 |
| Atatürk Kent Ormanı, Beyaz Jüt |
Corchorus capsularis (patsun olarak da bilinir), yaygın olarak beyaz jüt olarak bilinir, Malvaceae familyasından bir çalı türüdür. Ana jüt kaynağı olan Corchorus olitorius lifinden daha kaliteli olduğu düşünülen jüt lifi kaynaklarından biridir. Yaprakları gıda maddesi olarak, yaprakları, olgunlaşmamış meyveleri ve kökleri ise geleneksel tıpta kullanılmaktadır.
{tocify} $title={İçindekiler}
Bilimsel Sınıflandırması
- Alem: Plantae (Bitkiler)
- Dal: Tracheophyta (Damarlı bitkiler)
- Dal: Magnoliophyta (Kapalı tohumlular)
- Dal: Magnoliopsida (İki çenekliler)
- Dal: Rosids
- Sınıf: Malvales
- Aile: Malvaceae (Ebegümecigiller)
- Cins: Corchorus
- Tür: C. capsularis
- Binom İsmi: Corchorus capsularis
- Eş anlamlılar:
- Corchorus cordifolius Salisb.
- Corchorus marua Buch.-Ham. nom. inval.
Tanımı
Corchorus capsularis, akut yaprakları, sarı beş yapraklı çiçekleri olan ve iki veya daha fazla metre yüksekliğe kadar büyüyen, dik, yıllık bir çalıdır. Küresel meyvelere sahiptir. Muhtemelen Çin'de ortaya çıktı, ancak şimdi Bangladeş ve Hindistan'da yetiştiriliyor ve tropikal Afrika'nın çoğuna yayılmış olarak bulunuyor. Ayrıca Brezilya'nın Amazon bölgesinde yetiştirilmektedir.
Kullanımı
Çok fazla sayıda türü olmasına rağmen ticari anlamda lif üretimi Corchorus capstilaris L. türünden yapılmak- tadır. Başlıca üretim yeri Asya kıtası olup Hindistan ve Bangladeş dünya üretiminin % 90’ını karşılamaktadır. C. capsularis'ten yapılan lif, C. olitorius'tan yapılandan daha beyaz ve daha kalitelidir. Lif, suda ıslatılarak, yumuşak doku çıkarılarak, lifi sertleştirerek ve kurutarak kesilen gövdelerden çıkarılır. Lifler, kaynaklarına göre doğal ve suni lifler olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Doğal lifler bitkisel, hayvansal ve mineral lifler, kimyasal lifler ise sentetik ve yarı sentetik lifler olarak sınıflandırılır. Doğal lifler, adından da anlaşılacağı gibi, doğada kolayca bulunabilen liflerdir. Bitki lifleri, bitkilerin tohumlarından, saplarından, yapraklarından veya meyvelerinden elde edilen liflerdir. Bast lifleri veya sak lifleri olarak adlandırılan bitki lifleri, bitki kabuğunun epidermis ile floem arasındaki kısımlarında bulunur. Kaba liflere yumuşak lifler de denir. Bitkiler tamamen büyüdüğünde, bitkinin kabuğu ve odunsu kısımlarının ayrılmasıyla elde edilir. Yaprak lifleri monokotların uzun, dar yapraklarından yapılır. Tohumun veya meyvenin lifi, tohum kabuğunun içindeki liflerden elde edilir (Gürcüm, 2010: 174). Sentetik lifler, doğada bulunan bazı hammaddelerin kalıplanması veya bazı küçük moleküllerin kimyasal olarak birleştirilmesiyle elde edilir. Çuval, çanta, halı, perde, kumaş ve kağıt yapımında kullanılır. C. olitorius ve C. capsularis jütün ana kaynaklarıdır. Dünya üretimi, mahsulün Ganj ve Brahmaputra taşkın yatakları ve delta bölgesinde iyi yetiştiği Hindistan ve Bangladeş'te yoğunlaşmıştır.
Bu bitkinin yaprakları ve sürgünleri gençken yaygın olarak salatalarda yenir ve daha yaşlıyken pişmiş yapraklı sebze olarak kullanılır. Yapraklar kurutulur ve çorbalarda veya çaylarda koyulaştırıcı olarak kullanılmak üzere toz haline getirilir. Olgunlaşmamış meyveler de çiğ veya pişmiş olarak yenir.
Bitki ayrıca bitkisel tıpta da kullanılmaktadır. Yaprakları iştahı arttırmak, sindirime yardımcı olmak, müshil ve uyarıcı olarak kullanılmıştır. Ateşi düşürmek için yaprakların bir infüzyonu kullanılmış ve kökler ve yapraklar dizanteriye karşı kullanılmıştır. Tohumlar digoksin benzeri bir madde içerir ve hem hayvanlar hem de böcekler için zehirlidir.
 |
| Yapraklar, çiçek tomurcukları ve açık çiçek ile kök üst |
 |
| lif çilesi |