminden oluşur. Ekonomik teorinin, ampirik analizle sınanmasını mümkün kılar. Örneğin, talep eğrisinin Ekonomi Teorisinin öngördüğü gibi aşağı doğru eğimli (negatif eğimli) olup olmadığı ekonometrik yöntemlerle test edilir. Ekonomi Teorisi eğim katsayısının kesin değeri hakkında bir yorumda bulunmazken, Ekonometri ile eğim katsayısının değeri kestirilmeye çalışılır. Talep eğrisi örneğinde bir malın fiyatında meydana gelen bir birimlik artışın, talep miktarında herhangi bir azalmaya yol açıp açmadığı, azalma oluyorsa belli bir aralıkta yaklaşık olarak ne kadar bir azalmayı beraberinde getirdiği ekonometri ile ölçülür.
Ekonometrinin en çok kullanılan yöntemi Regresyon analizidir.
Ekonometrik çözümlemeler iki ana dalda incelenebilir. Birincisi zaman serisi analizi, bir diğeri ise yatay kesit analizidir. Zaman serisi analizi değişkenlerin bir zaman aralığı üzerindeki değerlerini ve bu değerlerin farklı değişkenler için birbirleriyle karşılaştırılmasına dayanır. Yatay kesit analizi ise tek bir zaman noktasında farklı değişkenlerin incelenmesine dayanır. Örneğin 1990-2000 yılları arasında ekonomik büyüme ve istihdam arasındaki ilişki tek bir ülke için incelendiğinde zaman serisi analizi, 1990 yılı üzerinde farklı ülkelerin istihdam ve ekonomik büyüme rakamları incelendiğinde yatay kesit analizi yapılmış olur.
Zaman serileri ve yatay kesit verileri bir arada kullanıldığında ise panel veri analizi denen yöntem uygulanır. Örneğe göre bu analiz 1990 ile 2000 yılları arasında 20 farklı ülkenin istihdam ve ekonomik büyüme rakamları analiz edildiğinde panel veri teknikleri kullanılır.
{tocify} $title={İçindekiler}
Ekonometrik modeller
İki değişkenli tek denklemli doğrusal ekonometrik model
Yt = βo + β1Xt + ut
- Yt: Bağımlı (açıklanan) değişken
- Xt: Bağımsız (açıklayıcı) değişken
Örneğin: Harcamalar ile gelir arasında doğrusal bir bağlantı olduğu kabul edilirse bu bağlantı için anakitle doğrusal model şöyle tanımlanabilir:
Kişisel harcamalar = Sabit (otonom) harcama + Harcama eğilimi X Gelir + Tesadüfi bir hata değişkeni
Y = β0 + β1t + ut
Değişkenler:
- Yt: Kişisel harcamalar
- Xt: Gelir
- ut: Rassal (tesadüfî) bir hata değişkeni
Regresyon katsayıları
- β0: sabit terim katsayı
- β1: eğilim katsayı
Böyle bir modelin regresyon katsayılarının klasik regresyon analizi en küçük kareler yöntemiyle kestirimi yapılabilir yani Y = b0 + b1t Burada
- b0: sabit terim katsayı kestirimi;
- b1: eğilim katsayı kestirimi
olur. Bu katsayı kestirimleri kullanılması ile her bir gelir miktarı için yaklaşık ne kadar harcama yapılacağı hakkında tahminler elde edilebilir.
Bu iki değişkenli doğrusal modelin sağlıklı tahmin vermesi için bu doğrusal modelin özellikle hata teriminin istenen temel varsayımlara sahip olması gerekir. Aksi takdirde yanıltıcı sonuçlar elde edilebilir.
Çok değişkenli tek denklemli doğrusal ekonometrik model
Yt = βo + β1X1,t + β2X2,t + ... + βkXk,t + ut
Simgelerin anlamı
Yt: Bağımlı (açıklanan) değişken
Xi,t: Bağımsız (açıklayıcı) değişken(ler) , i = 1 ... n
βk: Parametre(ler) , k = 0 ... n
ut: Hata terimi
Ayrıca bakınız
- Augmented Dickey–Fuller Testi
- Choice Modelleme
- Cowles Vakfı
- Ekonometrik Yazılım
- Finansal Modelleme
- Finansal Ekonometri
- Granger Nedenselliği
- Ekonometrideki önemli yayınlar
- Makroekonomik model
- Metodolojik Bireycilik
- Önceden Belirlenmiş Değişkenler
- Tek denklem modelleri (ekonometrik)
- Mekansal Ekonometri
- Birim kök
TDK sözlük anlamı ve açıklaması nedir?
isim, ekonomi, (ekonome'tri), Fransızca économétrie
Ekonomik olayların açıklanmasında çok sayıda değişkeni göz önüne alarak ve karşılıklı bağıntılar kurarak teorik çalışmaların deneylerle doğrulanmasını sağlayan matematiksel yöntem.
Tecim, Maliye, Sayışmanlık ve Güvence Terimleri Sözlüğü - 1972
Türkçe: ekonometri, İngilizce: econometrics, Fransızca: économétrie
Ekonomik bağlantıları sayışıma dayalı eşitlikler biçiminde belirten ekonomi dalı.
İktisat Terimleri Sözlüğü - 2004
İngilizce: econometrics
İktisadi olaylar arasındaki ilişkileri matematiksel fonksiyonlara dönüştürerek istatistik yöntemleriyle tahmin ve değerlendirme yapan iktisat, matematik ve istatistiğin bileşiminden oluşan bilim dalı.
Ekonometri Terimleri Karşılıklar Sözlüğü -
İngilizce: econometrics
ekonometri